H Chen Aida Ayash, ένας 17χρονo κορίτσι από την περιοχή Sharon, χτυπήθηκε από ένα αυτοκίνητο ενώ διέσχιζε έναν δρόμο στο Kfar Sava. Παρέμεινε σε κρίσιμη κατάσταση επί 10 ημέρες, αλλά κατέληξε στο νοσοκομείο Meir του Kfar Sava, και η οικογένειά της δώρισε τα όργανά της που μεταμοσχεύθηκαν σε τέσσερις παραλήπτες. Ταυτόχρονα, η οικογένειά της έκανε αίτηση σε ισραηλινό δικαστήριο για συγκομιδή και κρυοσυντήρηση των ωαρίων της νεκρής κοπέλας. Το δικαστήριο του Kfar Sava ενέκρινε για πρώτη φορά τη συλλογή ωαρίων μιας νεκρής γυναίκας, ενώ το υπουργείο Υγείας δήλωσε ότι το δικαστήριο δεν ζήτησε τη γνώμη του επί της υπόθεσης.
Πηγές από το νοσοκομείο έκαναν λόγο, ότι η οικογένεια αρχικά ήθελε να γονιμοποιήσει τα ωάρια της νεκρής κοπέλας, με δωρεά σπέρματος και να τα κρυοσυντηρήσει ως έμβρυα, πράγμα το οποίο απορρίφθηκε από το δικαστήριο, ενώ επετράπη μόνο η συγκομιδή ωαρίων της.
“Δεν γνωρίζουμε το λόγο για τον οποίο οι γονείς της Chen ήθελαν να γίνει αυτό”, είπε στην Guardian ο Maayan Maor, εκπρόσωπος του Ιατρικού Κέντρου Meir στο Kfar Sava, όπου έγινε η λήψη ωαρίων. “Μόλις λάβαμε την δικαστική εντολή προχωρήσαμε στη διαδικασία”.
Η υπόθεση δίχασε την παγκόσμια βιοηθική κοινότητα. Κάποιοι θεώρησαν αυτή την απόφαση πολύ σημαντική για τις οικογένειες που αναζητούν τη συνέχεια μετά το θάνατο ενός συζύγου ή ενός παιδιού. Άλλοι πίστεψαν ότι η απόφαση έθεσε ένα επικίνδυνο δικαστικό προηγούμενο.
“Η χρήση των γαμετών ενός νεκρού παιδιού για τη δημιουργία ενός άλλου παιδιού δημιουργεί ένα ανησυχητικό δικαστικό προηγούμενο”, ανέφερε η Laurie Zoloth, διευθύντρια του Κέντρου Βιοηθικής Επιστήμης και Κοινωνίας στο Πανεπιστήμιο του Northwestern στις ειδήσεις του ABC. “Σε έναν κόσμο όπου χιλιάδες παιδιά χάνονται και λιμοκτονούν, η χρήση της ιατρικής τεχνολογίας για το σκοπό αυτό εγείρει ερωτήματα σχετικά με την δίκαιη χρήση των κοινών πόρων”.
Εκτός από τους ηθικούς λόγους, ορισμένοι συζήτησαν τη νομιμότητα της γονιμοποίησης των ωαρίων. Αν και είχε γίνει ήδη συγκομιδή των ωαρίων, η οικογένεια θα έπρεπε να αποδείξει στο δικαστήριο ότι η κόρη τους ήθελε πραγματικά να αποκτήσει , ώστε να προχωρήσει στο τελικό στάδιο η διαδικασία της γονιμοποίησης.
“Μου φαίνεται απίθανο ένα ανήλικο παιδί να είχε την ωριμότητα να αναφέρει πως την ενδιαφέρει η μητρότητα, πόσο μάλλον για τη μητρότητα μετά το θάνατό της”, ανέφερε η Judith F. Daar, Καθηγήτρια Δικαίου στη Νομική σχολή Whittier στην Costa Mesa, Calif, στο ABC. “Οι οικογένειες πρέπει να παραμερίσουν την κατανοητή επιθυμία τους να διατηρήσουν ένα μέρος του παιδιού τους και να επικεντρωθούν στο τι θα επιθυμούσε πραγματικά το παιδί τους”.
Σύμφωνα με τον Irit Rosenblum, η οποία δήλωσε στην Independent, δικηγόρο που ίδρυσε τη New Family (Νέα Οικογένεια), μια ισραηλινή οργάνωση που προωθεί τα οικογενειακά δικαιώματα, το βασικό ζήτημα είναι η συγκατάθεση. “Δεν ξέρουμε αν η [Ayash] ανησυχεί για τη συνέχιση”, είπε προσθέτοντας ότι παρόλο που η κοπέλα ήταν μόνο 17 ετών, μπορεί να είχε εκφράσει την επιθυμία να γεννήσει παιδιά. “Εάν η [οικογένεια] μπορεί να αποδείξει το γεγονός ότι ήθελε παιδιά, δεν βλέπω κανένα λόγο να μην επιτραπεί”.
Η μεγαλύτερη αδερφή της Chen, Noy, αρνήθηκε να σχολιάσει την απόφαση της οικογένειας να συλλέξει τα ωάρια της αδερφής της, αλλά παρότρυνε κι άλλα άτομα να δωρίζουν τα όργανά τους.
Προφανώς η οικογένεια άλλαξε γνώμη μετά την έκταση που πήρε το θέμα από τα ΜΜΕ. Η Independent ανέφερε ότι η οικογένεια της Chen ακύρωσε την απόφασή της να γονιμοποιήσει τα κατεψυγμένα ωάρια της εκλιπούσας κόρης τους, αλλά οι συνέπειες της δικαστικής απόφασης θα συνεχίσουν να προβληματίζουν.
Κάποιος μπορεί να κατανοήσει γιατί οι γονείς της Chen ήθελαν να τη διατηρήσουν ζωντανή με κάθε τρόπο, όπως με την δωρεά των οργάνων της. Η επιθυμία, όμως των πληγωμένων γονιών της να αποκτήσουν ένα εγγόνι από τα ωάρια της νεκρής κόρης τους που θα μετρίαζε τον πόνο τους, αναδεικνύονταν σε άκρως εγωιστική πράξη, Αν υποθέσουμε ότι τα ωάρια γονιμοποιούνταν με σπέρμα δότη και να μεταφέρονταν στην μήτρα παρένθετης μητέρας, μετά την απόκτηση του παιδιού τίθεται το ερώτημα ποια θα ήταν η μητέρα του παιδιού και πως θα αισθάνονταν το παιδί όταν πληροφορούνταν τις περιστάσεις της σύλληψής του;
Τα ισραηλινά δικαστήρια, κατόπιν αιτήσεως ανιθαγενών χηρών, επέτρεψαν τη συλλογή σπέρματος από στρατιώτες που έχασαν τη ζωή τους σε μάχη, αλλά το δικαίωμα αυτό δεν επεκτάθηκε ποτέ σε παππούδες, οι οποίοι μέσω των εγγονών τους διακυβεύεται η δική τους αθανασία. Για τους Εβραίους, το ζήτημα της αθανασίας εξαρτάται λιγότερο από την επιβίωση μιας ατομικής ψυχής παρά από τη διαιώνιση της αλυσίδας της ανθρωπότητας, από γενιά σε γενιά. Αυτό που έκανε η οικογένεια Ayash είναι απολύτως κατανοητό σε αυτό το πλαίσιο, αλλά είναι βιοηθικό; Μήπως υπάρχουν πιο κατάλληλοι τρόποι για να διατηρηθεί η μνήμη της Chen;
Η συγκομιδή και η κατάψυξη των ωαρίων είναι μια λεπτή διαδικασία που ονομάζεται κρυοσυντήρηση ωοκυττάρων. Οι γιατροί εκτελούν μια ανάκτηση ωαρίων εισάγοντας μια ultrasound-guided (κατευθυνόμενη από υπέρηχο) βελόνα στον κόλπο για να εντοπίσουν τις ωοθήκες και να αφαιρέσουν τα ωάρια, τα οποία στη συνέχεια ψύχονται αμέσως.
Μερικές φορές οι γυναίκες συλλέγουν και καταψύχουν τα ωάρια, όταν η γονιμότητα τους απειλείται από καρκίνο ή άλλες ασθένειες, σύμφωνα με το Κέντρο Γονιμότητας της Νέας Υόρκης. Άλλες φορές πάλι επιλέγουν να καταψύξουν τα ωάρια τους για μελλοντική τεκνοποίηση.
Επιμέλεια κειμένου: Βίκυ Μπαφατάκη, MSc Βιοηθικής
Συνεργάστηκαν οι: Παναγιώτης Ανδρεάδης και Γιώργος Μαράτσης
Υπόθεση που απασχόλησε την Διεθνή Βιοηθική Κοινότητα τον Σεπτέμβριο του 2011
