Ο Δημήτρης Σούρας είναι ένας πολύπλευρος και πολυπράγμων άνθρωπος, που εκτός από την ιδιότητα του ως ψυχίατρος, κατέχει και δίπλωμα μουσικού από το Ωδείο Αθηνών, ενώ παλαιότερα υπήρξε και ερασιτέχνης ηθοποιός. Γεννήθηκε στο Βόλο το 1952, σε μια αυστηρή οικογένεια. Ο πατέρας του, ο Γεώργιος Σούρας, βουλευτής του ΕΑΜ, χρόνια αντάρτης και μετέπειτα γυναικολόγος, του έκανε ένα πολύ σημαντικό δώρο.
«Ο πατέρας μου μαζί με κάποιους φίλους του, έχτισε ένα κινηματοθέατρο, που λεγόταν «Λυρικόν». Αυτό χτίστηκε το 1958, όταν εγώ ήμουν 6 χρονών. Ήταν πελώριο, άνοιγε η σκεπή του, ώστε να μπορούσε να γίνει θερινό και παντού ήταν βελούδινο, ακόμη και η αυλαία ήταν βελούδινη. Ήταν θέατρο κανονικό με καμαρίνια, υποβολείο και ντους. Ο κινηματογράφος είχε χωρητικότητα 850 θέσεις και είχε και μια χρυσή λύρα, εξού και όνομα «Λυρικόν».
Στα παιδικά του μάτια, όλα φάνταζαν ονειρικά και η συνεχής τριβή του με τους θιάσους, τους γνωστούς ηθοποιούς εκείνης της εποχής τον παρακίνησε να διαβάσει, να αναζητήσει βιβλία και να μάθει. «Σε αυτό το κινηματοθέατρο, μέχρι το 1975, είχαν περάσει όλοι οι ηθοποιοί του ελληνικού κινηματογράφου και θεάτρου. Τα ιερά τέρατα, από Βουγιουκλάκη και Καρέζη μέχρι Λαμπέτη και Χορν, Κατράκη, Θεοδωράκη και Ξαρχάκο. Εγώ λοιπόν που γαλουχήθηκα και μεγάλωσα εκεί μέσα, ήταν ό,τι καλύτερο θα μπορούσε να μου συμβεί, γιατί μου άνοιξε τους ορίζοντες, με έκανε να γνωρίσω ανθρώπους τελείως διαφορετικούς, με έκανε να πλησιάσω το καλό θέατρο, Ντοστογιέφσκι και Τσέχωφ, αλλά και ελληνική επιθεώρηση, με έκανε να γνωρίσω τον Ίψεν…».
Πάντως η ανάμνηση που έχει χαραχτεί στη μνήμη του, δεν προέρχεται μόνο από τους ανθρώπους που γνώρισε, αλλά προέρχεται από αυτά που βίωσε και ένιωσε ως παιδί. «Δεν θα ξεχάσω ποτέ την ιδιαίτερη μυρωδιά που ανέδυε ο θίασος που ερχόταν να παίξει, μια συνύπαρξη αρωμάτων, σκηνικών και όταν άνοιγε η αυλαία, υπήρχε μια θετική αύρα και αυτή ακόμη είχε ιδιαίτερη μυρωδιά και πάνω απ’ όλα, τότε, στα παιδικά μου μάτια, αυτά τα πελώρια φώτα, αυτή η λάμψη δεν υπήρχε…μην ξεχνάτε πως όταν εγώ μεγάλωσα ήμασταν λίγο μετά τον πόλεμο και όλα ήταν σε μια διαφορετική κατάσταση, ήταν από φτωχικά μέχρι λίγο καλύτερα από φτωχικά. Άρα, λοιπόν, αυτή η συνύπαρξη αρωμάτων, λάμψης, φωτός, ηθοποιών και σκηνικών είναι κάτι που έχει χαραχτεί στη μνήμη μου».
Το κινηματοθέατρο Λυρικόν και η επαφή του με τόσο κόσμο, τον έκαναν να παραστρατήσει από την κλασική Ιατρική και να διαβεί σε άλλα μονοπάτια. «Ξεκίνησα με παθολογία και πολλοί έλεγαν ότι θα γινόμουν ένας καλός κλασικός γιατρός, εγώ όμως μέσα μου είχα κάτι άλλο… έβραζε το αίμα μου, ήθελα να διαβάσω και να γνωρίσω φιλοσοφίες, διαφορετικούς πολιτισμούς, να ταξιδέψω. Νομίζω λοιπόν ότι αυτή η αγάπη μου προς το θέατρο, τον πολιτισμό, το διάβασμα, προς το πνεύμα εν γένει, με έκανε να στραφώ σε κάτι διαφορετικό, την Ψυχιατρική».
Ακόμα και σήμερα, ο Δημήτρης Σούρας δεν μπορεί να ξεχάσει τις συμβουλές που του είχε δώσει ο πατέρας του. Τις κρατάει σαν ευαγγέλιο, σαν συνοδοιπόρο στη ζωή και φυλαχτό στις δυσκολίες.
«Πάρε του πατέρα την ευχή και στο βουνό ανέβα. Ζω με αυτό. Έλεγε πέντε κουβέντες σε όλη τη μέρα και οι τέσσερις ήταν μια σημαντική προσωπική φιλοσοφία. Και στις σημαντικές στιγμές της ζωής μου, όταν είχα να δώσω εξετάσεις ή όταν ήθελα κάτι να πετύχω θυμόμουν την πρώτη του φράση»..
Μια από τις σημαντικότερες δράσεις του δημοφιλούς ψυχιάτρου αυτή τη στιγμή, είναι το «Μάθε! Μίλα! Ζήσε!», μια εκστρατεία κατά του bullying ή αλλιώς σχολικού εκφοβισμού, όπου γίνεται σε κάθε γωνιά της Ελλάδας, έτσι ώστε να ενημερώσει τους γονείς, τα παιδιά και τους δασκάλους, αναφορικά με το τι είναι σχολικός εκφοβισμός. Είναι μια διαδραστική διαδικασία, χωρίς power point και σημειώσεις. Ο Δημήτρης Σούρας, με το μικρόφωνο μιλάει στο κοινό και τους κάνει να συμμετέχουν με ερωτήσεις. Θέλει να τους κάνει να σκεφτούν, να συμφωνήσουν, να διαφωνήσουν, να πουν την γνώμη τους, να τον διακόψουν και να τον σταματήσουν, αρκεί να συμμετέχουν. Το «Μάθε! Μίλα! Ζήσε!» είχε έναυσμα, τέσσερις υποθέσεις bullying που πάγωσαν την Ελλάδα. Την υπόθεση του Άλεξ στη Βέροια, του Βαγγέλη Γιακουμάκη στα Γιάννινα, του 15χρονου στην Αργυρούπολη και την αυτοκτονία της 22χρονης φοιτήτριας από τη Θεσσαλονίκη. Επίσης, ο κύριος Δημήτρης Σούρας, κάθε Τετάρτη στο νοσοκομείο Metropolitan, δέχεται ασθενείς ηλικίας 15 ως 30 ετών, που έχουν πέσει θύματα bullying, εντελώς δωρεάν και μόνο με την επίδειξη της αστυνομικής τους ταυτότητας.
Ποιες είναι όμως οι αιτίες του bullying και ποιος ο ρόλος των γονέων;
«Η παγκοσμιοποίηση. Πλέον πατάς το κουμπί και τα πάντα έρχονται, το πιο ομαλό, το πιο ανώμαλο, το πιο καλό, το πιο κακό, έρχονται ακριβώς αυτή τη στιγμή. Πολλά άτομα, τα οποία δεν κόβει το μυαλό τους ή είναι διαταραγμένα στην προσωπικότητα, είναι έτοιμα να μιμηθούν κάτι τέτοιο, όπως το bullying. Όσο για τους γονείς, ακούστε τα παιδιά σας, γιατί τα παιδιά ακόμα και με τη σιωπή τους μιλάνε. Αν έχεις ένα χαρούμενο παιδάκι που ξαφνικά απομονώνεται, σιωπά, δεν θέλει να πάει σχολείο, δεν θέλει να δει τους φίλους του, το βλέπεις φοβισμένο, δεν μπορεί να κοιμηθεί και έχει ιδιαίτερο άγχος, αυτό το παιδί οι γονείς πρέπει να το ακούσουν, πρέπει να δουν τη διαφορά και να προσπαθήσουν να δημιουργήσουν ένα πολύ ωραίο περιβάλλον προστασίας και ασφάλειας, ούτως ώστε να μπορεί το παιδάκι να μιλήσει.
Για τον κύριο Σούρα σε μια κοινωνία παγκοσμιοποίησης, δεν υπάρχει αγάπη. Τι είναι αυτό που την σκότωσε και τι είναι η αγάπη;
«Δεν μετράνε τόσο πολύ τα συναισθήματα, γιατί ασχολούμαστε με τον άρτον ημών τον επιούσιον, γιατί ασχολούμαστε πάρα πολύ με τα υλικά αγαθά, διότι η προσφορά είναι πολύ μεγάλη πλέον. Κάποτε για να κατακτήσεις μια κοπέλα έπρεπε να τρέξεις και να κάνεις πολλά χιλιόμετρα, τώρα αν δεν την κατακτήσεις σε μια μέρα, θεωρείς ότι έχεις αποτύχει. Αλλά η αγάπη είναι ένας κύκλος που περιέχει πολλά συναισθήματα, φροντίδα, το ρήμα νοιάζομαι, το ρήμα ασχολούμαι μαζί σου, το ρήμα συνυπάρχω και στην κορωνίδα αυτού του κύκλου βγαίνει ένα αστεράκι που ονομάζεται αγάπη. Δηλαδή σε θέλω, σε νοιάζομαι, σ’αγαπώ, σε ποθώ, το σεξ παραδείγματος χάρη, σε φροντίζω, μου αρέσει που είμαι μαζί σου. Όλο αυτό είναι αγάπη».
Μας μίλησε επίσης για τις ψυχικές ασθένειες του σήμερα, που πλέον αποτελούν συχνό φαινόμενο. Οι αιτίες πολλές, ο τρόπος ζωής, το ανικανοποίητο που υπάρχει, οι ανθρώπινες σχέσεις και τα προβλήματα στην οικογένεια είναι μερικές από αυτές.
«Νευρώσεις και καταθλίψεις. Και οι δύο θερίζουνε. Νευρώσεις, περιέχουν το άγχος, τα ψυχοσωματικά συμπτώματα, τις δυσφορίες, τις δύσπνοιες, τους φόβους, τις φοβίες, τους πονοκεφάλους, τα δερματικά νοσήματα και άλλα. Είναι κοινότοπες αρρώστιες, αλλά πολύ δύσκολες να αντιμετωπιστούν, καθώς θέλει φαρμακευτική αγωγή ως επί το πλείστον και ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση. Επίσης με τις καταθλίψεις πρέπει να είμαστε πολύ προσεχτικοί, αφού στο πρώτο επεισόδιο της κατάθλιψης υπάρχει 1% περίπτωση να αυτοκτονήσεις, ενώ αν πάθεις υποτροπή 2η φορά, η πιθανότητα εκτοξεύεται στο 14% με 15%, άρα θέλει πολύ μεγάλη προσοχή».
Τι μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος με άγχος, που τον κρατάει πίσω; Με άγχος που του στερεί τις καθημερινές χαρές;
«Το άγχος το οποίο καλούμαστε να θεραπεύσουμε έχει να κάνει με το άγχος που εμποδίζει την καθημερινότητά σου, το παθολογικό άγχος. Δεν υπάρχει άνθρωπος χωρίς άγχος και εγώ έχω άγχος. Τα πάντα έχουν άγχος, αλλά δεν είναι το παραγωγικό άγχος που σε ωθεί, είναι αυτό που δημιουργεί δυσφορία, δύσπνοια και δεν σε αφήνει να πας μπροστά, που έχει τα φοβερά ψυχοσωματικά και τις κρίσεις πανικού. Ως θεραπεία υπάρχει μια ψυχοθεραπευτική αντιμετώπιση όπου μαθαίνεις στον ασθενή πως να αντιμετωπίζει το άγχος με τεχνικές και όταν τα πράγματα είναι ανυπόφορα, παίρνει φαρμακευτική αγωγή, που είναι λάθος να γίνεται με αγχολυτικά, γιατί κόβουν την αφορμή. Η αιτία του άγχους δεν είναι αυτό που βλέπεις, αλλά γιατί το βλέπεις και το καταλληλότερο απ’ όλα είναι η αντικαταθλιπτική αγωγή για να φτιάχνεις τη διάθεση, ούτως ώστε να μετριαστεί και το άγχος»
Καλούμενος να θυμηθεί μια πολύ δύσκολη υπόθεση, που έχει αντιμετωπίσει ως ψυχίατρος, μίλησε για την υπόθεση της εξαφάνισης και δολοφονίας του Άλεξ στη Βέροια. Μια υπόθεση που είχε ταράξει την Ελληνική κοινωνία και ήταν κύριο θέμα σε όλα τα δελτία ειδήσεων εκείνης της περιόδου.
«Εγώ ήμουν γιατρός του παιδιού που έλεγε την αλήθεια και τότε από εδώ παρέλασαν δικηγόροι, παπάδες, απατεώνες, όλος ο κόσμος, ο καθένας έλεγε το μακρύ του και το κοντό του. Εγώ είχα στα χέρια μου το παιδί που είχε πει την αλήθεια, όλοι οι άλλοι είπαν ψέμματα καθοδηγημένοι από τους δικηγόρους. Δεχτήκαμε απειλές είχαμε προβλήματα και η υπερέκθεση μου στην τηλεόραση δεν ήταν ό,τι καλύτερο υπήρχε. Βέβαια παλέψαμε και κερδίσαμε, αλλά είχε ένα φοβερό ψυχικό κόστος».
Η τηλεόραση δυσκόλεψε το έργο του ως ψυχίατρος γιατί έπρεπε να προφυλάξει το παιδί και τη μητέρα του, η οποία δεν είχε κανένα άλλο στήριγμα. «Εκείνη την περίοδο, είχε χαθεί το μέτρο. Αν πρέπει να κάνω μια αυτοκριτική, στην περίπτωση του Άλεξ, χάθηκε το μέτρο, ήμουν παντού και πάντοτε. Δεν μπορούσες να το ελέγξεις, τα κανάλια, ήταν τρία-τρία έξω από το γραφείο μου και περιμένανε. Γιατί ήμουν ο γιατρός του παιδιού και μπορούσε να μιλήσει».
Τα γεγονότα και η εξέλιξη της υπόθεσης του Άλεξ, μπορεί να τον δυσκόλεψαν και να τον επιβάρυναν ψυχικά, αλλά αυτό που ίσως τον έκανε καλύτερο γιατρό, ήταν η θητεία του στο ψυχιατρείο Τριπόλεως.
«Ήμουν κλεισμένος μαζί με τους ασθενείς. Με εφημερίες ατελείωτες και χρόνιους άρρωστους. Εκείνο που δεν θα ξεχάσω ποτέ και με συγκινεί, είναι ότι άνοιξα ένα θάλαμο και είδα ένα βουνό από ανθρώπους να κοιμούνται ο ένας πάνω στον άλλο. Ήταν χρόνια ασθενείς, παρατημένοι. Μια μέρα κάποιος έβαλε φωτιά και παραλίγο να καούν κάποιοι από τους ασθενείς και πιστεύω ότι τότε ήταν η πιο συγκλονιστική μέρα της ζωής μου. Θα θεωρούσα ότι είχα αποτύχει αν κάποια στιγμή πέθαινε κάποιος ασθενής μου, γιατί ξέρετε ο ψυχίατρος αγαπάει πολύ τους ασθενείς του, απλώς δεν το δείχνει. Αυτό ο 1.5 χρόνος στο ψυχιατρείο Τριπόλεως ήτανε κάτι το συγκλονιστικό για μένα, γνώρισα τι θα πει πραγματικά ψυχικά ασθενής και αυτά τα δύο περιστατικά, πιστεύω δεν θα τα ξεχάσω ποτέ».
Το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς στο γραφείο του, είναι το σημείο που έχει πληθώρα αναμνηστικών αγαλματιδίων και σουβενίρ από τις χώρες που έχει ταξιδέψει. Η αγαπημένη του ήπειρος είναι η Αμερική, όπου και έχει και σπίτι με την Αμερικανίδα σύζυγό του. Είπε χαρακτηριστικά πως τις ΗΠΑ τις γνωρίζει ως Αμερικανός και όχι ως τουρίστας. Όμως τα ταξίδια που τον συγκλόνισαν ήταν σε άλλους τόπους, με άλλες κουλτούρες και άλλες φωνές.
«Η Ινδία με ενθουσίασε τόσο πολύ την πρώτη φορά που την επισκέφτηκα, αλλά τη δεύτερη φορά , καθόλου. Με ξετρέλανε την πρώτη φορά, είναι σαν να ζεις χίλια χρόνια πίσω και τη δεύτερη φορά που πήγα δεν με ενθουσίασε καθόλου γιατί ζεις χίλια χρόνια πίσω ακόμα. Πλένονται στο δρόμο, ζούνε στο δρόμο, ξυρίζονται στο δρόμο, κάνουν σεξ στο δρόμο, κοιμούνται στο δρόμο, τρώνε στο δρόμο, τα πάντα στο δρόμο και όταν βλέπεις σπίτι λες, α, να υπάρχει και σπίτι. Είναι όμως μια χώρα πολλών χρωμάτων, μεγάλης κουλτούρας, μουσικής, θεάτρου και μην ξεχνάμε και το Bollywood. Ένα όμως ταξίδι που δεν θα ξεχάσω ποτέ, ήταν η Αλάσκα. Προσγειωθήκαμε σε παγετώνες και μας περιμένανε husky και μας κάνανε βόλτα, όπου πήγαμε με μια βάρκα στον ωκεανό και μπροστά μας χοροπηδούσαν φάλαινες και όρκες. Αυτά δεν τα ζεις πάρα πολύ εύκολα. Είδαμε και τον μεγαλύτερο παγετώνα του κόσμου και ήταν κάτι το εξωπραγματικό».
Εκείνο που που τον χαρακτηρίζει είναι η ανάγκη του για δημιουργία και αυτό μπορεί να φανεί και από το απόφθεγμα που τον εκφράζει. Αυτή η φράση, έχει σκοπό να παρακινήσει τους ανθρώπους να πράξουν, να δουλέψουν, να γνωρίσουν ανθρώπους, να κάνουν φίλους και να ερωτευτούν.
«Από το πράγμα, γεννιέται πράγμα”, βγες, μίλα, γνώρισε, κάνε κάτι να δημιουργηθεί, αν κάθεσαι και κοιτάς το ταβάνι δεν πρόκειται να γίνει τίποτα».
Ο κύριος Σούρας μαζί με την Αμερικανίδα σύζυγο του, έχουν μια 17χρονη κόρη, τη Νίκη, στην οποία τρέφει πολύ μεγάλη αδυναμία και την έχει συμβουλέψει να αντιμετωπίζει τα πάντα χαλαρά, γιατί όπως λέει και εκείνος, αν φροντίσουμε την ψυχική και τη σωματική μας υγεία, όλα θα γίνουν.
Συνέντευξη-κείμενο: Γιώργος Μαράτσης
