Το ποδόσφαιρο ως το πιο διαδεδομένο άθλημα στον κόσμο έχει προσφέρει αμέτρητες φορές συναισθήματα χαράς και συγκίνησης σε εκατομμύρια φιλάθλων ανά τον κόσμο. Δυστυχώς, όμως, έχουν υπάρξει και στιγμές που, λόγω τραγικών γεγονότων, έχει προκαλέσει πόνο και δυστυχία. Βέβαια, τα τραγικά γεγονότα στον χώρο του ποδοσφαίρου είναι πολλά· ωστόσο, αυτά που έχουν φτάσει να «ξεκληρίζουν» μια ολόκληρη ομάδα είναι τα αεροπορικά δυστυχήματα, τα οποία έχουν ξεκινήσει από το μακρινό 1949 με την Τορίνο στη Σουπέργκα, λίγο αργότερα το 1958 με την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ στο Μόναχο και, το πιο πρόσφατο, που συνέβη μόλις την περασμένη χρονιά (2016), με την Σαπεκοένσε στο Μεντεγίν της Κολομβίας.
Η τραγωδία της ποδοσφαιρικής ομάδας Τορίνο
Ήταν 3 Μαΐου του 1949 όταν η θρυλική ομάδα της τότε εποχής στην Ιταλία Τορίνο ταξίδεψε στην Λισαβόνα για να διεξαχθεί φιλική αναμέτρηση με την τοπική ομάδα, την Μπενφίκα, προς τιμήν του Φρανσίσκο Φερνάντεζ (παίχτης της Μπενφίκα), ο οποίος αποχωρούσε από την ενεργό δράση. Το απόγευμα της επόμενης μέρας (4 Μαΐου) η ομάδα, ενώ επέστρεφε στη βάση της, ο καιρός επιδεινώθηκε έχοντας κεραυνούς, βροχόπτωση και ομίχλη λίγο πριν προσγειωθεί το αεροπλάνο στο αεροδρόμιο του Τορίνο. Αυτό επηρέασε την επικοινωνία με τον πύργο ελέγχου, με συνέπεια ο πιλότος να πετάει σε πολύ χαμηλό ύψος και το αεροπλάνο να συγκρουστεί σε μια εκκλησία στο λόφο Σουπέργκα, όπου βρίσκεται νότια της πόλης (ώρα συντριβής 17:03). Από τους 31 επιβαίνοντες (4 μέλη του πληρώματος, 3 δημοσιογράφοι, 18 ποδοσφαιριστές, 6 παράγοντες και μέλη του τεχνικού επιτελείου) κανένας δεν κατάφερε να επιζήσει από την σφοδρή σύγκρουση. Μετά από πρόσφατες έρευνες, διαπιστώθηκε ότι ο υψομετρητής είχε κολλήσει στα 2000 μέτρα, ενώ ήταν στα 600μ. πάνω από το έδαφος (669μ. ο λόφος της Σουπέργκας).
Όσον αφορά στο πρωτάθλημα, οι άλλες δύο ομάδες που το διεκδικούσαν, η Ίντερ κ η Μίλαν, ζήτησαν από την ομοσπονδία να κατακυρωθεί στην Τορίνο στη μνήμη των θυμάτων, κάτι όμως που δεν έγινε αποδεκτό και την ανάγκασε να παίξει τους τελευταίους 4 αγώνες με την ομάδα νέων. Το ίδιο πραγματοποίησαν και οι αντίπαλοί της (Τζένοα, Παλέρμο, Σαμπντόρια και Φιορεντίνα) ως ένδειξη σεβασμού. Τελικά στέφθηκε πρωταθλήτρια Ιταλίας, αλλά δεν ξαναέγινε η μεγάλη ομάδα της δεκαετίας του ΄40. Στην μνήμη της τραγωδίας η FIFA διακήρυξε την 4η Μαΐου ως Παγκόσμια Ημέρα Ποδοσφαίρου.
Ο αφανισμός της ομάδας των «μπέμπηδων»
Το επόμενο τραγικό συμβάν έγινε στις 6 Φεβρουαρίου του 1958 στο Μόναχο με την Μάντσεστερ Γιουνάιτεντ. Την προηγούμενη μέρα οι «μπέμπηδες» (παρατσούκλι της ομάδας λόγω της νεαρής ηλικίας που είχαν αρκετοί παίχτες) αναμετρήθηκαν σε αγώνα για την Ευρώπη στο Βελιγράδι απέναντι στον Ερυθρό Αστέρα, τον οποίο κέρδισαν και πέρασαν στον ημιτελικό. Στο δρόμο για να την επιστροφή έκαναν στάση στο αεροδρόμιο Ριμ του Μονάχου για ανεφοδιασμό. Όταν έκαναν την 1η απόπειρα απογείωσης ο πιλότος Τζέιμς Θέιν και ο συγκυβερνήτης Κένεθ Ρέιμεντ διαπίστωσαν πως ο κινητήρας έκανε ένα περίεργο θόρυβο κατά την επιτάχυνση.
Το ίδιο έγινε και στην δεύτερη απόπειρα τους και έτσι οι επιβάτες κατέβηκαν από το αεροπλάνο και κατευθύνθηκαν στο σαλόνι του αεροδρόμιου, αφού ο πιλότος είχε απορρίψει το ενδεχόμενο να διανυκτερεύσουν στο Μόναχο. Ο Τζέιμς Θέιν μαζί με τον μηχανικό του αεροδρομίου, Μπιλ Μπλακ, κατέληξαν πως για να μην δημιουργηθεί πάλι πρόβλημα με τον κινητήρα να ανεβάσει το γκάζι πιο αργά και σε συνδυασμό με τον διάδρομο που ήταν 2χλμ. θα μπορούσε να απογειωθεί, έτσι οι επιβάτες επέστρεψαν στο αεροπλάνο.
Βέβαια η χιονοθύελλα είχε άλλη άποψη, διότι γινόταν ισχυρότερη και συσσωρευόταν αρκετό χιόνι. Οι παίχτες έδειχναν να έχουν μια ανασφάλεια, γιατί οι καιρικές συνθήκες τους προκαλούσαν φόβο μη τυχόν και συμβεί τίποτα. Τότε ακούστηκε από τον Λίαμ Γουέλαν να λέει: «Μπορεί να πεθάνω, αλλά είμαι έτοιμος». Στις 15:04 πραγματοποιήθηκε η 3η προσπάθεια απογείωσης, όπου και συνέβη το μοιραίο. Το αεροπλάνο δεν έπαιρνε ύψος και ο Ρέιμεντ φοβισμένος φώναζε: «Χριστέ μου, δεν θα τα καταφέρουμε».
Τελικά το αεροπλάνο κατέπεσε σε ένα σπίτι δίπλα στο αεροδρόμιο. Από τους 44 επιβάτες οι 23 έχασαν την ζωή τους (8 ποδοσφαιριστές, 7 δημοσιογράφοι, 4 στελέχη της ομάδας, 2 φίλαθλοι κ 2 μέλη του πληρώματος ο ένας ήταν ο Ρέιμεντ, όπου πέθανε 3 βδομάδες μετά από εγκεφαλική βλάβη). Από τα άτομα που διασώθηκαν μόνο ο πιλότος (Τζέιμς Θέιν) και ο Χάρι Γκρεγκ (τερματοφύλακας των «μπέμπηδων») μπόρεσαν να δώσουν ένα χέρι βοηθείας στους τραυματίες. Ειδικά ο Χάρι Γκρεγκ έσυρε προς τα έξω δύο συμπαίκτες του τους Ντένις Βάιολετ και Μπόμπι Τσάρλτον και ακόμη έσωσε μια μητέρα (Βερένα Λούκιτς) έχοντας το μωρό της αγκαλιά. Μετά από λίγες μέρες ο τερματοφύλακας των «μπέμπηδων» δήλωσε πως, όταν κατάφερε να ξυπνήσει, ένιωθε το αίμα στο κεφάλι του και δεν τολμούσε να βάλει το χέρι του, γιατί αισθανόταν την κορυφή του να έχει ανοίξει σαν τσόφλι βραστού αυγού. Στη συνέχεια οι γερμανικές αρχές έριξαν την ευθύνη της τραγωδίας στον Τζέιμς Θέιν, επειδή δεν ολοκλήρωσε την αποπαγοποίηση των φτερών, σύμφωνα με φωτογραφικό υλικό που είχαν στα χέρια τους. Η British Airways τον απέλυσε και χρειάστηκε αρκετά χρόνια για να απαλλαγεί από τις κατηγορίες. Από πηγές του στενού οικογενειακού του κύκλου έλεγε πως είναι αποφασισμένος να βρει την πραγματική αιτία της τραγωδίας. Το 1968 μετά από έρευνες των βρετανικών αρχών στο φωτογραφικό υλικό διαπιστώθηκε πως, δεν ίσχυαν αυτά που υποστήριζαν οι γερμανικές αρχές, αλλά το συσσωρευμένο χιόνι στο τέλος του διαδρόμου. Η χαρά όμως που πήρε ο Τζέιμς Θέιν δεν κράτησε πολύ, διότι μετά από λίγο καιρό έπαθε καρδιακή προσβολή και πέθανε. Όσον αφορά την ομάδα και εκείνη χρειάστηκε 10 χρόνια για να ανεβεί στο επίπεδο που ήταν και να αρχίσει να κατακτά τίτλους σε Αγγλία και Ευρώπη.
Ο αεροπορικός εφιάλτης της Σαπεκοένσε
Τελευταία φωτογραφία πριν από το αεροπορικό δυστύχημα
Το τελευταίο «χτύπημα» που δέχτηκε τα ποδόσφαιρο από αεροπορικό δυστύχημα ήταν στις 28 Νοεμβρίου 2016 με την Σαπεκοένσε στο Μεντεγίν της Κολομβίας. Η βραζιλιάνικη ομάδα ταξίδευε για να παίξει τον τελικό του κυπέλλου Νότιας Αμερικής Copa Sudamericana εναντίον της Ατλέτικο Νασιονάλ. Σύμφωνα με τα ΜΜΕ, οι αρχές της Βραζιλίας είχαν απαγορεύσει να ταξιδέψουν με τσάρτερ στην Κολομβία. Έτσι η ομάδα πήγε μέχρι την Βολιβία με τσάρτερ και από εκεί μπήκε σε αεροπορική πτήση. Η ώρα ήταν 21:54, όπου ο πιλότος έχασε επαφή με τον πύργο έλεγχου λόγω βλάβης στα ηλεκτρονικά συστήματα και το αεροπλάνο συνετρίβη σε υψόμετρο 3.300μ. κοντά στη Λα Ουνιόν (κωμόπολη έξω από το Μεντεγίν). Επίσης διαπιστώθηκε ότι ο πιλότος άδειασε το αεροπλάνο από καύσιμα, ώστε να αποφύγει τα χειρότερα κατά την σύγκρουση στο έδαφος (έκρηξη). Οι επιβαίνοντες ήταν 77,οι 71 έχασαν την ζωή τους και 6 επέζησαν (3 ποδοσφαιριστές, 4 δημοσιογράφοι και 2 μέλη του πληρώματος). Τις προηγούμενες μέρες ο προπονητής της Κάιο Τζούνιορ είχε κάνει ανατριχιαστικές δηλώσεις στις 24 Νοεμβρίου μετά το τέλος του 2ου ημιτελικού με την Σαν Λορένσο, όπου και βγήκαν αληθινές: «Αν πέθαινα, θα πέθαινα ευτυχισμένος».
Επίσης μια σύμπτωση ήταν πως με το ίδιο αεροπλάνο ταξίδεψε 2 βδομάδες πριν η εθνική ομάδα της Αργεντινής για τον αγώνα με την Βραζιλία και σύμφωνα με ρεπορτάζ δεν είχε κανένα πρόβλημα. Μετά το τραγικό συμβάν η Ατλέτικο Νασιονάλ ζήτησε να δοθεί ως φόρος τιμής το τρόπαιο στην Σαπεκοένσε. Ο Πρόεδρος της Βραζιλίας κήρυξε τριήμερο πένθος, όλες οι ομάδες της χώρας έδωσαν παίκτες ως ελεύθερους και ζήτησαν από την ομοσπονδία να αποτρέψουν τον υποβιβασμό της για 3 χρόνια.
Φόλμαν, Νέτο, Ράσελ. Οι επιζώντες της βραζιλιάνικης ομάδας σήκωσαν δακρυσμένοι το τρόπαιο Copa Sudamerica μπροστά σε 20.000 οπαδούς, πριν το πρώτο ματς της νέας εποχής
Μετά από καιρό οι 3 επιζώντες παίκτες του συλλόγου έκαναν δηλώσεις για την τραγωδία και για την επιστροφή τους στην ενεργό δράση. Πρώτος ήταν ο Ζαμπιέρ Νέτο, όπου μίλησε για το πώς έζησε εκείνες τις στιγμές: «Ονειρευόμουν ότι θα συμβεί. Λίγες μέρες πριν φύγουμε για τους τελικούς του Copa Sudamericana στην Κολομβία, είχα έναν τρομερό εφιάλτη. Όταν ξύπνησα, είπα στη σύζυγό μου ότι είχα μια αεροπορική συντριβή. Ήμουν στο αεροπλάνο τη νύχτα, και έβρεχε πολύ. Στη συνέχεια, το αεροπλάνο έπεσε από τον ουρανό. Βγήκα έξω και βρισκόμουν σε ένα βουνό. Όλα ήταν σκοτεινά. Αυτό είναι όλο που θυμήθηκα. Την ημέρα του ταξιδιού, δεν μπορούσα να βγάλω τον εφιάλτη από το μυαλό μου.
Το όνειρο ήταν τόσο ζωντανό. Ήταν σαν σφυροκόπημα στο μυαλό μου. Έτσι έστειλα ένα μήνυμα στη γυναίκα μου από το αεροπλάνο. Της είπα να προσευχηθεί στον Θεό για να με προστατεύσει από αυτό το όνειρο. Δεν ήθελα να πιστεύω ότι θα συμβεί πραγματικά. Και τότε είδα όλα όσα συνέβησαν στο όνειρο… Θυμάμαι τα τελευταία μου λόγια στο αεροπλάνο. Προσευχόμουν δυνατά. Όταν είδα ότι το αεροπλάνο θα πέσει στ’ αλήθεια… είπα: “Χριστέ μου, βοήθησέ μας σε αυτό το αεροπλάνο. Ακόμη και προσευχόμενος σε έναν Θεό που είναι τόσο ισχυρός, «κοιτάζοντας» την κατάσταση, ήξερα ότι ήταν αδύνατο. Η τελευταία και μόνη μου ελπίδα ήταν η προσευχή…». Ο Νέτο κατάφερε να ξεπεράσει τους τραυματισμούς του στο κρανίο, τον θώρακα και τους πνεύμονες του, άρχισε να περπατάει ξανά στα μέσα του Ιανουαρίου του 2017 και στις 12 Απριλίου επέστεψε στην ενεργό δράση.
Ο Άλαν Ρουσέλ ήταν ο 2ος επιζών όπου δήλωσε: «Έκανα μερικά κόλπα καρτών. Πάντα μου άρεσε να το κάνω. Όλοι γελούσαν και έπαιζαν παγόδα (βραζιλιάνικη σάμπα μουσική). Ήμασταν μια ομάδα ανθρώπων που ήταν πολύ χαρούμενοι που έγραφε ιστορία, ανεξάρτητα από το αν ή όχι κερδίζαμε το τρόπαιο… Δεν μπορώ να θυμηθώ τίποτα από την τραγωδία, πρέπει ο εγκέφαλος μου να έχει σβήσει αυτή την στιγμή». Μετά από επέμβαση που έκανε στην σπονδυλική του στήλη, κατάφερε να παίξει πάλι ποδόσφαιρο στις 7 Ιουλίου του 2017 σε φιλική αναμέτρηση με την Μπαρτσελόνα.
Ο 3ος επιζών Τζάκσον Φόλμαν, υπέστη την μεγαλύτερη ζημία από τους τρεις, και ακρωτηρίασε το ένα του πόδι. Σε δηλώσεις του περιέγραψε την στιγμή μέσα στο αεροπλάνο: «Ήταν μια εύκολη πτήση. Μέχρι να κλείσουν όλα τα φώτα στο αεροπλάνο. Υπήρχε μόνο σιωπή. Τότε λίγα λεπτά πριν πεθάνουμε, ο αεροσυνοδός πέρασε και είπε: “Βάλτε τις ζώνες ασφαλείας σας, γιατί θα προσγειωθούμε τώρα”. Ήταν πολύ ήρεμη. Κανείς δεν ανακοίνωσε τίποτα στο μικρόφωνο. Και τότε άρχισε να πέφτει. Ένα δευτερόλεπτο είσαι στο δρόμο να κατακτήσεις τα όνειρά σου με όλους τους φίλους σου και ο καθένας είναι ευτυχισμένος και στη συνέχεια το επόμενο δευτερόλεπτο το αεροπλάνο να πέφτει από τον ουρανό. Είχα μόνο χρόνο να προσευχηθώ και να ζητήσω από τον Θεό να με προστατεύσει. Μέσα στο αεροπλάνο, δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Δεν μπορείς να τρέξεις, δεν μπορείς να κλάψεις, δεν μπορείς να ζητήσεις βοήθεια, δεν μπορείς να ρωτήσεις γιατί. Το μόνο που μπορείς να κάνεις είναι να προσευχηθείς και να αφήσεις τη ζωή σου στα χέρια του Θεού… Ξύπνησα στο δάσος.
Οι επιζώντες σήκωσαν δακρυσμένοι το Copa Sudamerica
Άνοιξα τα μάτια μου, αλλά όλα ήταν σκούρα. Έβρεχε. Έκανε πολύ κρύο. Δεν μπορούσα να δω – μπορούσα μόνο να ακούσω πράγματα. Πολλοί άνθρωποι καλούσαν για βοήθεια. Άρχισα να καλώ και εγώ για βοήθεια. Αλλά δεν είχα ιδέα πού ήμουν. Δεν είχα ιδέα ότι είχα πέσει από αεροπλάνο. Απλώς θυμάμαι ότι δεν ήθελα να πεθάνω. Το πιο δύσκολο κομμάτι να ακούω όλους τους φίλους μου να ζητούν βοήθεια και να μην μπορώ να κάνω τίποτα γι ‘αυτό. Δεν μπορούσα να σηκωθώ. Ήταν τόσο σκοτεινά και δεν μπορούσα να δω κανέναν. Τώρα, ευχαριστώ τον Θεό που δεν μπορούσα να δω τίποτα. Στη συνέχεια, σε κάποιο σημείο, είδα έναν φακό στο δάσος. Ήταν αστυνομικοί. Όταν οι διασώστες έφτασαν σε μένα … ένας άντρας που λεγόταν Νέλσον κράτησε το χέρι μου και μου είπε: “Μείνε ήρεμος, είσαι ζωντανός.” Αργότερα, προσπάθησε να με σηκώσει από την πλάτη μου, αλλά δεν μπορούσε, επειδή ένιωσα πολύ πόνο. Τρομερό πόνο. Θυμάμαι να ρωτάω για νερό και έπειτα έσβησα…». Πλέον ένα χρόνο μετά αν και ακρωτηριασμένος προπονείται ξανά, δείχνοντας ότι τίποτα δεν πρόκειται να μπει εμπόδιο στο να κάνει αυτό που αγαπάει.
από τον Μιχάλη Φαράντο
Επιμέλεια κειμένου: Βίκυ Μπαφατάκη
