Μετά το αεροδρόμιο, την εθνική οδό και το στάδιο των Σκοπίων που φέρουν το όνομα του Μεγάλου Αλέξανδρου, υπάρχει τώρα στα Σκόπια και ένα γιγαντιαίο ακαλαίσθητο άγαλμα του ήρωα βασιλιά και στρατηλάτη για να κοσμεί την πόλη αυτή. Αν και οι συζητήσεις που έγιναν υποχρέωσαν τη σκοπιανή κυβέρνηση να το αποκαλεί προς το παρόν «έφιππο πολεμιστή» για να αποφύγει την χρήση πάλι του επίμαχου ονόματος.
Οι συζητήσεις που έγιναν για το άγαλμα αυτό του Μεγάλου Αλέξανδρου συμφωνούν στο ότι συνιστά όχι μόνο πρόκληση, αλλά και ότι αποτελεί την πραγμάτωση ενός μνημειώδους kitsch. Πρόκειται για μια τεράστια ολόσωμη μορφή πάνω στον Βουκεφάλα, που κρατά στο δεξί χέρι ένα μεγάλο σπαθί στραμμένο προς το Νότο. Ο Βουκεφάλας ανορθώνεται θριαμβευτικά στα πίσω πόδια του, ώστε να δημιουργείται ένα μαζικό σύνολο που υψώνεται μαζί με τη βάση του 22 μέτρα ή 8 πατώματα των κοντινών κτηρίων, τα οποία και συνθλίβει κάτω από την απίθανη και απίστευτη κλίμακά του.
Μεγάλα χωματουργικά μηχανήματα συνεχίζουν να διευθετούν το περιβάλλον όπου ήδη εγκαταστάθηκε το άγαλμα του Μεγάλου Αλέξανδρου και που είναι η καρδιά των Σκοπίων, δηλαδή η κεντρική πλατεία της πόλης αυτής, που βέβαια ονομάζεται “Makedonija”. Δεν είναι όμως μόνο αυτό. Το τεράστιο άγαλμα αποτελεί την αφορμή και την αρχή για την πραγμάτωση ενός μεγάλου σχεδίου αστικής ανάπλασης των Σκοπίων. Το καθεστώς των Σκοπίων έχει ήδη σχεδιάσει τον εμπλουτισμό της πρωτεύουσάς του με ένα νέο αρχαιολογικό μουσείο, ένα εθνικό θέατρο, μία αίθουσα συναυλιών καθώς και πολυάριθμα κτήρια με περίπλοκες ροκοκό διακοσμήσεις, που δεν μας είναι σαφές πώς συνδέονται με τις φιλοδοξίες και την εικόνα που έχει το κράτος αυτό για τον εαυτό του. Ακόμη το σύνολο των αναπλάσεων θα πλαισιώνεται από αριθμό νέων έργων, όπως μεγάλα κρατικά κτήρια με γοτθικές διακοσμήσεις, υπερφίαλες εντυπωσιακές γέφυρες και μία θριαμβευτική αψίδα(!) που δεν διαπιστώσαμε τί θριαμβευτικά θα διαιωνίζει. Το μεγαλειώδες kitsch θα στεφανωθεί με κάτι ακόμη μεγαλύτερο: ένα τερατώδες άγαλμα του Φίλιππου του Β΄, του πατέρα δηλαδή του Μεγάλου Αλέξανδρου. Αυτό θα έχει ύψος 28 μέτρων. Πρόκειται για μία μορφή θεματικού πάρκου που συγκροτεί συνολικά ένα είδος βαλκανικού και σλαβικού Las Vegas αφιερωμένου στην εδραίωση και την πιστοποίηση μιας φαντασίας. Δεν έχουμε μακέτες ή προσχέδια για να αντιληφθούμε το συντριπτικό μεγαλείο που θα αναδύεται από τον κατασκευαστικό αυτό παροξυσμό, ούτε μπορούμε να καταλάβουμε πώς θα συνυπάρχουν τα δύο γιγαντιαία αγάλματα κατασκευασμένα σε διαφορετικές κλίμακες. Ούτε καταλαβαίνουμε γιατί το ολόσωμο άγαλμα του Φιλίππου του Β΄ θα πρέπει να είναι μεγαλύτερο από αυτό του Αλέξανδρου. Θα υπέθετε κανείς ότι, αν κάποιο από τα δύο αγάλματα θα έπρεπε να είναι μεγαλύτερο από το άλλο, αυτό θα έπρεπε να είναι το άγαλμα του Αλέξανδρου. Πάντως, εκείνο που καταλαβαίνουμε είναι ότι το εθνικιστικό καθεστώς του Fyrom καταφεύγει σε μία παρανοϊκή προσπάθεια αυτοκατάφασης με την ελπίδα να υπερβεί την απομόνωσή του. Και φυσικά δεν μπορούμε να καταλάβουμε πώς είναι δυνατόν να πραγματοποιούνται τέτοια σχέδια σε μία χώρα όπου η ανεργία ανέρχεται στο 35% και όπου ένα αντίστοιχο ποσοστό πληθυσμού επιβιώνει με μέσα κάτω από το όριο της φτώχειας.
Είναι καταφανής η απομάκρυνση της ελίτ που κυβερνά το Fyrom από την πραγματικότητα. Οι ίδιοι οι Σκοπιανοί συμφωνούν στις δημοσκοπήσεις ότι πρόκειται για υπερφίαλους σχεδιασμούς. «Πρόθεσή μας είναι, λέει η πρόεδρος του αρχιτεκτονικού συλλόγου των Σκοπίων, να καταστήσουμε τα Σκόπια ένα Παρίσι. Αλλά η κλίμακα των έργων και τα μεγέθη σε σύγκριση με την πόλη των Σκοπίων είναι εσφαλμένα και τρομακτικά». Όμως, ένας καθηγητής της Ακαδημίας των Τεχνών των Σκοπίων υποστηρίζει: «Είμαστε ένα νέο έθνος και με την ίδρυση του κράτους μας αποκτήσαμε για πρώτη φορά τη δυνατότητα να επιδείξουμε την ιστορία και τον πολιτισμό μας. Αυτά τα μνημεία είναι απαραίτητα για να μας κάνουν πραγματικά ένα έθνος». Παράλληλα, κανείς στα Σκόπια δεν μπαίνει στον κόπο να διερευνήσει το πως οι Σλάβοι μπορούν να συνδέονται με το αρχαίο βασίλειο της Μακεδονίας. Στην πραγματικότητα πρόκειται για την προσπάθεια ενός λαϊκιστικού εθνικιστικού καθεστώτος να θεμελιώσει μια ταυτότητα, εν πολλοίς φαντασιακή, μέσω μιας εθνικιστικής υπερκατασκευής.
Υποθέτουμε ότι, σύμφωνα με τη λογική των σκοπιανών ιθυνόντων, η δημιουργία του θεματικού αυτού πάρκου θα ταυτίσει το όνομα του Μεγάλου Αλέξανδρου με τα Σκόπια και θα λειτουργήσει ως ένα τοπόσημο και ως ταυτότητα ολόκληρου του κράτους τους. Εμείς, πρέπει να έχουμε υπομονή και να κρατήσουμε μία ανυποχώρητη στάση. Ο αλυτρωτισμός των Σκοπίων δεν πρόκειται να καμφθεί με υποχωρήσεις και δεν πρόκειται να καταλήξει σε συμβιβασμούς. Οποιαδήποτε υποχώρησή μας θα ακολουθηθεί από νέες απαιτήσεις.
Παράλληλα, θα πρέπει να εμποδίσουμε την ταύτιση του κράτους των Σκοπίων με τη Μακεδονία και την ιστορία της. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να ενισχύσουμε τις κλασικές σπουδές και τις πανεπιστημιακές έρευνες σε πανεπιστημιακά ιδρύματα της χώρας μας, αλλά και του εξωτερικού. Παρά την οικονομική μας κάμψη διαθέτουμε την οικονομική δυνατότητα να το κάνουμε.
από τον Ιστορικό Δημήτρη Μαυρίδη
