Ελληνικό Σχολείο Σταυρούπολη Ρωσίας «ΝΙΚΟΣ ΜΑΤΣΟΥΚΑΤΙΔΗΣ» & η διάδοση της Ελληνικής γλώσσας

Η πόλη μας η Σταυρούπολη ιδρύθηκε με τη διαταγή της αυτοκράτειρας της Ρωσίας Αικατερίνης Β΄ το 1777, σαν κάστρο στα νότια σύνορα της Ρωσίας. Ο αρχηγός της ίδρυσης ήταν τότε ο Σουβόροβ. Το όνομα Σταυρούπολη προέρχεται από τις ελληνικές λέξεις: σταυρός και πόλη και σύμφωνα με το μύθο, όταν έκτιζαν το κάστρο, βρήκαν έναν πέτρινο σταυρό. Οι Έλληνες στη Σταυρούπολη εγκαταστάθηκαν γύρω στο 1860.

Στο χρονικό διάστημα από το 1938 ως το 1978 η ελληνική γλώσσα ομιλούνταν μέσα σε κάθε οικογένεια και μεταδίδονταν μόνο από παππού σε γιο και από γιο σε εγγονό. Επίσης υπήρχαν και ποντιακά χωριά που οι κάτοικοί τους μιλούσαν τα ποντιακά. Ακόμη διατηρούνταν τα ήθη και τα έθιμα, οι χοροί και τα τραγούδια των Ποντίων. Η δίψα της εκμάθησης της γλώσσας ήταν μεγάλη. Τη δεκαετία του 1980 ιδρύθηκαν τα τμήματα της ελληνικής γλώσσας στα Πανεπιστήμια της Μόσχας, της Πετρούπολης, της Τιφλίδας και του Κρασνοντάρ.

Σταρούπολη Ρωσίας

Οι Έλληνες άρχισαν να δημιουργούν ελληνικές κοινότητες στη Ρωσία, στις οποίες άρχισαν να λειτουργούν τμήματα ελληνικής γλώσσας, τα οποία με τον καιρό μετασχηματίστηκαν σε απογευματινά και κυριακάτικα σχολεία.

Σήμερα, σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτουμε από την Ρωσία, η ελληνική γλώσσα διδάσκεται ως υποχρεωτικό μάθημα σε 116 τάξεις και τμήματα, σε 43 σχολεία γενικής εκπαίδευσης, στα οποία φοιτούν 3200 μαθητές και ως προαιρετικό μάθημα σε 106 Σαββατιανά ή Κυριακάτικα τμήματα που λειτουργούν με ευθύνη των Κοινοτήτων.

Η ιστορική πορεία της ίδρυσης του Σχολείου μας ήταν δύσκολη, λόγω του σοβιετικού καθεστώτος, το οποίο υπήρχε στη διάρκεια του περασμένου αιώνα, αλλά ήταν αναγκαία για τους Έλληνες ομογενείς. Ο ποντιακός Ελληνισμός του Βορείου Καυκάσου πάντοτε αναζητούσε την Ελληνική Μόρφωση.

Το 1980 στην Σταυρούπολη ιδρύθηκε τμήμα Ελληνικής γλώσσας, το οποίο λειτούργησε μόνο 2 μήνες. Μετά, το 1991 ιδρύθηκε ο Ελληνικός σύλλογος «Αναγέννηση» στον οποίο άρχισε να λειτουργεί τμήμα Ελληνικής γλώσσας (44 μαθητές). Από την 1η Ιανουαρίου του 1994 τα τμήματα της Ελληνικής Γλώσσας λειτουργούν σαν Κρατικό Ελληνικό Σχολείο Σταυρούπολης. Ο Πρώτος Διευθυντής και ο ιδρυτής του Σχολείου ήταν ο Νίκος Ματσουκατίδης.

Σήμερα το Ελληνικό Σχολείο Σταυρούπολης είναι μοναδικό Κρατικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα στην Ρωσία, το οποίο υπάγεται στο Υπουργείο Παιδείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Κύριος στόχος μας είναι η διατήρηση, διεύρυνση και ανάπτυξη της Ελληνικής Γλώσσας και του Ελληνικού Πολιτισμού σε όσο το δυνατόν περισσότερους αποδέκτες ελληνικής και μη καταγωγής και η προώθηση και η αξιοποίησή της σε όσο το δυνατόν περισσότερους τομείς της κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής στην περιοχή της Νότιας Ρωσίας.

Σκοπός και στόχος της λειτουργίας του Σχολείου είναι η αναγέννηση της ελληνικής γλώσσας και του Ελληνικού Πολιτισμού στην Σταυρούπολη και στην περιοχή μας. Το σχολείο ιδρύθηκε με βάση το νομικό πλαίσιο του Νόμου «Για την Παιδεία της Ρωσικής Ομοσπονδίας». Ο φορέας του είναι το Υπουργείο Παιδείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Σύμφωνα με το Καταστατικό του Σχολείου, οι βαθμίδες εκπαίδευσης που καλύπτει είναι το Δημοτικό και το Γυμνάσιο.

Το κτίριο του Σχολείου είναι δημόσιο και οι αίθουσες παραχωρούνται και μισθώνονται από το Ρωσικό Κράτος. Η θέρμανση και το φώς πληρώνονται από το Υπουργείο Παιδείας. Δυστυχώς τα άλλα λειτουργικά έξοδα όπως το νερό, τηλέφωνο, φαξ, καθαριότητα, έξοδα για τον υπολογιστή κ.λπ. πληρώνονται από τους δασκάλους.

Στο Σχολείο μας υπάρχουν 8 αίθουσες διδασκαλίας της Ελληνικής Γλώσσας, μια βιβλιοθήκη, γραφεία διδασκόντων και γραφείο Διευθυντή, αίθουσα εκδηλώσεων, σύνολο 570 τετραγωνικά μέτρα. Το κτίριο στο οποίο βρίσκεται το Σχολείο είναι παλιό (χτίστηκε 200 χρόνια πριν) και χρειάζεται γενική επισκευή.

Σύμφωνα με το Καταστατικό τα μαθήματα στο σχολείο είναι δωρεάν κι η ηλικία των μαθητών από 6 μέχρι 25 ετών. Οι μαθητές και οι φοιτητές προέρχονται από διαφορετικές εθνότητες. Οι περισσότεροι είναι ελληνικής καταγωγής (68%), ενώ ακολουθούν τα μαθήματα και Ρώσοι (25%), Ουκρανοί, Γεωργιανοί, Αρμένιοι, Λευκορώσοι, Τσετσένοι, Λεζγίνοι κ.λπ.

Στο Σχολείο μας λειτουργούν κάθε Διδακτικό έτος τμήματα μαθητών, φοιτητών και ενηλίκων γονέων. Κάθε χρόνο φοιτούν περίπου 300 μαθητές και φοιτητές. Το χρονικό διάστημα εκμάθησης είναι 8 χρόνια για τα παιδιά ηλικίας από 6 μέχρι 14 χρονών, και 4 χρόνια για τα παιδιά πάνω από 14 χρονών.

Οι μαθητές είναι κατανεμημένοι σε 8 τάξεις, 21 τμήματα, σε κάθε τάξη φοιτούν από 8 μέχρι 15 άτομα, σύμφωνα με το Καταστατικό και το Νόμο της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Οι μαθητές μετά από την αποφοίτησή τους από την όγδοη τάξη του Σχολείου μας παίρνουν απολυτήριο τίτλο. Πολλοί από αυτούς παρακολουθούν μαθήματα προετοιμασίας για τις εξετάσεις πιστοποίησης ελληνομάθειας που διοργανώνει το Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ κάποιοι φοιτητές παίρνουν μέρος σε εκπαιδευτικά προγράμματα του Κέντρου Διδασκαλίας της Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Πάτρας. Άλλοι από αυτούς συνεχίζουν τις σπουδές τους στην Ελλάδα, όπου βρίσκουν τελικά εργασία.

Το εκπαιδευτικό προσωπικό του Σχολείου μας αποτελείται από 15 δασκάλους – ομογενείς, έναν αποσπασμένο δάσκαλο από την Ελλάδα, μία Γραμματέα, Λογίστρια, Βιβλιοθηκάριο, Υποδιευθύντρια και Διευθύντρια. 8 από τους δασκάλους διδάσκουν την Ελληνική Γλώσσα, Ιστορία και Πολιτισμό, μία δασκάλα μουσικής, δύο χοροδιδάσκαλοι, μία δασκάλα ζωγραφικής, μία δασκάλα θεάτρου, ένας λυράρης Όλοι οι δάσκαλοι είναι ανώτατης μόρφωσης. Το 74% από τους δασκάλους του Σχολείου μας είναι γυναίκες, 88% είναι Ελληνικής καταγωγής, μόνο μία δασκάλα έχει τελειώσει την Αγγλο-Ελληνική Σχολή του Κρατικού Πανεπιστημίου της Τιφλίδας. Οι υπόλοιποι δάσκαλοι είναι αυτοδίδακτοι. Θέλω να τονίσω ότι 4 από τους δασκάλους έχουν τελειώσει το Σχολείο μας, και παράλληλα με τις σπουδές τους στα Πανεπιστήμια βελτίωναν τα Ελληνικά τους και άρχισαν τη διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας σε παιδιά μικρής ηλικίας.

Δυστυχώς οι απόφοιτοι της Αγγλο-Ελληνικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Κουμπάν στο Κρασνοντάρ δεν έρχονται στα σχολεία για να διδάξουν τα Ελληνικά λόγω χαμηλού μισθού. Κάθε Τετάρτη οι εκπαιδευτικοί του Σχολείου μας επιμορφώνονται στο σεμινάριο που πραγματοποιεί ο αποσπασμένος από την Ελλάδα εκπαιδευτικός.

Το Ωρολόγιο Πρόγραμμα του Σχολείου μας είναι το εξής: Κάθε τμήμα κάνει 4 ώρες διδασκαλίας της Ελληνικής Γλώσσας την εβδομάδα, 2 ώρες Ιστορίας και Ελληνικού Πολιτισμού, σύνολο 126 ώρες την εβδομάδα την Τρίτη, Τετάρτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή.

Εκτός από την Ελληνική γλώσσα, την Ιστορία και τον Πολιτισμό της Ελλάδας διδάσκουν τους Ποντιακούς και Ελληνικούς παραδοσιακούς χορούς, ελληνικά και ποντιακά τραγούδια, ζωγραφική, μουσική και θέατρο, σύνολο 80 ώρες την εβδομάδα. Το πρώτο και το δεύτερο έτος ο Ελληνικός Πολιτισμός, η Ιστορία διδάσκονται και στην Ρωσική και στην Ελληνική Γλώσσα.
Αυτό το Ωρολόγιο Πρόγραμμα επικυρώνεται από το Υπουργείο Παιδείας της Ρωσικής Ομοσπονδίας και υποβάλλεται κάθε χρόνο στην Αρχή του Σχολικού Έτους τόσο στο ΥΠΕΠΘ όσο και στη Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού.

Σταυρούπολη Ρωσίας

Στην βάση του σχολείου μας διοργανώνουμε σεμινάρια για τους δασκάλους της Νότιας Ρωσίας, διαγωνισμούς μεταξύ των μαθητών στην ελληνική γλώσσα από τα σχολεία της Νότιας Ρωσίας. Πέρσι πήραν μέρος σ’ αυτό το διαγωνισμό και τα σχολεία της Ουκρανίας.

Το εκπαιδευτικό υλικό που χρησιμοποιούμε στα μαθητικά τμήματα είναι ενταγμένο στο Πρόγραμμα «Παιδεία Ομογενών» του Ε.ΔΙΑ.Μ.ΜΕ, Πανεπιστημίου Κρήτης όπου υπεύθυνος καθηγητής είναι ο κ. Δαμανάκης. Το Σχολείο μας πραγματοποίησε τις απαραίτητες διαδικασίες για να λάβουμε από τις ρωσικές αρχές την έγκριση για την χρήση των διδακτικών εγχειριδίων του Προγράμματος «Παιδεία Ομογενών».

Το 1995 οργανώθηκε ο Σύλλογος Γονέων και Κηδεμόνων, ο οποίος συχνά συνέρχεται και επιλύει τυχόν προβλήματα που παρουσιάζονται στη λειτουργία του Σχολείου και στη φοίτηση των μαθητών. Με την βοήθεια του Συλλόγου διοργανώνουμε πολλές πολιτιστικές, καλλιτεχνικές εκδηλώσεις στο σχολείο, στην πόλη και στην περιοχή. Η πρόταση του Συλλόγου Γονέων και Κηδεμόνων ήταν η οργάνωση τάξεων για τους γονείς και μετά από την οργάνωση στην πράξη είδαμε την πρόοδο των μαθητών μας.

Στο Σχολείο διοργανώνουν πολλές πολιτιστικές, καλλιτεχνικές εκδηλώσεις.

Οι μαθητές του Σχολείου μας, συγκεκριμένα το χορευτικό συγκρότημα «Ειρήνη» πήρε μέρος στο φεστιβάλ ποντιακών χορών στην Παναγία Σουμελά το 2005, 2006 και το 2007. Το καλοκαίρι οι μαθητές του Δημοτικού σύμφωνα με το Πρόγραμμα της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού ξεκουράζονται στις κατασκηνώσεις της Ελλάδας.

Οι μαθητές του Σχολείου βραβεύθηκαν στο Διαγωνισμό Γνώσεων και Ζωγραφικής «ΒΕΡΓΙΝΑ 2003» και «ΒΕΡΓΙΝΑ 2004», στους διαγωνισμούς ζωγραφικής που διοργάνωσε «Οι φίλοι του ιδρύματος Μελίνα Μερκούρη».

Το 2005 οι μαθητές πήραν μέρος στο Πρόγραμμα «Βουλή των Εφήβων» με εκπροσώπηση ενός μαθητή στην ολομέλεια της Βουλής
Τέσσερις μαθητές του Σχολείου έδωσαν με απόλυτη επιτυχία στις εξετάσεις για το Πιστοποιητικό Ελληνομάθειας στο Κέντρο Ελληνικής Γλώσσας. Συμμετοχή και βράβευση μαθητών στο Διαγωνισμό «Πολιτιστικά στοιχεία που υποδηλώνουν την ύπαρξη του ελληνικού στοιχείου στην περιοχή σας»., που διοργάνωσε το : ΥΠΕΠΘ.

Η επιβίωση του Ελληνικού Σχολείου

Προβλήματα υπάρχουν παντού, όπου δεν υπάρχουν καθόλου προβλήματα κάτι δεν πάει καλά…

Οι ανάγκες μας είναι πολλές και η κακή οικονομική κατάσταση των δασκάλων στην σημερινή Ρωσία δεν αφήνει πολλά περιθώρια για μεγαλύτερη υποστήριξη από το Ρωσικό Κράτος. Αλλά οι δασκάλες φροντίζουμε να βελτιώνουμε την ελληνομάθειά μας για να έχουμε μεγαλύτερη επιτυχία στο έργο μας. Όμως παρά την ισχυρή θέληση που έχουμε και παρά τις πολλές προσπάθειες που καταβάλλουμε δεν θα έχουμε σπουδαία αποτελέσματα εάν δεν θα μπορέσουμε να καταστρώσουμε με τη βοήθεια της Ελλάδας ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για τη συστηματική διδασκαλία της Ελληνικής Γλώσσας στα σχολεία και στις κοινότητες της Ρωσίας.

Το εκπαιδευτικό έργο των δασκάλων δεν αξιολογείται.

Για αυτό το λόγο θα πρέπει να στηριχθούμε πιο πολύ στις δικές μας δυνάμεις και στη βοήθεια της Μητρόπολης. Οι κυριότερες προτάσεις μου, τις οποίες σας παρακαλώ να ακούσετε, είναι:

Να εκπαιδευτούν ομογενείς δάσκαλοι για να αναλάβουν το ρόλο επιμορφωτή στους τοπικούς δασκάλους.

Να χορηγούνται βάση προγράμματος τα βιβλία και άλλα διδακτικά μέσα από την αρχή του σχολικού έτους.

Να πυκνώσουν οι επαφές των παιδιών μας με την Ελλάδα, με τις αδελφοποιήσεις σχολείων και φιλοξενία παιδιών σε περισσότερους Δήμους και κοινότητες της Ελλάδας.

Να βρεθεί τρόπος για να χορηγείται σταθερό βοήθημα στους δασκάλους και να καλύπτονται τα έξοδα λειτουργίας των τάξεων της Ελληνικής γλώσσας, σύμφωνα με τον Νόμο 2413/96 Άρθρο 4 και Άρθρο 30.

Να ιδρυθούν ορισμένα δίγλωσσα διαπολιτισμικά σχολεία που στην αρχή θα λειτουργήσουν πιλοτικά.

Τα σχολεία αυτά αναμένεται να αναδειχθούν σε εκπαιδευτικά μορφωτικά κέντρα για την ισότιμη ανάπτυξη των δύο γλωσσών και των δύο πολιτισμών, της Ελλάδας και της Ρωσίας.

Δορυφορική εγκατάσταση κρατικού ελληνικού τηλεοπτικού σταθμού στο σχολείο για να ακούνε οι μαθητές ζωντανή την ελληνική γλώσσα, διότι είναι έβδομη κι όγδοη γενιά μετά τους πρώτους προγόνους μας.

Ο Νόμος 2413/96 για την Ελληνική Παιδεία στο εξωτερικό ορίζει με σαφήνεια τους στόχους, τα θεσμικά όργανα και τα μέσα για την άσκηση μιας ουσιαστικής, πολιτικής στον τομέα αυτό.

Η ίδρυση και λειτουργία του Ινστιτούτου Παιδείας Ομογενών και Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης αποτελεί ασφαλώς ένα σημαντικό γεγονός που αναμένεται να συμβάλλει στον καλύτερο προγραμματισμό των δράσεων που απαιτούνται.

Θα χρειαστεί όμως να ενεργοποιηθούν και άλλες διατάξεις του ίδιου Νόμου με τις οποίες προβλέπεται η λειτουργία συμβουλίων γονέων στην ομογένεια, η ανάθεση της διδασκαλίας της Ελληνικής σε ομογενείς και αλλοδαπούς εκπαιδευτικούς.

Αυτά τα αιτήματα, πιστεύω ειλικρινά, δεν είναι δύσκολο να ικανοποιηθούν. Η Ελλάδα τα χρόνια που πέρασαν έχει διαθέσει στις χώρες της Κοινοπολιτείας σημαντικούς πόρους, που αν είχαν αξιοποιηθεί σωστά θα είχαν λυθεί τα σημερινά προβλήματα και θα είχαν γίνει μεγάλα βήματα προόδου.

Οι δραστηριότητες του σχολείου πολυδιάστατες. Εκτός από τις παραπάνω δραστηριότητες οργανώνουμε και γιορτάζουμε στο Σχολείο τις Θρησκευτικές, Εθνικές και τοπικές γιορτές της Ελλάδας και της Ρωσίας.

Ειρήνη Αλέποβα
Διευθύντρια του Ελληνικού Σχολείου Σταυρούπολης Ρωσίας
Πρόεδρος της Παιδαγωγικής Εταιρείας «Αριστοτέλης»