Απεικονίζεται μια άποψη του σπηλαίου Shanidar στα όρη Zagros του ιρακινού Κουρδιστάν.
Οι μάγειρες της Λίθινης Εποχής ήταν εκπληκτικά εξελιγμένοι, συνδυάζοντας μια σειρά από συστατικά και χρησιμοποιώντας διαφορετικές τεχνικές για να προετοιμάσουν και να νοστιμίσουν τα γεύματά τους, όπως έδειξε η ανάλυση μερικών από τα πρώτα απανθρακωμένα υπολείμματα τροφίμων.
Φυτικό υλικό που βρέθηκε στο σπήλαιο Shanidar στο βόρειο Ιράκ – το οποίο είναι διάσημο για την ταφή ενός Νεάντερταλ περιτριγυρισμένου από λουλούδια – και στο σπήλαιο Φράγχθι στην Ελλάδα αποκάλυψε ότι το προϊστορικό μαγείρεμα από τους Νεάντερταλ και τους πρώιμους σύγχρονους ανθρώπους ήταν πολύπλοκο, περιελάμβανε πολλά στάδια και ότι τα τρόφιμα που χρησιμοποιούνταν ήταν ποικίλα, σύμφωνα με μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Antiquity.
Οι άγριοι ξηροί καρποί, τα μπιζέλια, ο βίκος, ένα όσπριο που είχε βρώσιμους λοβούς σπόρων, και τα χόρτα συνδυάζονταν συχνά με όσπρια όπως τα φασόλια ή οι φακές, το πιο συχνά αναγνωρίσιμο συστατικό, και κατά καιρούς με άγρια μουστάρδα. Για να γίνουν τα φυτά πιο εύγευστα, τα όσπρια, που έχουν από τη φύση τους πικρή γεύση, μουλιάζονταν, αλέθονταν χονδροειδώς ή κοπανίζονταν με πέτρες για να αφαιρεθεί ο φλοιός τους.
(Από αριστερά) Τροφή που μοιάζει με ψωμί βρέθηκε στο σπήλαιο Φράγχθι στην Ελλάδα- τροφή πλούσια σε όσπρια με άγριο μπιζέλι αποκαλύφθηκε στο σπήλαιο Shanidar στο βόρειο Ιράκ. Ceren Kabukcu
Στο σπήλαιο Shanidar, οι ερευνητές μελέτησαν φυτικά υπολείμματα πριν από 70.000 χρόνια, όταν ο χώρος κατοικούνταν από Νεάντερταλ, ένα εξαφανισμένο είδος ανθρώπου, και πριν από 40.000 χρόνια, όταν εκεί ζούσαν οι πρώιμοι σύγχρονοι άνθρωποι (Homo sapiens).
Τα απανθρακωμένα υπολείμματα τροφής από το σπήλαιο Φράγχθι χρονολογούνται από 12.000 χρόνια πριν, όταν επίσης κατοικήθηκε από κυνηγούς-συλλέκτες Homo sapiens.
Παρά την απόσταση σε χρόνο και χώρο, παρόμοια φυτά και τεχνικές μαγειρέματος εντοπίστηκαν και στις δύο τοποθεσίες – γεγονός που ενδεχομένως υποδηλώνει μια κοινή μαγειρική παράδοση, δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας της μελέτης δρ Ceren Kabukcu, αρχαιοβοτανικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Με βάση τα υπολείμματα τροφής που ανέλυσαν οι ερευνητές, οι Νεάντερταλ, οι ανθρωποειδείς με τα βαριά φρύδια που εξαφανίστηκαν πριν από περίπου 40.000 χρόνια, και οι Homo sapiens φάνηκε να χρησιμοποιούν παρόμοια συστατικά και τεχνικές, πρόσθεσε η ίδια, αν και άγρια μουστάρδα βρέθηκε μόνο στο σπήλαιο Shanidar που χρονολογείται από την εποχή που το κατοικούσαν οι Homo sapiens.
Πρώιμα επεξεργασμένα τρόφιμα
Στο ελληνικό σπήλαιο βρέθηκε μια ουσία που έμοιαζε με ψωμί, αν και δεν ήταν σαφές από τι ήταν φτιαγμένη. Οι ενδείξεις ότι οι αρχαίοι άνθρωποι χτυπούσαν και μουλιάζανε όσπρια στο σπήλαιο Shanidar πριν από 70.000 χρόνια είναι οι πρώτες άμεσες ενδείξεις εκτός Αφρικής για την επεξεργασία φυτών για τροφή, σύμφωνα με τον Kabukcu.
Η Kabukcu δήλωσε ότι εξεπλάγη όταν διαπίστωσε ότι οι προϊστορικοί άνθρωποι συνδύαζαν φυτικά συστατικά με αυτόν τον τρόπο, μια ένδειξη ότι η γεύση ήταν σαφώς σημαντική. Περίμενε ότι θα έβρισκε μόνο αμυλούχα φυτά όπως ρίζες και κονδύλους, τα οποία εκ πρώτης όψεως φαίνονται πιο θρεπτικά και είναι ευκολότερα στην προετοιμασία.
Πολλές έρευνες σχετικά με τις προϊστορικές δίαιτες έχουν επικεντρωθεί στο αν οι πρώτοι άνθρωποι ήταν κυρίως κρεατοφάγοι, αλλά η Kabukcu δήλωσε ότι ήταν σαφές ότι δεν μασούσαν μόνο μπριζόλες μαλλιαρού μαμούθ. Οι αρχαίοι πρόγονοί μας έτρωγαν μια ποικίλη διατροφή ανάλογα με τον τόπο όπου ζούσαν, και αυτή πιθανώς περιελάμβανε ένα ευρύ φάσμα φυτών.
Μια εστία Νεάντερταλ αποκαλύφθηκε στο σπήλαιο Shanidar, όπου βρέθηκαν επίσης απανθρακωμένα φυτικά υπολείμματα. Graeme Barker
Τέτοιες δημιουργικές τεχνικές μαγειρέματος θεωρούνταν κάποτε ότι εμφανίστηκαν μόνο με τη μετάβαση από τον τρόπο ζωής των κυνηγών-τροφοσυλλεκτών στην εστίαση των ανθρώπων στη γεωργία – γνωστή ως νεολιθική μετάβαση – που έλαβε χώρα μεταξύ 6.000 και 10.000 ετών πριν.
Επιπλέον, όπως είπε, η έρευνα υποδεικνύει ότι η ζωή στη Λίθινη Εποχή δεν ήταν απλώς ένας βάναυσος αγώνας για επιβίωση, τουλάχιστον σε αυτές τις δύο τοποθεσίες, και ότι οι προϊστορικοί άνθρωποι συγκέντρωναν επιλεκτικά μια ποικιλία διαφορετικών φυτών και κατανοούσαν τα διαφορετικά γευστικά προφίλ τους.
Ο John McNabb, καθηγητής στο Κέντρο Αρχαιολογίας της Ανθρώπινης Προέλευσης στο Πανεπιστήμιο του Σαουθάμπτον στο Ηνωμένο Βασίλειο, δήλωσε ότι η επιστημονική κατανόηση της διατροφής των Νεάντερταλ έχει αλλάξει σημαντικά “καθώς απομακρυνόμαστε από την ιδέα ότι κατανάλωναν απλώς τεράστιες ποσότητες κρέατος κυνηγημένων θηραμάτων”.
“Χρειάζονται περισσότερα δεδομένα από το Shanidar, αλλά αν αυτά τα αποτελέσματα υποστηρίζονται, τότε οι Νεάντερταλ έτρωγαν όσπρια και κάποια είδη από την οικογένεια των χόρτων που απαιτούσαν προσεκτική προετοιμασία πριν την κατανάλωσή τους. Οι εξελιγμένες τεχνικές προετοιμασίας της τροφής είχαν πολύ βαθύτερη ιστορία από ό,τι πιστεύαμε προηγουμένως”, δήλωσε ο McNabb, ο οποίος δεν συμμετείχε στην έρευνα, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
“Ακόμα πιο ενδιαφέρον είναι η πιθανότητα να μην απέσπασαν σκόπιμα όλες τις δυσάρεστες τοξίνες. Κάποιες παρέμεναν στην τροφή, όπως υποδηλώνει η παρουσία των περιβλημάτων των σπόρων – το μέρος εκείνο του σπόρου όπου εντοπίζεται ιδιαίτερα η πικράδα. Μια γεύση που επέλεξαν οι Νεάντερταλ”.
Εντοπίστηκαν προϊστορικά μικροβιόμορφα
Μια ξεχωριστή μελέτη για τις προϊστορικές δίαιτες που δημοσιεύθηκε επίσης την Τρίτη ανέλυσε το στοματικό μικροβίωμα των αρχαίων ανθρώπων – μύκητες, βακτήρια και ιούς που κατοικούν στο στόμα – χρησιμοποιώντας αρχαίο DNA από οδοντική πλάκα.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον Andrea Quagliariello, μεταδιδακτορικό ερευνητή στη συγκριτική βιοϊατρική και τα τρόφιμα στο Πανεπιστήμιο της Πάντοβα στην Ιταλία, εξέτασαν το στοματικό μικροβίωμα 76 ατόμων που έζησαν στην προϊστορική Ιταλία για μια περίοδο 30.000 ετών, καθώς και μικροσκοπικά υπολείμματα τροφής που βρέθηκαν σε αποσαθρωμένη πλάκα.
Μια ανθρώπινη γνάθος ανασκάφηκε από μια νεολιθική τοποθεσία στη νότια Ιταλία. Andrea Quagliariello
Ο Quagliariello και η ομάδα του κατάφεραν να εντοπίσουν τάσεις στη διατροφή και τις τεχνικές μαγειρέματος, όπως η εισαγωγή της ζύμωσης και του γάλακτος, καθώς και μια στροφή προς μια μεγαλύτερη εξάρτηση από τους υδατάνθρακες που σχετίζεται με μια διατροφή βασισμένη στη γεωργία.
Ο McNabb δήλωσε ότι ήταν εντυπωσιακό το γεγονός ότι οι ερευνητές μπόρεσαν να καταγράψουν τις αλλαγές για ένα τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα.
“Αυτό που κάνει επίσης η μελέτη είναι να υποστηρίξει την αυξανόμενη ιδέα ότι η Νεολιθική περίοδος δεν ήταν η ξαφνική άφιξη νέων πρακτικών διαβίωσης και νέων πολιτισμών, όπως κάποτε πίστευαν. Φαίνεται ότι πρόκειται για μια πιο αργή μετάβαση”, δήλωσε ο McNabb, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.
Απόδοση – επιμέλεια κειμένου: Βίκυ Μπαφατάκη
Πηγή: https://edition.cnn.com/ & https://www.anthropology.net/
