Στην Ελλάδα διαπιστώνεται η μεγάλη διαφορά μεταξύ της «καλής» πρόθεσης και του σχετικά «φτωχού» αποτελέσματος. Πιο συγκεκριμένα: σχεδόν όλες οι γυναίκες (96%) πιστεύουν ότι με το θηλασμό αναπτύσσεται μια ιδιαίτερη σχέση με το μωρό, περισσότερες από 90% είχαν πρόθεση να θηλάσουν, και τέλος περισσότερες από 85% θήλασαν τα μωρά τους την πρώτη εβδομάδα. Εν τούτοις στο 2ο-3ο μήνα αποκλειστικά θηλάζουν λιγότερο από τις μισές μητέρες (49%) και στον 6ο μήνα μόνο το 5%. Αυτό φανερώνει δύο πράγματα: ή υπερβολικό αρχικό ενθουσιασμό ή υπερβολικές δυσκολίες κατά τις πρώτες εβδομάδες του θηλασμού (ή και τα δύο μαζί).
Αφού το σύνολο των μητέρων έχουν πεισθεί για την αξία του μητρικού θηλασμού είναι φανερό ότι η πολιτική της παρέμβασης πριν από την γέννηση κρίνεται απολύτως ικανοποιητική. Προσπάθεια προς αυτήν την κατεύθυνση θα βελτίωνε τη συχνότητα των μητέρων που θηλάζουν.
Το 85% των μητέρων ξεκινούν να θηλάζουν τα μωρά τους την πρώτη εβδομάδα, γρήγορα όμως μετά από 2-2 1/2 μήνες, το ποσοστό αυτό πέφτει στο 49%. Διάφορες δυσκολίες με το θηλασμό που συνήθως αντιμετωπίζει η νεαρή και άπειρη μητέρα τις πρώτες ημέρες της γαλουχίας, η ευκολία με την οποία όλοι (μαιευτήρες, παιδίατροι, φίλοι) προτείνουν την αντικατάσταση του θηλασμού με τη χορήγηση ξένου γάλακτος, η απουσία άλλων μελών της οικογένειας (γιαγιά, παππούς, άλλοι συγγενείς) που θα μπορούσαν να συμπαρασταθούν στη νεαρή μητέρα (είναι γνωστό ότι η σημερινή οικογένεια είναι συνήθως πυρηνική: μπαμπάς – μαμά – παιδί) και τέλος, η ανάγκη μερικών νεαρών μητέρων να εργασθούν σχετικά σύντομα μετά τον τοκετό, εξηγούν τη σημαντική πτώση στη συχνότητα των γυναικών που θηλάζουν μετά τους λίγους πρώτους μήνες από τον τοκετό.
Τα παραπάνω αποδεικνύουν την ευθύνη όλων μας και τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να δράσουμε. Φοβάμαι ότι εμείς οι γιατροί δεν έχουμε συνειδητοποιήσει επαρκώς την αξία όχι μόνο του μητρικού γάλακτος, αλλά και την αξία του μητρικού θηλασμού. Διότι όσο και να ακούγεται παράξενο άλλο δίνω στο μωρό μητρικό γάλα και άλλο θηλάζω το μωρό.
Είναι γνωστό ότι το μητρικό γάλα έχει πολλά πλεονεκτήματα έναντι του ‘ξένου’. Ασφαλώς η σύγχρονη βιομηχανία έχει κάνει θαύματα και έχει παρασκευάσει γάλατα τα οποία προσομοιάζουν με το μητρικό, όσον αφορά στα λευκώματα, στους υδατάνθρακες, στο λίπος, στα διάφορα ιχνοστοιχεία, στις θερμίδες κ.λ.π. Εν τούτοις, μητρικό γάλα δεν έχει παρασκευασθεί. Δεν είναι όμως μόνο αυτό, διότι θηλασμός δεν είναι μόνο όσα μπορούν να μετρηθούν.
Το μητρικό γάλα είναι ζωντανός ιστός που περιέχει 87% νερό και 13% στέρεα συστατικά που είναι πρωτεΐνες, λίπη, υδατάνθρακες, βιταμίνες, άλατα, ένζυμα, ορμόνες και ιχνοστοιχεία μετάλλων. Τα συστατικά του μητρικού γάλακτος μεταβάλλονται κατά τα διάφορα στάδια της γαλουχίας, -πύαρ, μεταβατικό, ώριμο-, κατά τη διάρκεια του 24ώρου, κατά την διάρκεια του θηλασμού και ποικίλλουν από μητέρα σε μητέρα. Το γάλα των μητέρων που γεννούν πρόωρα έχει διαφορετική σύνθεση από το γάλα των μητέρων που γεννούν τελειόμηνα. Το πρόωρο γάλα έχει υψηλότερη περιεκτικότητα πρωτεϊνών 20%, Cl, Mg, Fe, Cu, Zn, αυξημένη ποσότητα λίπους και αυξημένη ποσότητα της IgA ανοσοσφαιρίνης.
Η ενεργειακή πυκνότητα του μητρικού γάλακτος είναι 67-70 Kcal/dl κατά μέσο όρο.
Το μητρικό γάλα, είναι η μοναδική τροφή που προσφέρει στο νεογέννητο και στο βρέφος τις απαραίτητες ουσίες, στις κατάλληλες αναλογίες και στη σωστή σύνθεση.
Τα λευκώματα του μητρικού γάλακτος είναι ανώτερης βιολογικής αξίας.
Τα λίπη του απορροφούνται καλύτερα, είναι ευκολοχώνευτα και κυριαρχούν τα ακόρεστα λιπαρά οξέα.
Οι υδατάνθρακες του γυναικείου γάλακτος είναι μοναδικοί. Προσφέρουν ενέργεια, αλλά παίζουν σπουδαίο ρόλο και στην προφύλαξη του παιδιού από αρρώστιες του εντέρου και στη φυσιολογική ανάπτυξη του νευρικού του συστήματος.
Τα άλατα, ασβέστιο, φώσφορος, σίδηρος είναι λιγότερα απ’ ότι στο αγελαδινό – και αναφέρουμε το αγελαδινό, γιατί στην τεχνητή διατροφή χρησιμοποιείται το γάλα αγελάδας – αλλά απορροφούνται πιο εύκολα και χρησιμοποιούνται καλύτερα από το βρεφικό οργανισμό.
Οι βιταμίνες εξαρτώνται από το διαιτολόγιο της μητέρας. Οι A και C είναι περισσότερες από ότι στο αγελαδινό.
Ειδικές ουσίες, οι επιδερμικοί και νευρικοί παράγοντες αύξησης του μητρικού γάλακτος συμβάλλουν στην ωρίμανση του πεπτικού και του νευρικού συστήματος. Το αμυντικό σύστημα του μητρικού γάλακτος, δηλαδή τα κύτταρα, οι ανοσοσφαιρίνες, οι αντισταφυλοκοκκικοί παράγοντες, η λυσοζύμη, η α λακτοφερίνη, ο γαλακτοβάκιλλος προφυλάγουν το νεογέννητο και το βρέφος από πολλές αρρώστιες.
Αλλεργικές εκδηλώσεις όπως το συνάχι, άσθμα, έκζεμα, διάρροιες είναι σπανιότερες σε παιδιά που θηλάζουν. Για το πρόωρο νεογέννητο το γάλα της μητέρας του είναι η μοναδική, η ιδανική τροφή.
Τελευταίες έρευνες έδειξαν ότι το γάλα των μητέρων που γεννούν πρόωρα έχει περισσότερα λευκώματα, αντισώματα λίπη, άλατα από το γάλα των μητέρων που γεννούν τελειόμηνα παιδιά. Για το λόγο αυτό δεν θα πρέπει να γίνεται διακοπή γαλουχίας στις μητέρες που γεννούν πρόωρα παιδιά.
Το μητρικό γάλα δεν έχει μικρόβια, γιατί το παιδί το παίρνει απ’ ευθείας από τον μαστό της μητέρας του.
Το μητρικό γάλα είναι μοναδικός θησαυρός που προσφέρεται δωρεάν. Επομένως το μητρικό γάλα δεν είναι μόνο αναντικατάστατη τροφή, αλλά φάρμακο και προφύλαξη από πολλές αρρώστιες. Τα παιδιά που θηλάζουν σπάνια παθαίνουν γαστρεντερίτιδες, ωτίτιδες, βρογχίτιδες και είναι περισσότερο ανθεκτικά σε ορισμένους ιούς. Μελέτες και έρευνες σε όλο τον κόσμο απέδειξαν ότι με το μητρικό γάλα ελαττώθηκε πολύ η νοσηρότητα και η θνησιμότητα των παιδιών. Ακόμη και ο μητρικός θηλασμός είναι το θεμέλιο της ψυχικής υγείας του παιδιού και σφυρηλατεί γερούς δεσμούς ανάμεσα στη μητέρα, το παιδί, την οικογένεια.
Τα πλεονεκτήματα είναι πολλά τόσο για το παιδί όσο και για τη μητέρα, καθώς και για την κοινωνία.
Πλεονεκτήματα για το παιδί:
Προστασία από λοιμώξεις αναπνευστικού και γαστρεντερικού συστήματος
Προστασία από αλλεργίες, ιώσεις και αναιμία
Αύξηση της επιβίωσης των πρόωρων
Αύξηση του δείκτη νοημοσύνης
Προστασία από τον κίνδυνο του νεανικού διαβήτη
Ελάττωση συχνότητας παιδικού καρκίνου
Μείωση τερηδόνας
Πρόληψη παχυσαρκίας
Συμβολή στην ηρεμία του βρέφους, χτίσιμο της ψυχικής υγείας του παιδιού και ανάπτυξη ισχυρού δεσμού με τη μητέρα
Πλεονεκτήματα για τη μητέρα:
Μειώνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού και του ενδομητρίου
Προστασία από οστεοπόρωση
Βοηθάει στη γρηγορότερη επάνοδο της μήτρας στη φυσιολογική της κατάσταση και αποτελεί αντισυλληπτικό μέσο, μέχρι κάποιο βαθμό
Συντελεί στην καλύτερη ρύθμιση του σωματικού βάρους
Ικανοποίηση για την ολοκλήρωση της σαν γυναίκα – μητέρα
Έτοιμο ανά πάσα στιγμή, στη σωστή θερμοκρασία, αποστειρωμένο και χωρίς κανένα κόστος
Πλεονεκτήματα για την κοινωνία:
Ο μητρικός θηλασμός είναι οικολογικός: αστείρευτος πόρος ευεργετικός για τον πλανήτη και το παιδί
Μείωση της νοσηρότητας
Μείωση εξόδων φαρμακευτικής και νοσοκομειακής περίθαλψης
Μείωση εξόδων αγοράς ξένου γάλακτος
Πρέπει να βοηθήσουμε τη νεαρή μητέρα ώστε να ξεπεράσει τα πρακτικά προβλήματα του θηλασμού τις λίγες πρώτες ημέρες, ώσπου να εγκατασταθεί η σωστή γαλουχία και να την πείσουμε ότι με το θηλασμό προσφέρει ένα εξαιρετικά πολύτιμο δώρο στο μωρό της. Φαίνεται όμως ότι για το τελευταίο πρέπει πρώτοι από όλους να πεισθούμε εμείς.
(Το 1612 ο Jaques Gillemeau) ένας διακεκριμένος Γάλλος μαιευτήρας στο βιβλίο του «φροντίδα- διατροφή του νεογνού» γράφει: ‘Δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα σε μια γυναίκα που αρνείται να θηλάσει το παιδί της και σε κάποια που το σκοτώνει αμέσως μετά τη σύλληψη’.
Από τον Νίκο Βουδούρη
Παιδίατρο – Νεογνολόγο
