Η ικανότητα μιας χώρας να επηρεάζει άλλες, έγκειται αφενός στον τρόπο με τον οποίο μια κοινωνία νοηματοδοτεί τον βίο της εσωτερικά, τις αξίες και τα πολιτικά της πιστεύω, καθώς επίσης και το κατά πόσο αυτές οι αξίες είναι οικουμενικές για την ανθρωπότητα, αλλά και συμβατές με τους διεθνείς κανόνες συμπεριφοράς. Ενδεχομένως, η πολιτική που ακολουθείται μέσα από την οδό της ήπιας ισχύος να μην είναι σε θέση να φέρει αποτελέσματα σε βραχύ χρονικό διάστημα υπέρ του κράτους που την ασκεί, εν τούτοις, ακριβώς επειδή συντίθεται από τις αξίες του πολιτισμού ενός λαού, μπορεί όταν είναι αποστειρωμένη από ιδεολογίες και ασκείται με συνέχεια, να διαμορφώνει τις συνειδήσεις των ανθρώπων δημιουργώντας σχέσεις συναισθηματικής εγγύτητας με αλλοεθνείς λαούς, οι οποίες υφίστανται πέρα από τις αλλαγές των κυβερνήσεων. Τουναντίον, η πολιτική σκληρής ισχύος υποχρεώνει προσωρινά τα υποκείμενα που την υφίστανται σε συμβιβασμούς και υποχωρήσεις, οι οποίες όμως αδυνατούν να διατηρηθούν σε βάθος χρόνου και για τον λόγο αυτόν με την πρώτη ευκαιρία ανατρέπονται από τον καταπιεζόμενο. Συμφωνίες που αποτελούν προϊόντα εξαναγκασμού ή επιβολής της θέλησης του ισχυρότερου, χωρίς κανένα κέρδος για τον αδύναμο, είναι ως επί το πλείστων εύθραυστες και ασταθείς, διότι φέρουν μέσα τους το συναίσθημα του φόβου και της δυσφορίας και όχι της αξιοπιστίας και του θαυμασμού προς το άλλο μέρος. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι αυτό της αρχαίας Αθήνας.
Η διάχυτη δυσαρέσκεια που προκαλούσε η βίαιη επέμβαση ή επιβολή ελέγχου και οικονομικών κυρώσεων της Αθήνας στους Συμμάχους της, αύξαναν συνεχώς το έλλειμα εμπιστοσύνης των υπόλοιπων πόλεων κρατών και έθεταν, προϊόντος του χρόνου, τις προϋποθέσεις της απομόνωσης της. Η αλαζονική και βίαιη συμπεριφορά της Αθήνας προς τα υπόλοιπα κράτη μέλη της Συμμαχίας, η επέμβαση στα εσωτερικά τους και η αρπαγή των πλουτοπαραγωγικών τους πόρων, πυροδοτούσαν αποστασίες οι οποίες επιτάχυναν έτι περαιτέρω την κατάρρευση της ηγεμονίας της.
Ένα ιδιαίτερα χαρακτηριστικό παράδειγμα, είναι αυτό της αποστασίας της Νάξου από την Αθηναϊκή Συμμαχία, τη στιγμή που η Αθήνα ηττάται στην Αίγυπτο όπου είχε εκστρατεύσει προκειμένου να ενισχύσει τον βασιλιά των Λιβύων Ινάρω κατά των Περσών. Τότε οι Νάξιοι βρήκαν πρόσφορο το πεδίο να δείξουν τη δυσαρέσκεια τους προς τους Αθηναίους για τη μεταφορά του συμμαχικού ταμείου από τη Δήλο στην Αθήνα, αρνούμενοι στο εξής να καταβάλλουν τον συμμαχικό φόρο.Η επέμβαση της Αθήνας ήταν άμεση.
Στο νησί εγκαταστάθηκε φρουρά Αθηναίων, οι Νάξιοι υποχρεώθηκαν να πληρώνουν ετήσιο φόρο και να συνεισφέρουν τα πλοία τους στον Αθηναϊκό στόλο. Την αποτυχημένη εκστρατεία της Αθήνας στην Αίγυπτο εκμεταλεύτηκε και η ιωνική πόλη των Ερυθρών αποστατώντας από τη συμμαχία. Οι Αθηναίοι έδρασαν εκ νέου κατασταλτικά, αν και περισσότερο ήπια σε σχέση με τη Νάξο, εγκαθίδρυσαν νέο πολίτευμα το οποίο τελούσε υπό τον έλεγχο των Αθηναίων επισκόπων και διόρισαν Αθηναίο φρούραρχο. Εν τούτοις, πέρα από τα όποια μέτρα έλαβε η Αθήνα, έχει ιδιαίτερη σημασία να σταθούμε στο γεγονός ότι και στις δύο αυτές περιπτώσεις η Νάξος και οι Ερυθρές, παρότι υπήρξαν από τα πρώτα μέλη της Αθηναϊκής Συμμαχίας, προσπάθησαν να εκμεταλλευτούν την αδύναμη στιγμή στην οποία βρέθηκε η Αθήνα, ώστε να αναθεωρήσουν τις θέσεις τους και να αποσκιρτήσουν από τη συμμαχία. Συνεπώς, εύλογα συνάγεται το συμπέρασμα πως το σύστημα ασφαλείας που είχε αναλάβει να οικοδομήσει η Αθήνα για την προστασία του Ελληνικού κόσμου από την Περσική απειλή, με αντάλλαγμα την καταβολή ετήσιου φόρου και ρυθμιστική αρχή των σχέσεων μεταξύ των συμμάχων την απειλή ή ακόμα και τη χρήση βίας, δεν μπόρεσαν μακροπρόθεσμα να οικοδομήσουν τα θεμέλια πάνω στα οποία θα στηριζόταν η Αθηναϊκή Συμμαχία. Η Αθήνα μπορεί να πέτυχε να επιβληθεί σε όλες τις πόλεις που αποστάτησαν, με εξαίρεση τη Βοιωτία και τα Μέγαρα, εν τούτοις, αυτό που δεν κατάφερε ήταν να διατηρήσει τη συνοχή της Συμμαχίας. Οι αποστασίες αυτές αποδεικνύουν ότι η πολιτική της Αθήνας δεν παρείχε, παρά μόνο ως πρόσχημα, την προστασία της προς τις υπόλοιπες Ελληνικές πόλεις κράτη χρησιμοποιώντας την στρατιωτική της ισχύ ως απειλή για να επεμβαίνει στα πολιτειακά και οικονομικά τους ζητήματα. Ένα σύστημα ασφαλείας που αποσκοπούσε εξυπαρχής στη μεγέθυνση της Αθηναϊκής ισχύος. Η πρακτική εφαρμογή της σκληρής ισχύος, αλλά και ειδικότερα η χρήση βίας και εξαναγκασμού, ο πόλεμος και η απόκτηση εξουσίας, ως μέσα επιβολής της ανθρώπινης θέλησης, αποτελούν την αρχαιότερη μορφή επιδίωξης της ισχύος και συμπυκνώνουν μέσα σε μια πολιτική πράξη όλα εκείνα τα αρχέγονα γνωρίσματα που διέπουν την ανθρώπινη φύση.
Στον σύγχρονο κόσμο, ακόμα και αν η χρήση της σκληρής ισχύος εκ μέρους των κρατών έχει σημαντικά περιοριστεί, εν τούτοις δεν έχει χάσει το διαπραγματευτικό της βάρος, καθώς επίσης και την ικανότητα της να επιβάλει μια πολιτική απόφαση όταν παραστεί η ανάγκη.
Θουκιδίδης, Ἱστορίαι [1.104, 109,4-110] Θουκιδίδης, Ἱστορίαι [1.100.2] Meiggs, R. 1943. The Growth of Athenian Imperialism, JHS 63, 21-34.
