Αν παρατηρήσουμε το τηλεοπτικό τοπίο στην Ελλάδα, θα διαπιστώσουμε πως το τελευταίο διάστημα υπάρχει μία «ένδοξη» επιστροφή των reality shows. Μελέτες που έχουν γίνει πάνω στο κοινό των reality αναφέρουν ότι οι εκπομπές αυτές ικανοποιούν έναν μεγάλο αριθμό ψυχολογικών αναγκών, καθώς και συμπλεγμάτων που παρουσιάζει η ανθρώπινη φύση. Ο άνθρωπος έχει την ανάγκη να «φάει με τα μάτια του» εικόνες που θα ικανοποιήσουν την ηδονοβλεψία του. Καταναλώνοντας εικόνες των «άλλων» και στιγμές της προσωπικής τους ζωής (που μετατρέπονται σε θεάματα), νιώθει πλήρης.
Την τελευταία δεκαετία, η τηλεόραση έχει καταλήξει να μονοπωλείται από Reality Shows. Η φτωχή ελληνική τηλεόραση είναι εφέτος αρκετά πλούσια σε τέτοιες εκπομπές. Στην εποχή που η δημιουργία ενός έστω αξιοπρεπούς σίριαλ δεν είναι εύκολη υπόθεση (καθώς και το ταμείο είναι μείον και ο ανταγωνισμός με τις ξένες σειρές άνισος), ένα παιχνίδι που έρχεται ουσιαστικά στημένο και μια παραγωγή έτοιμη που μπορεί και να μην κοστίζει τόσο πολύ όσο πιθανώς φαίνεται, αποτελεί μια καλή λύση για όποιο κανάλι θέλει να έχει ψυχαγωγικό πρόγραμμα. Τα reality shows πλέον είναι περισσότερα και από τις ενημερωτικές εκπομπές της ελληνικής τηλεόρασης και το σημαντικότερο είναι πως καθηλώνουν το τηλεοπτικό κοινό. Το «Survivor» του ΣΚΑΙ με τα γυμνασμένα κορμιά των διασήμων και των μαχητών που επιδίδονται στις αθλοπαιδιές, το «Nomads» ένα ακόμα παιχνίδι επιβίωσης που είδε την πλάτη του Survivor όσον αφορά την τηλεθέαση, το «Master Chef» στο ΣΤΑΡ ένα παιχνίδι μαγειρικής, με τους κριτές-απόφοιτους του πανεπιστημίου του ‘’Harvard’’ να αντιμετωπίζουν και να κρίνουν τους παίχτες ως υποδεέστερα όντα και όλα αυτά στο βωμό της τηλεθέασης. Επίσης το «Hell’s kitchen» του ΑΝΤ1 ένα ακόμα παιχνίδι μαγειρικής με τον Έκτορα Μποτρίνι, που εντός της κουζίνας επικρατούν οι βωμολοχίες, οι εντάσεις και η ταπείνωση του ανθρώπινου είδους.
Τι είναι αυτό που μας ωθεί να παρακολουθούμε reality show αλλά και να αντλούμε απόλαυση από αυτά;
Ειδικοί επί του θέματος τοποθετούνται συχνά μέσα από μια επιστημονική σκοπιά όσον αφορά το θέμα. Ένας από αυτούς είναι και ο Δημήτριος Σούρας διακεκριμένος ψυχίατρος, σύμφωνα με τον οποίο, τα reality shows περιέχουν συγκεκριμένα στοιχεία που ερεθίζουν τις αισθήσεις. «Είναι λίγο τολμηρά, είναι λίγο γυμνά, είναι λίγο αγωνιστικά, είναι λίγο εξωτικά, είναι λίγο αντιζηλιακά (εγώ την χρησιμοποιώ την λέξη). Έχει όλα εκείνα τα στοιχεία από τα οποία τρέφεται ο καθημερινός Έλληνας. Ο Έλληνας είναι ο χαρακτηριστικός τύπος που πάντα παρακολουθεί από την κλειδαρότρυπα, είναι αυτός που θέλει ‘’να ψοφήσει η κατσίκα του γείτονα’’, είναι ιντριγκαδόρος, πονηρός, συγχρόνως έξυπνος, σεξουαλικός ερωτικός, συναισθηματικός».
Το ξέσπασμα των reality show;
Tα reality shows φούντωσαν όταν η ελληνική τηλεόραση αναλώθηκε στα προβλήματα τα καθημερινά και όταν η οικονομική κρίση ξέσπασε και έφτασε στο έπακρο. Συνεχίζοντας ο Κος Σούρας μας λέει ότι «όταν ο Έλληνας μην μπορώντας να πάει σε αυτό το ταβερνάκι των 10-15 € με την οικογένεια του να διασκεδάσει, αναγκάστηκε να κλειστεί στο σπίτι. Έτσι δεν μπορούσε στο σπίτι που κλείστηκε να έχει οικονομική κρίση να έχει και άλλα θέματα, να έχει και απελπισία. Οπότε ακολουθεί ένα προϊόν το οποίο πολύ θα ήθελε να το ζήσει αλλά επειδή δεν μπορεί αναγκαστικά ταυτίζεται».
Προσφέρουν ξεκούραση στον τηλεθεατή
Τα reality μπορούν να ικανοποιήσουν το φαντασιακό μας. Να μας δώσουν τροφή, ώστε με την φαντασία μας να μπαίνουμε στην θέση των ανθρώπων της τηλεόρασης και να ζούμε τις φιλοδοξίες και τα επιτεύγματα τους. Ο γνωστός ψυχίατρος αναφέρει πως «τον βγάζουν εντός εισαγωγικών από την καθημερινότητα η οποία είναι πάρα πολύ δύσκολη και απελπιστική. Φόρους, ΕΝΦΙΑ, ΕΦΚΑ, οικονομικές κρίσεις, μνημόνια, capital control, συντάξεις μειώνονται και επικρατεί ένα γενικό μπάχαλο, γιατί πλέον δεν υπάρχει αξιοκρατία, δεν υπάρχει τίποτα, είναι όλα μια απομυθοποιημένη κοινωνία, γεμάτη κακία, εγκλήματα, αυτοκτονίες, ληστείες και προβλήματα. Σε όλα αυτά ο Έλληνας προσπάθησε να βρει μια λύση. Η οποία είναι μια λύση εύκολη χωρίς λεφτά και χωρίς άλλα προβλήματα. Τι το καλύτερο να βλέπεις γυμνασμένα κορμιά, (γυναικεία ή ανδρικά αντίστοιχα) , τι ωραιότερο να βλέπεις έναν ταλαντούχο άνθρωπο να μαγειρεύει και συγχρόνως να κατεβάζει γαμωσταυρίδια στον άλλο. Οπότε τα έχουμε όλα, τον καλό μάγειρα τον γυμνασμένο-η αθλητή- αθλήτρια, τον ταλαντούχο τραγουδιστή και επίσης τα ξεκατινιάσματα και το αγαπημένο σπορ των Ελλήνων το κουτσομπολιό».
Η υπερέκθεση των παικτών σε εκατομμύρια μάτια
Ένα ακόμα σημαντικό ερώτημα, πέρα από το γεγονός που ωθεί τους τηλεθεατές να παρακολουθούν τα συγκεκριμένα reality shows, είναι γιατί κάποιος επιθυμεί να συμμετάσχει σε ένα reality και να εκτεθεί σε τόσα μάτια. Στο κρίσιμο αυτό ερώτημα ο Σούρας τονίζει ότι «Πλέον για 15 λεπτά δημοσιότητας μπορούμε να παραδεχτούμε πως έχουμε δολοφονήσει τον πατέρα μας. Αρκεί αυτό να βγει στην εκπομπή. Έχουμε φτάσει σε ένα σημείο που ακόμα και όταν σκουντιόμαστε και λέμε αυτό το σούργελο το βλέπεις, το σούργελο είναι καταχαρούμενο επειδή σκουντήχτηκες. Έχουμε δει να ανοίγονται ψυχώσεις στην ελληνική τηλεόραση. Υπάρχουν άνθρωποι που τρελάθηκαν από την υπερέκθεση που σε κάνει να νομίζεις ότι είσαι επί παντός επιστητού σαν να είσαι υπερήρωας. Καταλαβαίνετε λοιπόν, ότι αυτά τα 15 λεπτά κάνανε τα πάντα. Διηγούνται σεξουαλικές ανωμαλίες, όπως υπάρχει τηλεπερσόνα που είπε ότι έχει κάνει ‘’τρενάκι’’ με 17 άνδρες. Χώρια τα προσωπικά, χώρια τα οικογενειακά. Πάντως να ξέρετε ότι δεν υπάρχει άνθρωπος που δεν θα πουλήσει το σπίτι του, αρκεί να βγει στην τηλεόραση. Όλα για το γυαλί. Είμαστε σε μια εποχή του φαίνεσθαι και όχι του είναι, καθώς έχουν χαθεί οι ηθικές αξίες. Είμαστε στην εποχή της εικόνας. Τίποτα δεν έχει μεγαλύτερη αξία από την φάτσα σου».
Γράφει ο φιλόλογος Παναγιώτης Ανδρεάδης
