H σιωπηλή μεταχείριση είναι τόσο απογοητευτική για όποιον την βιώνει και ένα από τα βασικά όπλα στο οπλοστάσιο ενός ναρκισσιστή.
Μια μέρα ίσως να έχετε μια διαφωνία με κάποιον ναρκισσιστή ή του ασκείτε μια μιρκή κριτική ή απλά δεν τους άρεσε κάτι που είπατε ή κάνατε… -αναφέρει η Καθ. Ψυχολογίας Dr. Ramani Durvasula, ειδική σε θέματα ναρκισσιστικής διαταραχής- τότε ενεργοποιούν την σιωπηλή μεταχείριση διακόπτοντας, αν δεν ζείτε μαζί του ξαφνικά οποιαδήποτε μορφή επικοινωνίας και κάθε μορφή προσέγγισης. Αν ζείτε μαζί τους θα ζουν στη σιωπή μαζί σας και αν τους μιλήσετε είτε σας αγνοήσουν είτε αν είναι απαραίτητο μπορεί να πουν κάτι στην καλύτερη περίπτωση. Θα σας δώσουν μια απάντηση με μια λέξη ναι, όχι ή θα εμπλακούν σε μια λεκτική χειρονομία και θα φύγουν χωρίς να πουν κουβέντα. Είναι ένας άθλιος, άβολος και πολύ δύσκολος τρόπος να ζεις με τη σιωπηλή μεταχείριση. Κι αναρωτιέσαι γιατί, τι έκανα και αξίζω αυτή τη σιωπή ή θα έρθει ξανά να μου μιλήσει;
Παρακάτω παρατίθενται οι πέντε κλασικοί λόγοι της σιωπηλής μεταχείρισης:
Ο πρώτος λόγος είναι το stonewalling ή η χειραγώγηση με άλλα λόγια αυτό που κάνουν είναι ότι χρησιμοποιούν τη σιωπηλή μεταχείριση ως έναν τρόπο για να αποσπάσουν ίσως μια συγγνώμη ή για να σας τιμωρήσουν για να σας υποχρεώσουν να κάνετε κάτι που μπορεί να θέλουν να κάνουν ή που θέλουν να κάνετε εσείς.
Ο λόγος που θεωρείται ότι είναι μια μορφή χειραγώγησης είναι επειδή χρησιμοποιούν τη σιωπή τους ως ένα είδος δύναμης με αποτέλεσμα να χειραγωγούν. Τότε τα θύματα καταλήγουν να κάνουν συμπεριφορικά εκείνο που επί της ουσίας ικανοποιεί τις ανάγκες τους.
Το δεύτερο πράγμα που παρατηρείται μέσα στη σιωπηλή μεταχείριση είναι το gaslighting είναι ότι παύετε να έχει αίσθηση της πραγματικότητας, η οποία είναι τελείως αρνητική. Όταν είστε σε ένα δωμάτιο με ένα άτομο και δεν σας μιλάει… και σκέφτεστε ότι αυτό συμβαίνει πραγματικά, τότε ενδέχεται να αρχίσετε να κατηγορείτε τον εαυτό σας «ίσως έκανα λάθος ή ίσως δεν έπρεπε να είχα πει αυτή την κουβέντα με αποτέλεσμα να αρχίσετε να διαστρεβλώνετε την πραγματικότητά σας, με τρόπο που να κατηγορείτε τον εαυτό σας.
‘Ενα τρίτο στοιχείο που παίζει ρόλο στο stonewalling είναι ότι είναι μια εκδήλωση συναισθηματικής ανωριμότητας ή πραγματικά μια έλλειψη διαπροσωπικών δεξιοτήτων. Αυτή η σιωπηλή μεταχείριση ερμηνεύεται “δεν παίρνω αυτό που θέλω… δεν πρόκειται να μιλήσω”. Επειδή οι ναρκισσιστές δυσκολεύονται τόσο πολύ να αναλάβουν την προσωπική τους ευθύνη για κάτι που μπορεί να έχουν πει λάθος ή γιατί παρεξηγήθηκαν για κάτι ή δεν είναι πραγματικά σε θέση να βρουν κοινό έδαφος, τότε αυτή η έλλειψη διαπροσωπικής δεξιότητας σημαίνει ότι, αντί να κάνουν πραγματικά μια ώριμη και εξελιγμένη ενήλικη συζήτηση, πρέπει να περάσει το δικό τους θέλω μέσω του stonewalling, που θα καταλήξει να σας οδηγήσει σε μια σιωπηλή συμπεριφορά, σε μια χειραγώγηση. Η σιωπηλή μεταχείριση είναι ένα ήσυχο ξέσπασμα οργής, -τα ξεσπάσματα είναι για τα παιδιά-, οπότε όταν κάποιος το πράττει ως ενήλικας συνιστά σε μεγάλο βαθμό μια εκδήλωση όχι μόνο συναισθηματικής ανωριμότητας, αλλά και πραγματικής απουσίας διαπροσωπικών ικανοτήτων, επειδή αυτό που πραγματικά φανερώνει είναι μια ανικανότητα να επικοινωνήσει ως ενήλικας για κάτι που είναι δυσάρεστο.
Στην πραγματικότητα εκδηλώνουν αυτόν τον απολύτως δυσρυθμισμένο θυμό με την πλήρη σιωπή τους και αυτό που κάνουν είναι να δημιουργούν σχεδόν ακριβώς την ίδια ένταση που θα δημιουργούσε ένα επεισόδιο οργής. Επειδή, όμως, δεν μπορούν να διαχειριστούν το έντονο συναίσθημα, είτε εκρήγνυνται πλήρως είτε συγκρατούνται εντελώς, αλλά είτε έτσι είτε αλλιώς το συναίσθημα δεν επικοινωνείται κατάλληλα και όπως και να έχει, είτε πρόκειται για οργή είτε για σιωπηλή συμπεριφορά, μπορεί να βιωθεί ως ιδιαίτερα τιμωρητική συμπεριφορά από το άλλο μισό της σχέσης.
Ένας πέμπτος παράγοντας της σιωπηλής μεταχείρισης είναι η χρόνια θυματοποίηση που βλέπουμε σε έναν ναρκισσιστή, όπως εκφράσεις “αλίμονό μου, τίποτα δεν πάει όπως θέλω, κανείς δεν με καταλαβαίνει, υποθέτω ότι απλά δεν θα μιλήσω” και αυτό μπορεί να μοιάζει πολύ παθητικά επιθετικό. Η σιωπηλή μεταχείριση με γνώμονα τη θυματοποίηση είναι κάτι που βλέπουμε πολύ πιο συχνά σε ένα συγκεκαλυμμένο ναρκισσιστικό μοτίβο, αλλά η σιωπηλή μεταχείριση είναι μέρος κάθε ναρκισσιστικού μοντέλου. Επί παραδείγματι στην παραμελητική ναρκισσιστική σχέση ο παραμελητικός ναρκισσιστής ζει και πεθαίνει μέσα στη σιωπηλή μεταχείριση. Δεν μιλάει ποτέ στο σπίτι του και για τίποτα. Ο κακοήθης ναρκισσιστής συχνά χρησιμοποιεί τη σιωπηλή μεταχείριση ως μορφή απειλής ή για να σας ελέγξει.
Σε όλα τα είδη ναρκισσιστών υπάρχει η θυματοποιημένη αίσθηση. Η θυματοποίηση μεγεθύνεται κυρίως στον συγκεκαλυμμένο ναρκισσιστή, αλλά η σιωπηλή μεταχείριση γίνεται ένα είδος παθητικής επιθετικής συμπεριφοράς που τελικά σας αφήνει μερικές φορές να παίρνετε την ευθύνη γι’ αυτές τις συνομιλίες, ένα τελευταίο συγγνώμη. Ένα τελευταίο κομμάτι της σιωπηλής μεταχείρισης που δεν έχουμε εξετάσει είναι το μοντέλο της σιωπηλής μεταχείρισης με συζήτηση και με αυτό εννοώ ότι είναι ένα επίπονο χειραγωγικό εργαλείο, όπου δεν θα σου μιλήσουν, αλλά θα μιλήσουν μέσω άλλων ανθρώπων “να πεις στη μητέρα σου ότι τα κλειδιά είναι κρεμασμένα στην πόρτα, να πεις στον πατέρα σου ότι δεν θα τον συνοδεύσω για δείπνο”, οπότε είναι κάτι σαν ψευδο- σιωπηλή μεταχείριση γιατί προφανώς μπορείς να ακούσεις τι λένε, αλλά παίζουν αυτό το δραματικό θεατρικό σόου ότι δεν πρόκειται να τους μιλήσω, θα μιλήσω μόνο σε όποιον θέλω εγώ. Έτσι δημιουργείται ένα τριγωνικό θέμα, όπου ο ναρκισσιστής γονιός θα χρησιμοποιήσει το παιδί ως μέσο επικοινωνίας για να μπορέσει να τιμωρήσει τον άλλο σύζυγο με τη σιωπηλή μεταχείριση. Αυτοί είναι πραγματικά οι πέντε πρωταρχικοί παράγοντες για τους οποίους η σιωπηλή μεταχείριση μπορεί να εκδηλωθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, με μια λέξη, με απόλυτη σιωπή, μιλώντας μέσα από άλλους ανθρώπους. Μην υποκύπτετε σε αυτή τη χειραγώγηση. Συχνά θα πέσετε σε αυτή την παγίδα του “ίσως αυτό είναι δικό μου λάθος ή ίσως πρέπει να ζητήσω συγγνώμη”, γιατί απλά θέλετε να σπάσετε αυτή την ένταση της σιωπηλής μεταχείρισης, μια βρώμικη και ανθυγιεινή σιωπή.
Αυτή η μάλλον διαλυμένη συχνά προβληματική σχέση δεν πρέπει να σας καταβάλει. Οφείλεται να δείξετε σεβασμό στον εαυτό σας και να πείτε εσωτερικά χωρίς να τους το πείτε “δεν πρόκειται να κατηγορήσω τον εαυτό μου για αυτό”. Πρέπει να μάθετε να συμβιώνετε ειρηνικά μαζί τους. Στην πραγματικότητα θα μπορούσατε να προσποιηθείτε ότι -αν ο ναρκισσιστής σύντροφος ή το μέλος της οικογένειάς σας σας επιδεικνύει σιωπηλή συμπεριφορά- ότι βρίσκεστε σε ένα καταφύγιο διαλογισμού και προσπαθήστε να το εκμεταλλευτείτε στο έπακρο.
Ο λόγος που οι ναρκισσιστές τη γλιτώνουν με τη σιωπηλή συμπεριφορά είναι επειδή συχνά το επιτρέπουμε διότι τους δίνουμε τα αποτελέσματα που επιζητούν “ζητάμε συγγνώμη, αναλαμβάνουμε την ευθύνη και κάνουμε ό,τι μπορούμε για να ξεκινήσουμε ξανά τη συζήτηση, επειδή όλα είναι τόσο τεταμένα. Δείτε τη σιωπηλή μεταχείριση ως κόκκινη σημαία που ερμηνεύεται ως μια πολύ ανθυγιεινή δυναμική σχέσης.
Επιμέλεια κειμένου: Βίκυ Μπαφατάκη
