Ένα ηλιόλουστο πρωινό Κυριακής βρεθήκαμε στην είσοδο της Μαρίνας στον Φλοίσβο, όπου δεσπόζει η επιβλητική μορφή του Θωρηκτού Αβέρωφ. Τα αρχικά συναισθήματα που νιώθει κάποιος, όταν αντικρίζει το πελώριο πλοίο «παρκαρισμένο» στον Φαληρικό Όρμο είναι Συγκίνηση, Δέος και Σεβασμός. Ανακαινισμένο και αγέρωχο το πλωτό πλέον μουσείο, περιμένει τους επισκέπτες να περιηγηθούν στους εσωτερικούς και εξωτερικούς του χώρους και να πάρουν μια γεύση από την ένδοξη ιστορία του.
Το θωρηκτό, για την ακρίβεια θωρακισμένο καταδρομικό Αβέρωφ, έχει καταξιωθεί βαθιά στη συνείδηση του ελληνικού λαού, ως ύψιστο εθνικό σύμβολο και η ιστορία του είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την εθνική μας ιστορία, το πρώτο μισό του 20ου αιώνα. Υπήρξε η ναυαρχίδα του ελληνικού στόλου στους νικηφόρους Βαλκανικούς Πολέμους και η παρουσία του ήταν συνεχής σε όλα τα πολεμικά δρώμενα της χώρας, μέχρι και την λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Η σημαία του δεν έχει υποσταλεί για περισσότερα από εκατό χρόνια και πλέον αποτελεί το μοναδικό ελληνικό έδαφος, το οποίο δεν υποδουλώθηκε ποτέ στον ξένο κατακτητή.
Η ιστορία
Για την ανανέωση του Ελληνικού Στόλου η τότε κυβέρνηση Μαυρομιχάλη είχε απευθυνθεί στα Ναυπηγεία Ορλάντο, στο Λιβόρνο της Ιταλίας, όπου εκείνη ακριβώς την εποχή κατασκευαζόταν ένα θωρακισμένο–καταδρομικό, το οποίο είχε παραγγελθεί και επρόκειτο να χρησιμοποιηθεί από το Ιταλικό Ναυτικό. Τελικώς, η ακύρωση της παραγγελίας από τη μεριά των Ιταλών και η άμεση προκαταβολή του 1/3 της συνολικής αξίας του πλοίου επέτρεψαν την απόκτηση του θωρηκτού από την Ελλάδα. Το ποσόν της προκαταβολής προήλθε από τη διαθήκη του Γεωργίου Αβέρωφ και ανήρχετο σε 8.000.000 χρυσές δραχμές, ενώ το υπόλοιπο ποσό των 15.650.000 χρυσών δραχμών καλύφθηκε από το Ταμείο Εθνικού Στόλου (Τ.Ε.Σ.). Η κυβέρνηση δαπάνησε 23.650.000 δρχ. για την απόκτηση του.
Έτσι, στις 15 Μαΐου του 1911, το θωρηκτό Αβέρωφ, που καθελκύστηκε στο Λιβόρνο της Ιταλίας, παραδόθηκε στο ελληνικό ναυτικό. Το ιστορικό πλοίο χάρισε στον ελληνικό στόλο μεγάλες νίκες κατά τους βαλκανικούς πολέμους.
Τον Οκτώβριο του 1912, με την έναρξη του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, το «Γ.Αβέρωφ», επικεφαλής του Στόλου του Αιγαίου υπό τον Ναύαρχο Παύλο Κουντουριώτη, απέπλευσε προς το Αιγαίο, όπου προχώρησε στην απελευθέρωση των νησιών. Στην συνέχεια κατέλαβε τη Λήμνο και στον όρμο του Μούδρου εγκαταστάθηκε το προχωρημένο αγκυροβόλιο του Στόλου. Ακολούθησε η κατάληψη του Αγίου Όρους, των νησιών του βορείου και ανατολικού Αιγαίου (Θάσος, Σαμοθράκη, Ίμβρος, Τένεδος, Αγ. Ευστράτιος, Μυτιλήνη, Χίος). Ο Ναύαρχος Κουντουριώτης έδωσε επιθετικό χαρακτήρα στον ελληνικό σχεδιασμό. Διέταξε το στόλο του να αρχίσει να πλέει από βορρά προς νότο, οπότε ο οθωμανικός στόλος εμφανίσθηκε στην έξοδο των Στενών.
Τότε, ο Κουντουριώτης απηύθυνε το περίφημο σήμα του στα ελληνικά πλοία που συνέπλεαν με το «Γ. Αβέρωφ»: «Με την βοήθειαν του Θεού και τας ευχάς του Βασιλέως μας και εν ονόματι του Δικαίου, πλέω μεθ’ ορμής ακαθέκτου και με πεποίθησιν της νίκης προς συνάντησιν του εχθρού του Γένους». Η έκβαση των Ναυμαχιών της Έλλης (3 Δεκεμβρίου 1912) και της Λήμνου (5 Ιανουαρίου 1913) που ακολούθησαν, διέλυσε τις προσδοκίες του Σουλτάνου και της Υψηλής Πύλης για τον έλεγχο του Αιγαίου. Ο οθωμανικός στόλος δεν θα επιχειρούσε πια νέα έξοδο στο Αιγαίο.
Επίσης, συμμετείχε στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο και στη Μικρασιατική εκστρατεία. Λόγω των επιτυχιών έχει ονομαστεί «το τυχερό πλοίο» ή «Τυχερός μπάρμπα-Γιώργος», ενώ για τους Τούρκους ήταν «Το Διαβολοβάπορο» («Σεϊτάν παπόρ»).
Το 1917 η Κυβέρνηση του Ε. Βενιζέλου απεφάσισε να συμμετάσχει στον πόλεμο, στο πλευρό των Συμμάχων. Με το τέλος της παγκόσμιας σύρραξης -Οκτώβριος 1918- η Τουρκία συνθηκολόγησε (ανακωχή του Μούδρου) και η Ελλάδα βρέθηκε στην πλευρά των νικητών. Τότε το «Γ. Αβέρωφ» κατέπλευσε στην Κωνσταντινούπολη και εκεί ύψωσε την ελληνική σημαία ως μία από τις νικήτριες δυνάμεις του Μεγάλου Πολέμου.
Με την κατάρρευση του Μικρασιατικού μετώπου το καλοκαίρι του 1922, βρέθηκε ξανά στα παράλια της Ιωνίας, για να είναι αρωγός αυτή τη φορά, στη μεταφορά των στρατευμάτων και του ξεριζωμένου ελληνικού στοιχείου.
Στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, αν και γερασμένο, το θρυλικό Αβέρωφ παρέμεινε η ναυαρχίδα του ελληνικού στόλου. Μετά τη γερμανική εισβολή, τον Απρίλιο του 1941, το Υπουργείο Ναυτικών διέταξε την αυτοβύθιση του θωρηκτού, προκειμένου να μην περιέλθει στα χέρια του εχθρού. Η απόφαση αυτή αισίως εγκαταλείφθηκε και τελικώς το «τυχερό καράβι», έφθασε σώο στην Αλεξάνδρεια ενώ για το υπόλοιπο του πολέμου συμμετείχε σε νηοπομπές στον Ινδικό Ωκεανό.
Με την αποχώρηση των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής στα τέλη του Σεπτεμβρίου του 1944 και ύστερα από απουσία σχεδόν τεσσάρων ετών, ο ένδοξος «Γ. Αβέρωφ» επέστρεψε στις 16 Οκτωβρίου 1944 το απόγευμα στην Ελλάδα, φέρνοντας μαζί του την τότε εξόριστη ελληνική κυβέρνηση και αγκυροβόλησε πανηγυρικά στον φαληρικό όρμο. Στο χρονικό διάστημα 1947 έως 1949 το Θωρηκτό έγινε Αρχηγείο Στόλου στο Κερατσίνι. Όμως, το πλοίο είχε γεράσει και το 1952 διατάχθηκε ο παροπλισμός του, όπου μέχρι το 1984 παρέμεινε στο λιμάνι του Πόρου.
Το 1984 το Πολεμικό Ναυτικό αποφάσισε να το μετατρέψει σε πλωτό μουσείο (Πλωτό Ναυτικό Μουσείο Θωρηκτό «Γεώργιος Αβέρωφ») και το μετέφερε στο Φάληρο. Έκτοτε βρίσκεται και τιμά με την παρουσία του το Ελληνικό Ναυτικό και την ναυτική κληρονομιά της Ελλάδος.
Στις 26 Απριλίου 2017, το Αβέρωφ απέπλευσε ύστερα από 14 χρόνια, από το μόλο του Φλοίσβου για την επισκευαστική του Σκαραμαγκά, όπου έμεινε μέχρι τον Ιούλιο για εργασίες συντήρησης.
Στις 5 Οκτωβρίου του ίδιου έτους, το θωρηκτό ξεκίνησε ένα ταξίδι, με την βοήθεια ρυμουλκών για το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, με σκοπό να συμμετέχει στους εορτασμούς της επετείου απελευθέρωσης της πόλης της 26ης Οκτωβρίου και της επετείου του Όχι της 28ης Οκτωβρίου.
Στις 26 Οκτωβρίου 2017 η πολεμική σημαία του θωρηκτού «Γ. Αβέρωφ» τιμήθηκε με τον Ανώτερο Ταξιάρχη του Τάγματος του Σωτήρος, από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, επί του πλοίου που βρισκόταν εν όρμω, στο λιμάνι της Θεσσαλονίκης.
Ο «τυχερός μπαρμπά-Γιώργης» είναι ένα πλοίο-θρύλος για ολόκληρο τον ελληνισμό που πέτυχε σπουδαία πράγματα κατά τη διάρκεια της δράσης του. Οποιαδήποτε αποστολή του ανατέθηκε, βγήκε πάντα νικητής. Αυτό οφειλόταν στην ταχύτητά του, στα κανόνια του και την ναυτοσύνη του πληρώματός του και βεβαίως του κυβερνήτη του. Είναι ένα πλοίο ορόσημο καθώς δεν υπέστειλε ποτέ την σημαία του. Πρόκειται επίσης για το μοναδικό δείγμα του τύπου (θωρακισμένο καταδρομικό) που διατηρείται στον κόσμο ως σήμερα. Αξίζει να το επισκεφτείτε!
Χαρακτηριστικά Πλοίου
Διαστάσεις : μήκος μεταξύ καθέτων 140,5 μ., πλάτος 21 μ., βύθισμα 7,5 μ.
Εκτόπισμα: 10.118 τόνοι
Μηχανή προώθησης: 2 τετρακύλινδρες παλινδρομικές ατμομηχανές τριπλής εκτόνωσης, 2 προωστήρες, 22 λέβητες υδραυλικού συστήματος Belleville, ενδεικτική ιπποδύναμη 19000 ίπποι.
Ταχύτητα: 23 κόμβοι (την περίοδο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου είχε μειωθεί στους 16 κόμβους) με καύσιμη ύλη 1500 τόνους άνθρακα.
Πλήρωμα : 670 άνδρες εν καιρώ ειρήνης, 1100 εν καιρώ πολέμου.
Οπλισμός:
4 πυροβόλα 9,2 ιντσών (234 χιλιοστών), συστήματος Armstrong, σε δύο δίδυμους πύργους κατά μήκος, ανά ένα σε πλώρη και πρύμνη
8 πυροβόλα 7,5 ιντσών (190 χιλιοστών), ομοίου συστήματος, σε 4 δίδυμους πύργους, ανά δύο εκατέρωθεν των πλευρών, στο ύψος της μέσης
14 ταχυβόλα των 75 χιλ., 2 ταχυβόλα ανταεροπορικά (Α/Α) των 75 χιλ., 4 ταχυβόλα των 47 χιλ.
3 τορπιλοσωλήνες, 2 υποβρύχιοι πλευρικοί και 1 υποβρύχιος πρυμναίος, 17 ιντσών (430 χιλιοστών)
Θωράκιση
Θωρική ζώνη ατράκτου 200 χιλ. μεσαία και 80 χιλ. ακραία, καταστρώματος 50 χιλ., πλευρικά 175 χιλ., και στα άκρα 100 χιλ., του πυροβολείου 175 χιλ., οι πύργοι των πυροβόλων 190 χιλ.
Ωράριο Λειτουργίας
Τρίτη έως Παρασκευή 09.00-14.00
Σάββατο και Κυριακή 10.00-17.00
Δευτέρα κλειστό
Εισιτήρια
3,00 € (Τρία Ευρώ)
Όλοι οι μεμονωμένοι επισκέπτες από 18 – 64 ετών.
1,50 € (Ένα Ευρώ και πενήντα σεντς)
Επισκέπτες από 6-17 ετών.
Φοιτητές / Σπουδαστές (με επίδειξη φοιτητικής ταυτότητας).
Άτομα άνω των εξήντα πέντε (65) ετών
Ελεύθερη είσοδος
Εν ενεργεία στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, καθώς και συνοδευόμενα μέλη Α’ βαθμού συγγένειας.
Εν αποστρατεία στελέχη των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας, καθώς και συνοδευόμενα μέλη Α’ βαθμού συγγένειας.
Άτομα με Ειδικές Ανάγκες (Α.Μ.Ε.Α) και οι συνοδοί αυτών.
Πολύτεκνοι (κάτοχοι δελτίου πολυτέκνων).
Παιδιά έως έξι (6) ετών.
Εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων.
Πρόσκοποι και Οδηγοί.
Άνεργοι (με επίδειξη κάρτας ανεργίας).
Μαθητές πρωτοβάθμιας (Νηπιαγωγεία & Δημοτικά) και δευτεροβάθμιας (Γυμνάσια & Λύκεια) εκπαίδευσης που πραγματοποιούν σχολικές επισκέψεις (βάση του Πρωτόκολλου Συνεργασίας μεταξύ του ΥΠΕΘΑ και του ΥΠΑΙΘΠΑ).
Επιμέλεια Κειμένου & Φωτογραφικό Υλικό: Παναγιώτης Ανδρεάδης, Φιλόλογος-Δημοσιογράφος
Πληροφορίες από: http://averof.mil.gr/
