Με μεγάλη επιτυχία και προσέλευση κοινού πραγματοποιήθηκε στην Νέα Ορεστιάδα η επιστημονική διημερίδα (18 Μαρτίου 2023) με θέμα «Η ίδρυση της Νέας Ορεστιάδας στο ιστορικό γίγνεσθαι: Διεθνείς συγκυρίες και προοπτικές». Η Νέα Ορεστιάδα, γιορτάζει εφέτος τα πρώτα 100 χρόνια από την ίδρυσή της το 1923.
Στην ημερίδα, που έγινε στο Πολιτιστικό Πολύκεντρο της πόλης παρέστησαν οι βουλευτές του νομού Τάσος Δημοσχάκης, Χρήστος Δερμεντζόπουλος της ΝΔ και Νατάσα Γκαρά του Σύριζα και ο δήμαρχος της Νέας Ορεστιάδας Βασίλης Μαυρίδης, οι οποίοι χαιρέτισαν την εκδήλωση. Παρέστησαν επίσης αντιδήμαρχοι και δημοτικοί σύμβουλοι, ο πρώην δήμαρχος Διδυμοτείχου Παρασκευάς Πατσουρίδης, εκπρόσωποι συλλόγων, πολλοί δημότες της πόλης, κυρίως απόγονοι Καραγατσιανών και Αδριανουπολιτών, αλλά και πολίτες από το γειτονικό Διδυμότειχο.
Τον συντονισμό, είχε η φιλόλογος καθηγήτρια Μαρία Πέτσου.
*Ο καθηγητής του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου κ. Ιωάννης Μπακιρτζής
Ο πρώτος ομιλητής της ημερίδας καθηγητής Ιωάννης Μπακιρτζής, του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, ανέπτυξε με ευρύτητα το θέμα «Η “μονοκονδυλιά” της υψηλής διπλωματίας στη Λωζάννη και μια ακόμα προσφυγιά». Με τεκμηρίωση από επίσημες πηγές, περιέγραψε το κλίμα που επικράτησε το 1923 στη Λωζάννη, τα παρασκήνια, τα οποία καθοδηγούσαν τα γεωστρατηγικά συμφέροντα και τους ανταγωνισμούς των Μεγάλων Δυνάμεων και τα αποτελέσματα αυτής της συνθήκης, που ένα από τα τραυματικά της σημεία, ήταν η παραχώρηση της περιοχής του Καραγάτς στην Τουρκία για να μην πληρώσει η Ελλάδα τις υπέρογκες πολεμικές αποζημιώσεις που απαιτούσε η Τουρκία για να υπογράψει τη συνθήκη ανακωχής. Μίλησε επίσης για την προσφυγιά των κατοίκων του Καραγάτς, που δημιούργησε η συνθήκη της Λωζάνης, μετά τον άγριο διωγμό των Ελλήνων από την Ανατολική Θράκη, τον Οκτώβριο του. Ο κ. Μπακιρτζής έχει προσφυγικές ρίζες, από την Ανατολική Θράκη και τη Μικρά Ασία.
*Ο δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω Βασίλης Παραπαγκίδης
Ο δεύτερος ομιλητής δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω Βασίλειος Παραπαγκίδης, μίλησε με θέμα «Η πολεμική αποζημίωση ενός κράτους και η απαλλοτρίωση μιας πόλης». Ο κ. Παραπαγκίδης με ορθολογική νομική επιχειρηματολογία έθιξε μια πτυχή του ζητήματος, που δημιούργησε η συνθήκη της Λωζάννης εις βάρος των κατοίκων του Καραγάτς και συνήθως δεν συζητείται αναλυτικά με στόχο τη γνώση όλων αυτών των νομικών προβλημάτων, που δεν είναι ευκαταφρόνητα. Βασικά ο ομιλητής υποστήριξε, ότι το κράτος παρέβη το Σύνταγμα, διότι ενώ είναι ο εγγυητής της περιουσίας των πολιτών, στην προκειμένη περίπτωση δεν προστάτευσε την περιουσία των συγκεκριμένων πολιτών και συμφώνησε στην παραχώρηση αστικών ακινήτων και καλλιεργουμένων εκτάσεων, χωρίς να εξασφαλίσει ισόποση και ισότιμη αποζημίωση για τους πολίτες που έχασαν τα πάντα και εκ των υστέρων πήραν κάποιες αποζημιώσεις που σε καμιά περίπτωση δεν ανταποκρίνονταν στην αξία περιουσιακών στοιχείων που εγκατέλειψαν, σε κινητά και ακίνητα πράγματα.
*Ο δημοσιογράφος Παντελής Αθανασιάδης
Ο τρίτος ομιλητής δημοσιογράφος Παντελής Αθανασιάδης, μίλησε με θέμα «Τα εγκαίνια της Νέας Ορεστιάδας 12 Αυγούστου 1923: Ένα αναδρομικό ρεπορτάζ». Ο ομιλητής περιέγραψε εκείνη την οδυνηρή εποχή όταν Καραγατσιανοί και Αδριανουπολίτες διωγμένοι από τις ιδιαίτερες πατρίδες τους, υπό την ηγεσία του ποιμενάρχη τους Μητροπολίτη Πολύκαρπου, φώλιασαν κοντά στη πατρίδα που είχαν τις ρίζες τους και δημιούργησαν τη Νέα Ορεστιάδα. Ειδικότερα, ο ομιλητής είπε:
«Θεωρώ εξαιρετική τιμή και αισθάνομαι μεγάλη χαρά που βρίσκομαι στο βήμα αυτό, για να σας μιλήσω για εκείνη την ξεχωριστή μέρα, της αγαπημένης πόλης, της Νέας Ορεστιάδας, στην οποία υπηρέτησα ένα μέρος της στρατιωτικής μου θητείας και έκανα πολλούς φίλους. Θερμά ευχαριστώ, την επιτροπή για τους εορτασμούς των 100 χρόνων της Νέας Ορεστιάδας για την ευγενική πρόσκλησή της. Η επιτροπή αυτή, ήδη γράφει τη δική της λαμπρή ιστορία, που θα μείνει ανεξίτηλη στην μνήμη των Ορεστιαδιτών.
Θα σας πω, αυτό που λένε όλοι και είναι πέρα για πέρα αληθινό. Η Νέα Ορεστιάδα, είναι η νεώτερη πόλη της Ελλάδας και ίσως και όλης της Ενωμένη Ευρώπης. Εφέτος γιορτάζει τα εκατοστά της γενέθλια από τις 12 Αυγούστου 1923 .
Τότε, Καραγατσιανοί και Αδριανουπολίτες διωγμένοι από τις ιδιαίτερες πατρίδες τους, υπό την ηγεσία του ποιμενάρχη τους Πολύκαρπου, φώλιασαν κοντά στη πατρίδα που είχαν τις ρίζες τους και δημιούργησαν τη Νέα Ορεστιάδα, πόλη σημαντική της Ελλάδας, αλλά και της Γηραιάς Ηπείρου, αφού βρίσκεται στις προφυλακές των συνόρων της Ενωμένης Ευρώπης.
Οι συνθήκες του βίαιου διωγμού των Ελλήνων από την Ανατολική Θράκη το φθινόπωρο του 1922 είναι γνωστές.
*Η εφημερίδα “Μακεδονία”
Η αρχή γι’ αυτή τη δυσμενή εξέλιξη για τον Ελληνισμό, άρχισε από τα Μουδανιά. Η διάσκεψη των στρατηγών των Συμμαχικών Δυνάμεων στις 28 Σεπτεμβρίου 1922, με την Ελλάδα να μην έχει υπογράψει αρχικά, είχε προκαθορίσει την τύχη της Ανατολικής Θράκης: Παραχώρηση στους Τούρκους, που δεν πολέμησαν καθόλου, όταν την απελευθέρωσαν οι Έλληνες τον Ιούλιο του 1920. Ούτε πολέμησαν για να την ανακαταλάβουν το 1922. Ο Τύπος έγραφε απροκάλυπτα, ότι η Θράκη θυσιάσθηκε! Έτσι είχαμε την δραματική και αναγκαστική εκκένωση της Ανατολικής Θράκης από τον γηγενή ελληνικό πληθυσμό, που άνθιζε εκεί από τα πανάρχαια χρόνια. Έφυγαν όλοι μέσα σε δραματικές συνθήκες, ακόμα και του καιρού, που τον Οκτώβριο του 1922 ήταν πολύ βροχερός. Ο ουρανός έκλαιγε… Καραβάνια προσφύγων, με βοϊδάμαξα βουτηγμένα στη λάσπη…
Το 1923, σημειώθηκε το δεύτερο σκέλος της μεγάλης δοκιμασίας του Ελληνισμού της περιοχής. Είχαν ήδη αρχίσει στη Λωζάννη της Ελβετίας οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Το Καραγάτς, στο οποίο είχαν συγκεντρωθεί και πολλοί Αδριανουπολίτες είχε παραμείνει υπό ελληνική κυριαρχία, γιατί ήταν εντεύθεν του ποταμού Έβρου, ο φυσικός ρους του οποίου είχε θεωρηθεί από την συνθήκη των Μουδανιών, ως το φυσικό όριο μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.
Στη Λωζάννη οι διαπραγματεύσεις ήταν σκληρές και επίπονες. Ξαφνικά σε κάποια φάση ο Ισμέτ Πασάς, πρόβαλε απαίτηση καταβολής πολεμικών επανορθώσεων από την Ελλάδα προς την Τουρκία για καταστροφές που προκάλεσε ο ελληνικός στρατός κατά τη Μικρασιατική Εκστρατεία το 1919-22. Η Ελλάδα ήταν οικονομικά κατεστραμμένη.
Ο Ελευθέριος Βενιζέλος αντιπρότεινε να περιληφθεί στη συνθήκη όρος, με τον οποίο η Ελλάδα να αναγνωρίζει ότι έχει υποχρέωση να επανορθώσει όσες ζημίες προκάλεσε ο ελληνικός στρατός στη Μικρά Ασία, η δε Τουρκία να παραιτείται των επανορθώσεων αυτών. Ο Ισμέτ απέκρουσε αυτό το συμβιβασμό. Η τελική απόφαση, όπως όλοι γνωρίζουμε ήταν να αναγκασθεί η Ελλάδα να παραχωρήσει στην Τουρκία την περιοχή του Καραγάτς, με τα χωριά Ντεμερτές και Μπόσνα, για να μην πληρώσει στην Τουρκία τις πολεμικές επανορθώσεις των 4 δισεκατομμυρίων χρυσών φράγκων. Γι’ αυτό εκεί έχουμε χερσαία σύνορα περίπου 12 χιλιομέτρων.
Μέσα σε εκείνο το ζοφερό κλίμα, οι Καραγατσιανοί μαθαίνοντας τα δυσάρεστα μαντάτα, άρχισαν να σκέπτονται το μέλλον τους.
*Ο Μητροπολίτης Πολύκαρπος και οι Καραγατσιανοί
Την 1η Ιουνίου 1923, πραγματοποίησαν μια πάνδημη ιστορική συγκέντρωση στην εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων (που κτίστηκε το 1863) και άλλη μια στις 3 Ιουνίου στον Άγιο Κωνσταντίνο (ο οποίος κτίστηκε το 1906). Προέδρευσε ο Μητροπολίτης Πολύκαρπος, ποιμενάρχης της Αδριανούπολης από το 1910, δηλαδή σε δύσκολα χρόνια και σε καιρούς ανταριασμένους. Παρίστατο και ο Μητροπολίτης Λιτίτσης Νικόδημος, που η Μητρόπολή του στο Ορτάκιοϊ είχε περιέλθει στη Βουλγαρική επικράτεια. Αντάλλαξαν γνώμες για την οδυνηρή κατάσταση που δημιουργήθηκε.
Συγκινημένος ο Πολύκαρπος μίλησε και εξήγησε πώς διαμορφώνεται η κατάσταση. Μίλησε και ο Μητροπολίτης Νικόδημος, καθώς και πολλοί άλλοι. Ο βασικός προβληματισμός όλων ήταν, ΠΟΥ και με ποιο τρόπο θα ήταν δυνατόν να εγκατασταθούν οι κάτοικοι του Καραγάτς, που αποφάσισαν να φύγουν από την πατρίδα τους. Τελικά, κυριάρχησε η άποψη ότι η μαζική εγκατάσταση πρέπει να γίνει κάπου εκεί κοντά, σε ακτίνα 15 έως 19 χιλιόμετρα, ώστε να δημιουργηθεί μια νέα πόλη και να μη διασκορπισθούν οι Καραγατσιανοί, αφού τα περισσότερα χωράφια τους παρέμεναν σε ελληνικό έδαφος με τις νέες συνθήκες, όπως αυτές διαμορφώθηκαν.
Οι κάτοικοι της άτυχης πόλης δεν έμειναν με σταυρωμένα χέρια. Μια επιτροπή τους ξεκίνησε για την Αθήνα και έγινε δεκτή από τον πρωθυπουργό συνταγματάρχη Στυλιανό Γονατά. Κύριο ερώτημά τους ήταν αν θα τους δοθεί ο αναγκαίος χρόνος για τη συγκομιδή της εσοδείας τους και την πώληση των κουκουλιών. Ο Γονατάς που έζησε στην περιοχή περί το 1907 και τη γνώριζε καλά, τους διαβεβαίωσε ότι θα τους παρασχεθεί ο χρόνος ώστε με άνεση να αναχωρήσουν στις νέες εστίες τους.
Οι Καραγατσιανοί ξεκαθάρισαν στον πρωθυπουργό ότι και εάν ακόμη εξαιρεθούν από την ανταλλαγή πληθυσμών, αυτοί «πάλιν θα αποδημήσουν μη δυνάμενοι να μείνουν υπό τους Τούρκους». Σε ψήφισμα που εξέδωσαν υπογράμμιζαν ότι αδυνατούν να παραμείνουν στη γενέτειρά τους με όσες εγγυήσεις και αν τους δοθούν γιατί είχαν οδυνηρή εμπειρία από εγγυήσεις που δίνονταν για τυπικούς λόγους.
Παράλληλα, οι Καραγατσιανοί ερευνούσαν την περιοχή για να βρουν πού θα χτίσουν τη νέα πόλη τους. Τελικά επελέγη η περιοχή, που ήταν γνωστή ως Κουμ Τσιφλίκ και απείχε περί τα 18 χιλιόμετρα από το αγαπημένο τους Καραγάτς. Ο Κωνσταντίνος Περεντίδης, που είχε εργασθεί στο παρελθόν στο τσιφλίκι Τούρκου φεουδάρχη και γνώριζε την περιοχή, πρότεινε να γίνει η νέα πόλη στο Κουμ-Τσιφλίκ. Το ημιαμμώδες έδαφος είχε δώσει στην περιοχή αυτή την ονομασία. Κουμ στα Τουρκικά σημαίνει άμμος. Οι Καραγατσιανοί είχαν πάντα την ελπίδα, ότι θα μπορούσαν κάποτε να επιστρέψουν. Μάταια όμως…
Οι κάτοικοι από το χωριό Μπόσνα, που περιέρχονταν επίσης στην τουρκική επικράτεια, αποφάσισαν να δημιουργήσουν νέο χωριό, τη Νέα Βύσσα. Αυτοί διάλεξαν τοποθεσία που είναι πιο κοντά στα σύνορα. Πιο κοντά στην παλιά πατρίδα.
*Από τα εγκαίνια της νέας πόλης
Στη Νέα Ορεστιάδα εν τω μεταξύ άρχισε η άτυπη προεργασία για τη θεμελίωση της νέας πόλης.
Είχαν ήδη συγκεντρωθεί 1.500 κυβικά μέτρα οικοδομικής ξυλείας και 500 σκηνές για τους εργάτες. Είχαν σταλεί από το κράτος αρχικά 700.000 δρχ. Και βρέθηκε αρκετή πέτρα, για τα θεμέλια των νέων σπιτιών.
Με εντολή του Αρχηγού Στρατού στρατηγού Μαυρομιχάλη διατέθηκε μια Διλοχία Σκαπανέων Μηχανικού, η ιστορική 11η Διλοχία με Διοικητή τον ταγματάρχη Μαυραγάνη Σωτήριο. Επίσης στην περιοχή είχαν συγκεντρωθεί εργάτες, τεχνίτες και άλλοι απαραίτητοι για τη δημιουργία της νέας πόλης.
Η μεγάλη μέρα έφτασε γρήγορα. Τα εγκαίνια της οικοδόμησης της Νέας Ορεστιάδας αποφασίσθηκε να γίνουν στις 12 Αυγούστου 1923, με άλλα λόγια αποφασίσθηκε να τεθεί την ιστορική εκείνη μέρα, ο θεμέλιος λίθος και αμέσως να αρχίσουν οι εργασίες.
Οι διωγμένοι από την πατρίδα τους Καραγατσιανοί έστειλαν τηλεγράφημα προς το Γενικό Διοικητή Θράκης Σπύρο Δάσιο, με το οποίο τον καλούσαν να παραστεί στην τελετή θεμελίωσης. Το τηλεγράφημα υπέγραφε ο αντιπρόσωπος της Γενικής Διοίκησης στο Καραγάτς Παναγιώτης Μαυρουδής. Το ιστορικό τηλεγράφημα διασώθηκε από τον αείμνηστο ιστορικό της Νέας Ορεστιάδας Τάκη Τσονίδη.
Ο Γενικός Διοικητής Θράκης Σπύρος Δάσιος που συνέδεσε το όνομά του με τη δημιουργία της Νέας Ορεστιάδας, πήρε το τρένο από την Κομοτηνή και συνοδευόμενος από τον ιδιαίτερο γραμματέα του Γεώργιο Λούβρη κατέφθασε στο χώρο της τελετής. Εκεί με σιδηροδρομική αμαξοστοιχία ήρθαν από το Καραγάτς στο χώρο του Κουμ Τσιφλίκ οι άλλοι επίσημοι και πολύς κόσμος.
*Σπύρος Δάσιος: Μεταβαίνω Ορεστιάδα αυτοπροσώπως
Η υποδοχή όμως- σύμφωνα με το ρεπορτάζ- άρχισε νωρίτερα από το γειτονικό Ουρλί, το σημερινό Θούριο. Εκεί περίμενε τον Δάσιο, ο Μητροπολίτης Αδριανούπολης, Πολύκαρπος, που μετά τη συνθήκη των Μουδανιών και τον μαύρο Οκτώβρη του 1922 κατέφυγε στο Καραγάτς, όπως και πολλοί άλλοι Αδριανουπολίτες, με την ελπίδα ότι θα εξομαλυνθεί η κατάσταση και θα επιστρέψουν στα σπίτια τους. Ο Πολύκαρπος ήταν επικεφαλής ειδικής επιτροπής, στην οποία συμμετείχε ο αντιπρόσωπος της Γενικής Διοίκησης Θράκης Παναγιώτης Μαυρουδής, ο υποδιοικητής Ιωάννης Μακαρώνης, ο τμηματάρχης Σπύρος Ευριπίδης, ο επιτελάρχης της ΧΙ Μεραρχίας Παπάς επικεφαλής των επιτελών του, λοχαγού Παπακωνσταντίνου και υπολοχαγού Πισκαράκη, και ο αρχιδιάκονος Γεώργιος Μακαρώνης. Η επιτροπή αυτή προϋπάντησε το Γενικό Διοικητή Θράκης Σπύρο Δάσιο, που έρχονταν με το τακτικό δρομολόγιο του τρένου. Από το Θούριο όλοι μαζί επέστρεψαν στο Κουμ Τσιφλίκ, όπου περίμενε ο κόσμος. Ο πρώτος δήμαρχος Στέφανος Δημητρίου, τους καλωσόρισε με θερμή προσφώνηση.
Απάντησε ο Δάσιος εκφράζοντας τον πόνο του για τους πρόσφυγες, παράλληλα με την ελπίδα ότι αυτοί οι ξεριζωμένοι, θα γιγαντωθούν, επιδιδόμενοι στην ανέγερση της νέας αυτής πόλης.
Ο Δάσιος μίλησε επίσης για την ηρωική θυσία των Καραγατσιανών και υποσχέθηκε ότι το ενδιαφέρον του κράτους δεν θα μειωθεί και με κάθε τρόπο θα επιχειρηθεί να καταστεί λιγότερο οδυνηρή η θέση των προσφύγων.
Και απευθυνόμενος προς τον Μητροπολίτη Πολύκαρπο τόνισε:
«Και Σεις Σεπτέ Ιεράρχα, όστις τόσην φρόνησιν και μέγα πατριωτισμόν επιδείξατε εις τους εθνικούς αγώνας, μη παύσητε να καθοδηγείτε και ενθαρρύνετε τους Χριστιανούς Σας, έχοντες υπ’ όψει ότι εν πάση στιγμή και εν παντί θέλετε με ευρίσκει πρόθυμον».
Ο συγκεντρωμένος κόσμος ξέσπασε σε χειροκροτήματα, ενώ ο Μητροπολίτης Πολύκαρπος εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του λαού προς την κυβέρνηση, την Επανάσταση Πλαστήρα- Γονατά και προς τον Γενικό Διοικητή Θράκης, το όνομα του οποίου, όπως είπε, θα παραμείνει χαραγμένο στις καρδιές των κατοίκων της νέας πόλης. Καταλήγοντας ο Πολύκαρπος υπογράμμισε:
«Η πίστις και η ελπίς δεν απέλειπεν από το έθνος. Των ενταύθα κατοίκων η εθνική ψυχή εις ουδέν υποκύπτει, αλλ’ απεναντίας νέας εκ των ατυχημάτων δυνάμεις αντλεί».
Στη συνέχεια μίλησε ο καθηγητής των φημισμένων εκπαιδευτηρίων της Αδριανούπολης Χριστόφορος Δρακοντίδης ποντιακής καταγωγής και με πατριωτικές φράσεις ευχαρίστησε για την πατρική προστασία που παρέχει το κράτος, παρά τις άλλες σοβαρές ανάγκες που αντιμετωπίζει και πρόσθεσε:
«Οφείλομεν οι πάντες να εμφυτεύωμεν εν ημίν και εις τους παίδας ημών το πολεμικόν και στρατιωτικόν μένος, διότι μόνον δια τούτου θα καταστώμεν ισχυροί δια να ανακτήσωμεν παν ό,τι κακή τη μοίρα απωλέσαμεν».
Ο Δρακοντίδης τοποθετήθηκε αργότερα ως γυμνασιάρχης στο Διδυμότειχο, όπου πέθανε το 1938.
*Εικόνα από τις εργασίες στο Πολιτιστικό Πολυκέντρο
… Και ήρθε η μεγάλη στιγμή. Ο Μητροπολίτης Πολύκαρπος τέλεσε τον αγιασμό μέσα σε κλίμα κατάνυξης. Ο Σπύρος Δάσιος έθεσε τον θεμέλιο λίθο, δίνοντας ταυτόχρονα εντολή στους αρμόδιους υπαλλήλους να επισπευσθεί η ανέγερση των οικημάτων που είναι αναγκαία για τις κρατικές υπηρεσίες και τα σπίτια για 900 οικογένειες, ανάμεσά τους και λίγοι Αρμένιοι και Εβραίοι, που δήλωσαν ότι θέλουν να εγκατασταθούν στη Νέα Ορεστιάδα. Ήδη ορισμένοι από αυτούς, είχαν μεριμνήσει και έφεραν υλικά, αρχίζοντας να κτίζουν τα πρώτα σπίτια. Η θεμελίωση έγινε στην περιοχή της σημερινής πλατείας, η οποία τιμητικά φέρει σήμερα, το όνομα Πλατεία Σπύρου Δασίου, ο οποίος επιπλέον ανακηρύχθηκε επίτιμος δημότης της.
Ο χρονογράφος της εποχής είχε παρατηρήσει ότι υπήρξε καταφανής η συγκίνηση στα πρόσωπα των παρισταμένων αξιωματικών αλλά και των πολιτών. Συγκινημένοι αλλά και ενθουσιώδεις ήταν οι νέοι κάτοικοι πια, της Νέας Ορεστιάδας. Κομψοί και καλοντυμένοι με τα ευρωπαϊκά τους ρούχα οι Αδριανουπολίτες και Καραγατσιανοί. Με τις πολύχρωμές τοπικές ενδυμασίες τους οι χωρικοί. Όλοι με την ίδια ελπίδα στις καρδιές. Να ριζώσουν, να χτίσουν και να ευημερήσουν, χωρίς να ξεχάσουν.
Την ίδια μέρα τέθηκε ο θεμέλιος λίθος για την ανέγερση ναού.
Ο Δάσιος μιλώντας σχετικά τόνισε:
«Ο Έλλην ουδέποτε εν τω αγώνι ηττάται, όσον τραχύς και είναι ούτος. Θα μετακομίσωμεν και τα οστά ακόμη των πατέρων μας εκ των τάφων ενταύθα και εργαζόμενοι υπό της Παναγίας της Οδηγητρίας, δια του ονόματος της οποίας θέλομεν τιμήσει τον ενταύθα ιδρυόμενον ναόν, οδηγούμενοι θέλομεν ανέλθη τον Γολγοθάν και θα οδηγηθώμεν και πάλιν εκεί, ένθεν σήμερον απομακρυνόμεθα. Εις την ανεγειρομένην ενταύθα εθνικήν στέγην πάντες οφείλομεν να στεγασθώμεν και τούτο διότι συμπίπτει το εθνικό συμφέρον μετά του ατομικού τοιούτου».
Η εταιρεία των σιδηροδρόμων άρχισε να δημιουργεί την απαιτούμενη διακλάδωση της σιδηροδρομικής γραμμής, ώστε το τρένο να διέρχεται και από την νέα πόλη, που είχε αρχίσει να δημιουργείται.
Ο Δάσιος διέθεσε επίσης στη νέα πόλη τον τμηματάρχη Σπύρο Ευριπίδη ως γενικό ρυθμιστή του έργου, τον ειδικό για το συγκεκριμένο έργο Λαγοΐδη, μηχανικούς στρατιωτικούς και πολιτικούς και τον προϊστάμενο Εποικισμού Σεραφείμ Σεραφειμίδη με το επιτελείο του. Το ρυμοτομικό σχέδιο της Νέας Ορεστιάδας, είχε εκπονήσει ο μηχανικός Γεώργιος Μαγκλής. Ήταν ένα σχέδιο καλά μελετημένο, με προοπτική ανάπτυξης και επέκτασης της πόλης, με υποδειγματική ρυμοτομία, με φαρδείς δρόμους και μεγάλες πλατείες.
Η νεώτερη πόλη της Ελλάδος είχε αρχίσει να γεννιέται μέσα από τις στάχτες μιας εθνικής καταστροφής. Οι κάτοικοί της, με θέληση χαλυβδωμένη, ρίζωσαν και έκτοτε δημιουργούν πολιτισμό και ευημερία. Η πρώτη γενιά και οι επόμενες, πάντα θα στρέφουν το βλέμμα τους πάνω από τον ποταμό Έβρο και θα ατενίζουν τις αλησμόνητες πατρίδες, με νοσταλγία. Γιατί εκεί είναι οι δικές τους ρίζες και όλων μας οι αξέχαστες πατρίδες.
Χρόνια Πολλά, Νέα Ορεστιάδα. Πάντα να προοδεύεις!!!
Η δεύτερη μέρα
Η δεύτερη μέρα της ημερίδας ήταν αφιερωμένη στη νεολαία της πόλης. Μαθητές όλων των βαθμίδων της εκπαίδευσης, από το Δημοτικό έως το Λύκειο και φοιτητές, παρουσίασαν εργασίες τους, εκφράζοντας τους προβληματισμούς τους και τις προτάσεις για τη βελτίωση των συνθηκών ζωής στην Νέα Ορεστιάδα. Όλα τα παιδιά χρησιμοποιώντας τις δυνατότητες της τεχνολογίας παρουσίασαν με εποπτικό και εικαστικό τρόπο ποικίλες εργασίες, οι οποίες εντυπωσίασαν. Ουσιαστικά εκπροσωπούσαν τις κοινότητες των Δημοτικών των Γυμνασίων και των Λυκείων και τους φοιτητικούς συλλόγους του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης. Συμμετείχαν το 2ο Δημοτικό Σχολείο Ορεστιάδας, το 8ο Δημοτικό Σχολείο Ορεστιάδας, το 1ο Γενικό Λύκειο Ορεστιάδας, το 2ο Γενικό Λύκειο Ορεστιάδας, ο κ. Γιάννης Ριζιώτης βιολόγος και υποψήφιος διδάκτωρ κ.ά.
Το συντονισμό της δεύτερης μέρας είχε ο Χρήστος Μουταφίδης, γεωπόνος, πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Νέων της Ορεστιάδας.
ΚΕΝΤΡΙΚΟ ΔΕΛΤΙΟ ΕΙΔΗΣΕΩΝ ΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΤΗΛΕΟΡΑΣΗΣ ΟΡΕΣΤΙΑΔΑΣ
