Tο εκμαγείο ή προσωπείο ή μάσκα είναι ένα ακριβές αποτύπωμα του ανθρωπίνου προσώπου. Από πηλό, κερί, γύψο, μέταλλο ή άλλο κατάλληλο υλικό, κατασκευάζεται από «τύπο» (μήτρα, καλούπι) που πλάστηκε επί του προσώπου, νεκρού αλλά συχνά και ζώντος.
Το καλούπι, την εποχή που αναφερόμαστε σχηματιζόταν με την παρακάτω διαδικασία: αλειφόταν πρώτα το πρόσωπο με μια λιπαντική ουσία, στη συνέχεια απλώνονταν επάνω του επάλληλα λεπτά στρώματα κεριού ή γύψου. Λεπτότατες κλωστές ή γάζες ενδιάμεσα διασφάλιζαν την αντοχή του καλουπιού. Στη μάσκα, που προερχόταν από το καλούπι, γινόταν, αν υπήρχε ανάγκη, διορθωτική αισθητική παρέμβαση για να αποδοθεί ακριβέστερα η φυσιογνωμία του προσώπου ή, αν επρόκειτο για μάσκα αποθανόντος, να απαλυνθούν τα νεκρικά χαρακτηριστικά.
Τα προσωπεία ως ακριβή αποτυπώματα του ανθρωπίνου προσώπου διατηρούν τη μνήμη του σώματος. Υπό αυτή τη θεώρηση το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο φυλάσσει προσωπεία ιστορικών προσωπικοτήτων της νεότερης Ελλάδας, κυρίως αγωνιστών της Επανάστασης του 1821. Ως προϊόντα καλλιτεχνικής δραστηριότητας –της πλαστικής– και με κριτήριο το υλικό κατασκευής – γύψος, μέταλλο κ.ά. – τα εκμαγεία υπάγονται στη συλλογή των γλυπτών.
Ως ενότητα μοναδικού ενδιαφέροντος, τα εκμαγεία προσώπων επιφανών Ελλήνων του 19ου αιώνα των οποίων η δράση σχετίζεται με τον Αγώνα της Εθνικής Ανεξαρτησίας και επωνύμων προσωπικοτήτων του 20ου αιώνα αποτελεί μέρος της συλλογής των γλυπτών του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου. Τα εκμαγεία αυτά περιήλθαν στην Εταιρεία από δωρεές των οικογενειών των ιστορικών προσώπων, καλλιτεχνών που τα αποτύπωσαν, από το Σχολείον των Τεχνών – μετέπειτα Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο – και από το Ελληνικό Κράτος.
Εικόνες: Νεκρικά εκμαγεία: Ιωάννη Κωλέττη & Θεόδωρου Κολοκοτρώνη
Επιμέλεια: Βίκυ Μπαφατάκη
Αρχαιολόγος – Επικοινωνιολόγος
