Ένα λάθος που βλέπουμε και διορθώνουμε συχνά στις εκθέσεις των μαθητών είναι η «ετεροκατεύθυνση» και το «ετεροκατευθύνομαι».
Το ρήμα δεν υπάρχει στα έγκυρα λεξικά, ούτε νοείται ως λέξη η ετεροκατεύθυνση. Είναι απλώς άλλο ένα δείγμα φροντιστηριακής προέλευσης μέσα σε τόσα άλλα (κειμενογράφος, κειμενικό απόσπασμα κ.α.). Το σωστό είναι να πεις ότι, εάν το άτομο ποδηγετείται ή χειραγωγείται (από τη μάζα, τους μηχανισμούς εξουσίας, τη διαφήμιση κλπ), αποπροσανατολίζεται και ενεργεί παρορμητικά ή σπασμωδικά.
Το ετερο- συνοδεύει συνηθέστερα λέξεις ή ρήματα που μπορούν να δεχτούν και το αύτο- ή όμο- για να βγει κάποιο νόημα και να αποδίδεται λογικά και η αντίθεση. Λέμε ετεροπροσδιορισμός, ετερονομία, ετεροδοξία, ετερόχθων, ετερώνυμο γιατί υπάρχουν και τα αντίθετά τους ο αυτοπροσδιορισμός, η αυτονομία, η ομοδοξία, ο αυτόχθων, το ομώνυμο κλπ.
Αυτά είναι ψιλά γράμματα θα μου πείτε, τι φταίνε τα παιδιά, αυτά ακούνε και διαβάζουν. Συμφωνούμε αλλά να μην έχουν την εντύπωση ότι η γλώσσα διαπλάθεται, γράφεται και συντάσσεται όπως θέλει ο καθένας, χωρίς κανόνες.
Η γλώσσα πρέπει να εμπλουτίζεται με λέξεις που έχουν όμως κάποιο περιεχόμενο, εκφράζουν τις διαφορετικές κάθε φορά κοινωνικές ανάγκες ή τις απαιτήσεις της εποχής. Όχι όμως με λέξεις ή φράσεις ασυνάρτητες, ακατανόητες και εντελώς ανόητες. Δεν είμαστε ούτε γλωσσοπλάστες, ούτε ποιητές για ν’ αυτοσχεδιάζουμε «ποιητική αδεία». Ας σεβαστούμε τη γλώσσα και τις αξίες της. Μην έχουμε την αφελή αντίληψη ότι μ’ όλους αυτούς τους νεωτερισμούς και τις λεκτικές ακροβασίες εξελίσσεται η γλώσσα. Η γλώσσα είναι η πνευματική μας πατρίδα. Αν τη χάσουμε κι αυτή, δε θα’ χουμε καμιά πατρίδα, θα γίνουμε σαν τους «Ποσειδωνιάτες» του Καβάφη που ξέχασαν τη γλώσσα τους και δεν τους έμεινε τίποτα ελληνικό.
Ποσειδωνιάταις τοις εν τω Τυρρηνικώ κόλπω το μεν εξ αρχής
Έλλησιν ούσιν εκβαρβαρώσθαι Τυρρηνοίς ή Pωμαίοις γεγονόσι
και τήν τε φωνήν μεταβεβληκέναι, τά τε πολλά των επιτηδευμάτων,
άγειν δε μιάν τινα αυτούς των εορτών των Ελλήνων
έτι και νυν, εν η συνιόντες αναμιμνήσκονται των αρχαίων
ονομάτων τε και νομίμων, απολοφυράμενοι προς αλλήλους
και δακρύσαντες απέρχονται.
AΘΗΝAΙΟΣ
Την γλώσσα την ελληνική οι Ποσειδωνιάται
εξέχασαν τόσους αιώνας ανακατευμένοι
με Τυρρηνούς, και με Λατίνους, κι άλλους ξένους.
Το μόνο που τους έμενε προγονικό
ήταν μια ελληνική γιορτή, με τελετές ωραίες,
με λύρες και με αυλούς, με αγώνας και στεφάνους.
Κ’ είχαν συνήθειο προς το τέλος της γιορτής
τα παλαιά τους έθιμα να διηγούνται,
και τα ελληνικά ονόματα να ξαναλένε,
που μόλις πια τα καταλάμβαναν ολίγοι.
Και πάντα μελαγχολικά τελείων’ η γιορτή τους.
Γιατί θυμούνταν που κι αυτοί ήσαν Έλληνες –
Ιταλιώται έναν καιρό κι αυτοί·
και τώρα πώς εξέπεσαν, πώς έγιναν,
να ζουν και να ομιλούν βαρβαρικά
βγαλμένοι – ω συμφορά! – απ’ τον Ελληνισμό.
Κωνσταντίνος Καβάφης
Από τα Κρυμμένα Ποιήματα 1877;-1923 (εκδ. Ίκαρος
Πηγή: http://papatsiros.blogspot.com/2017/06/4.html
