Οι γονείς του Tony Deane, που πέθανε αναπάντεχα, είναι πολύ πιθανό να φέρουν ένσταση στις προσπάθειες της συντρόφου του να χρησιμοποιήσει το σπέρμα του για εξωσωματική γονιμοποίηση, επειδή το ζευγάρι ήταν μαζί μόνο εφτά μήνες. Οι όρχεις του νεκρού άνδρα, βέβαια, αφαιρέθηκαν και φυλάχτηκαν, σε περίπτωση που η σύντροφός του, Leith Patteson, αποφασίσει να χρησιμοποιήσει το σπέρμα του, αλλά για να γίνει αυτό θα πρέπει πρώτα να υποβάλει αίτηση σε δικαστήριο της Αυστραλίας, για άδεια στην πρόσβαση και τη χρήση του. Παρόλαυτα, θα πρέπει να συνταχθεί και μια δεύτερη αίτηση στο δικαστήριο για να αποκτήσει άδεια πρόσβασης και χρήσης του σπέρματος, δήλωσε ο διευθυντής της Munro Legal στο Κουίνσλαντ, Bill Munro.
Ο Munro, που εκπροσωπεί τους γονείς του Deane, δήλωσε ότι ο Deane πέθανε απροσδόκητα τον Απρίλιο του 2016, σε ηλικία 30 ετών. Η Patteson έπρεπε να υποβάλει αμέσως αίτηση στο ανώτατο δικαστήριο της Queensland, ώστε να χρησιμοποιήσει τους όρχεις του, διότι το σπέρμα πρέπει να αφαιρεθεί και να αποθηκευτεί εντός 36 ωρών μετά το το θάνατο, για να είναι χρησιμοποιήσιμο ιδανικά εντός 24 ωρών. Τελικά, η ενέργεια της Patteson ήταν επιτυχής.
Υποστήριξε επίσης πως οι γονείς του Deane, οι οποίοι ζουν στη Νέα Ζηλανδία, δεν είχαν αντιταχθεί στη δικαστική απόφαση που όριζε την αποθήκευση των όρχεών του. Πιθανότατα όμως θα φέρουν αντιρρήσεις σε μια δευτεροβάθμια αίτηση της Patterson για το σπέρμα του γιου τους και στη χρήση του σε εξωσωματική γονιμοποίηση. «Δε γνωρίζουμε πότε θα γίνει η αίτηση ή ακόμα αν πρόκειται να γίνει. Ωστόσο, οι πελάτες μου δε θα συμφωνούσαν με αυτό, βάση του υλικού που έχουν στη διάθεσή τους. Δε ξέρουν τη φίλη του. Είναι τόσο απλό. Υπήρχε βραχυπρόθεσμη σχέση μεταξύ της αιτούσας και του γιου τους, μόνο επτά μήνες. Η σχέση τους ξεκίνησε τον Σεπτέμβριο και πέθανε τον Απρίλιο», είπε μεταξύ άλλων ο Munro. «Δεν έχουν όμως όλα τα αποδεικτικά στοιχεία, επομένως η κατάσταση μπορεί να αλλάξει, εάν γίνει μια νέα αίτηση».
Η μεταθανάτια δωρεά σπέρματος είναι ένα ζήτημα που σπάνια συζητιέται, αλλά όταν συμβαίνει αυτό, τα ιατρικά, τα ηθικά και τα νομικά ζητήματα συγκρούονται. Σύμφωνα με μια έκθεση που δημοσιεύθηκε στο Australian and New Zealand Journal of Obstetrics and Gynaecology, η πρόοδος στην ιατρική τεχνολογία έχει καταστήσει ολοένα και πιο επιτυχημένη την ανάκτηση των σπερματοζωαρίων, αλλά ενώ η ίδια η διαδικασία δεν είναι τεχνικά δύσκολη, τα ηθικά και νομικά ζητήματα που σχετίζονται με την επιθανάτια γονιμοποίηση συγκρούονται.
«Όταν ένας άνδρας δηλώνει σαφώς την επιθυμία του να υποβληθεί σε μεταθανάτια ανάκτηση σπέρματος, οι περισσότεροι νομικοί θα συμφωνούσαν πως η διαδικασία είναι ηθικά επιτρεπτή», γράφουν οι συγγραφείς της παραπάνω έκθεσης. «Τα ζητήματα καθίστανται πιο περίπλοκα όταν δεν υπάρχει ρητή γραπτή συγκατάθεση. Πρόκειται για κατάσταση όπου το ζήτημα της απόδειξης της πρόθεσης αποκτά κεντρική σημασία. Χωρίς ρητή συγκατάθεση, μπορεί να είναι ασαφές αν ο νεκρός θα ήθελε ν’ αποκτήσει παιδί, που ο ίδιος δε θα μπορούσε ν΄αναγνωρίσει».
Επίσης, ένα άλλο ξεχωριστό άρθρο στην Journal of Intensive Care Medicine καταλήγει σε ένα παρόμοιο συμπέρασμα, δηλώνοντας ότι ενώ οι νόμοι γύρω από τη δωρεά σπέρματος διαφέρουν μεταξύ των χωρών, το ζήτημα του τι πρέπει να κάνει κάποιος σε περίπτωση απρόβλεπτου θανάτου είναι μια πρόκληση για τα συστήματα υγείας και τα δικαστήρια παγκοσμίως. «Παρόλο που η εξαγωγή και η διατήρηση του σπέρματος έχει γίνει μια συνηθισμένη κατάσταση σε περιπτώσεις στειρότητας, η αφαίρεση σπερματοζωαρίων για αναπαραγωγική χρήση από απροσδόκητο κώμα ή θάνατο του δωρητή δεν είναι γενικά αποδεκτή», υποστηρίζουν οι συντάκτες του άρθρου.
Ο νόμος περί της μεταθανάτιας αναπαραγωγής διαφέρει μεταξύ των κρατών της Αυστραλίας και άλλων περιοχών. Σε ορισμένες περιπτώσεις, πρέπει να έχει δοθεί ρητή συγκατάθεση για την αφαίρεση των αναπαραγωγικών οργάνων και του σπέρματος πριν από το θάνατο. Κάποιοι περιορίζουν την πρόσβαση μόνο σε γυναίκες που είναι στείρες ή μόνο σε εκείνους που είναι παντρεμένες με τον σύντροφό τους. Ωστόσο, δεν υπάρχει τίποτα στο νόμο που να εμποδίζει κάποιον να πάρει σπέρμα σε κράτος ή σε περιοχή που του επιτρέπει να το χρησιμοποιήσει χωρίς γραπτή συγκατάθεση, όπως το ACT.
Έρευνα που δημοσιεύθηκε στην «Εφημερίδα Ιατρικής και Φιλοσοφίας», της Δρ. Rebecca Collins, υποστηρίζει ότι οι νόμοι στις περισσότερες χώρες είναι υπερβολικά περιοριστικοί, διότι δεν συμπεριλαμβάνουν ξαφνικούς και μη αναμενόμενους θανάτους, όπου δεν θα είχε δοθεί ρητή γραπτή συγκατάθεση. «Το τεκμήριο της συγκατάθεσης, σε περίπτωση θανάτου που προκαλείται από ξαφνικό τραύμα, δε δικαιολογείται με το επιχείρημα ότι οι περισσότεροι άνθρωποι δε θα είχαν συναινέσει στη μετά θάνατον αναπαραγωγή αν τους είχε δοθεί η ευκαιρία», γράφει η έρευνα. «Εκτός από το γεγονός ότι δεν υπάρχουν εμπειρικές μελέτες, ώστε να υποστηριχθεί ένας τέτοιος ισχυρισμός, υπάρχουν τουλάχιστον εύλογοι λόγοι, αν όχι επαρκείς, που σε πολλές περιπτώσεις θα είχε δοθεί συναίνεση».
Ο Δρ. Ben Kroon, γυναικολόγος που έχει μελετήσει τη μετά θάνατον δωρεά σπέρματος, το χαρακτήρισε ως «εξαιρετικά περίπλοκο και απαιτητικό ζήτημα της αναπαραγωγικής ιατρικής». Συνυπέγραψε ένα έγγραφο, το οποίο δημοσιεύθηκε στο περιοδικό της Μαιευτικής και Γυναικολογίας της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας, μέσα στο οποίο αναφέρει πως παρολούθησε 28 κλινικές IVF σε ολόκληρη την Αυστραλασία για να δοκιμάσει τη στάση των γιατρών στη μεταθανάτια αφαίρεση και χρήση σπερματοζωαρίων: «Ανακαλύψαμε ότι ενώ οι κλινικοί γιατροί IVF και οι μονάδες IVF είναι πολύ ανοιχτοί στο να βοηθήσουν τους ανθρώπους σχετικά με τη χρήση σπέρματος, δεδομένου ότι είναι η δουλειά μας, πολλοί είναι ανήσυχοι για το τι πρέπει να κάνουν νόμιμα».
Η κλινική της Kroon, η Queensland Fertility Group, έχει πρωτόκολλα στη λειτουργία της, εάν υποβληθεί αίτηση για μεταθανάτια χρήση σπέρματος. Οι μικρότερες κλινικές μπορεί να μην έχουν πρωτόκολλα, είπε, προσθέτοντας όμως ότι θα ήταν χρήσιμο για όλες τις κλινικές να τις εφαρμόσουν: «Την πρώτη φορά που μου ζητήθηκε να κάνω μια μεταθανάτια αφαίρεση σπέρματος, ευτυχώς είχα τους ανώτερους κλινικούς γιατρούς να με καθοδηγούν, συμβουλεύοντάς με, να πω στους αιτούντες πως πρέπει να τους δοθεί δικαστική εντολή πρώτα για τη διαδικασία. Υπάρχουν πολλές μονάδες εξωσωματικής γονιμοποίησης σε όλη τη χώρα, οι οποίες δεν είναι γνωστές και συχνά υποψιάζομαι πως πολλές δεν έχουν πρωτόκολλα. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν έχουν την τεχνογνωσία για να ανασύρουν και να παγώσουν το σπέρμα, αλλά μπορεί να αισθάνονται αβέβαιοι γαι το νομικό πλαίσιιο. Σε περιπτώσεις που το σπερματοζωάριο ήταν αποθηκευμένο, σπάνια χρησιμοποιήθηκε για IVF, σύμφωνα με την έρευνά της. Αυτό οφείλεται πιθανώς σε ένα συνδυασμό νομικών δυσκολιών και αλλαγών στην κατάσταση της γυναίκας. Η Kroon πιστεύει ότι το θέμα αξίζει μεγαλύτερη κοινοτική συζήτηση και νομοθετική αναθεώρηση προκειμένου να καταστούν οι κατευθυντήριες γραμμές πιο σαφείς, πιο ομοιόμορφες μεταξύ των κρατών και των εδαφών και να βασιστούν στις τελευταίες ηθικές, ιατρικές και νομικές γνώσεις.0
Η επιτροπή της Αυστραλιανής Ηθικής για την Υγεία και την Ιατρική Έρευνα του Συμβουλίου Εθνικής Υγείας και Ιατρικών Ερευνών αναπτύσσει τις δεοντολογικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη χρήση της τεχνολογίας της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής στην κλινική πρακτική και την έρευνα, που καλύπτουν τη μετά θάνατον ανάκτηση σπέρματος. Ωστόσο, αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές εκδόθηκαν το 2004, ενώ οι κατευθυντήριες γραμμές για την έρευνα ενημερώθηκαν το 2007. Μια εκπρόσωπος του συμβουλίου δήλωσε ότι οι κατευθυντήριες γραμμές βρίσκονται υπό εξέταση. «Ορισμένα σημαντικά θέματα, συμπεριλαμβανομένης και της μεταθανάτιας συλλογής και χρήσης γαμετών, θεωρούνται μέρος αυτής της ανασκόπησης», ανέφερε. Ωστόσο, οι κατευθυντήριες γραμμές δεν έχουν νομική ισχύ.
Ο καθηγητής του Πανεπιστημίου της Νέας Νότιας Ουαλίας, Μάικλ Τσάπμαν, ο οποίος είναι Αντιπρόεδρος της Εταιρείας Γονιμότητας της Αυστραλίας, δήλωσε ότι υπήρχε ένας άλλος παράγοντας που έπρεπε να ληφθεί υπόψη στις περιπτώσεις μεταθανάτιας λήψης σπέρματος: το συμφέρον του παιδιού. Μεταξύ των ειδικών γονιμότητας, πιστεύει, ότι εξακολουθεί να υπάρχει μια «γενική άποψη ότι η καλύτερη ανατροφή για ένα παιδί είναι με μια οικογένεια δύο γονέων. Αν και η σύγχρονη εποχή των ανύπαντρων γυναικών και των ομοφυλόφιλων ζευγαριών που έχουν παιδιά αλλάζει τις απόψεις μας σχετικά με το τι είναι καλύτερο για το παιδί».
«Αυτό που πρέπει να σκεφτούμε είναι αν αυτή η γυναίκα που έχει χάσει τον σύζυγό της θα ξαναπαντρευτεί. Αυτό θα είναι ένα θέμα. Θα έχει παιδιά από τη νέα οικογένεια; Θα είναι λιγότερο αγαπητό; Στη στιγμή του θανάτου ενός συζύγου, δεν πρέπει να ληφθεί απόφαση σχετικά με τη χρήση του σπέρματος, αλλά είναι απολύτως λογικό να διατηρηθεί αυτή η πόρτα ανοιχτή με την κρυοσυντήρηση του σπέρματος». Αν το σπερματοζωάριο είχε ανακτηθεί και παγώσει αρκετά νωρίς, δεν θα υπήρχε διαφορά στο ποσοστό επιτυχίας μεταξύ αυτού και οποιουδήποτε άλλου κατεψυγμένου δείγματος. Η πιθανότητα επιτυχίας εξαρτάται, επίσης, από την ηλικία της γυναίκας και την ποιότητα του σπέρματος.
Μετάφραση, απόδοση: Γιώργος Μαράτσης
Φιλολογική επιμέλεια: Κατερίνα Σχοινά, Φιλόλογος – Δημοσιογράφος
Επιστημονική επιμέλεια: Δρ. Βίκυ Μπαφατάκη, MSc Βιοηθικής
Πηγή: https://www.theguardian.com by Melissa Davey (1.7.2016)
