Όταν πρωτομπαίνεις στο καλλιτεχνικό εργαστήριο της ΜetalART-Μενδρινός, αισθάνεσαι σαν να βρίσκεσαι στο εργαστήριο ενός σύγχρονου Ηφαίστου, αρχαίου Έλληνα Θεού της φωτιάς και της μεταλλουργίας. Χειροποίητα έργα τέχνης, είναι φιλοτεχνημένα από μπρούντζο και αλουμίνιο, διακοσμητικά και χρηστικά αντικείμενα, βραβεία και είδη γραφείου, σε παραπέμπουν σε εικόνες και σύμβολα από άλλες εποχές… από την αρχαιότητα ως σήμερα.
Στο ζεστό και φωτεινό εκθεσιακό χώρο, που βρίσκεται στην οδό Λεωχάρους 6, στην καρδιά της Αθήνας, μας υποδέχτηκε η υπεύθυνη επικοινωνίας της ΜetalART-Μενδρινός, Μαρία Ηλιάδου, σύζυγος του ευρηματικού μεταλλοτεχνίτη & σχεδιαστή Γιάννη Μενδρινού. Με εξαιρετική ευγένεια μας ξενάγησε στην τέχνη και τη δύσκολη επεξεργασία του μετάλλου που κρατά γενιές, με αφορμή την παρουσία τους στα φετινά βραβεία Giuseppe Sciacca στο Βατικανό, ως χορηγοί των Κυκλαδικών ειδωλίων που προσφέρθηκαν φέτος στους ιδιοφυείς και διάσημους νικητές.
Πώς προέκυψε η ενασχόληση του μεταλλοτεχνίτη Γιάννη Μενδρινού με την τέχνη του μετάλλου;
Ο Μενδρινός γεννήθηκε μέσα στο μέταλλο. Ο πατέρας του, γέννημα θρέμμα της Κωνσταντινούπολης, κατασκεύαζε χρηστικά αντικείμενα και μπρούντζινα φωτιστικά, τις λεγόμενες ολλανδέζες. Όταν τα πράγματα άρχισαν να γίνονται επικίνδυνα στην Πόλη, αποφάσισαν να φύγουν και να έρθουν στην Ελλάδα, για να γλιτώσουν. Μαζί με την οικογένειά του και σε ηλικία μόλις τριών ετών, έρχονται στην Αθήνα και ξεκινούν από το μηδέν μια νέα ζωή, μακριά από την άνεση της Πόλης. Εδώ, κάτω από την αυστηρή καθοδήγηση του πατέρα του μαθαίνει την δύσκολη τέχνη του μασγαλά, ενός είδους χειροκίνητου τόρνου, στον οποίο χρησιμοποιώντας τη δύναμη του σώματος, σιδερένια καλούπια και μοχλούς, δίνει μορφή στο φύλλο ορείχαλκου ή χαλκού δημιουργώντας πιατάκια γλυκού, στρογγυλούς δίσκους και κουτάκια, μπωλ, μικρά κούφια διακοσμητικά αντικείμενα και χάλκινα μπρίκια για ελληνικό καφέ. Και έτσι ξεκινήσανε…
Ο Γιάννης Μενδρινός κόλλησε το μικρόβιο της τέχνης από τον πατέρα του;
Ο πατέρας του ασχολιόταν περισσότερο σε βιοποριστικό επίπεδο και ήθελε το γιο του να δουλεύει δίπλα του από παιδί, παράλληλα με το σχολείο. Πολλές φορές τον πίεζε και όταν δυσανασχετούσε του έλεγε, «αυτό που σου μαθαίνω είναι χρυσά βραχιόλια στα χέρια σου». Έβλεπε ήδη σ’ αυτόν τη δυναμική ενός καλού τεχνίτη και άρτιου μάστορα με εξαιρετική αντίληψη και ήθελε να του μάθει από νωρίς ό,τι ήξερε πάνω στην τέχνη επεξεργασίας του μετάλλου. Δεκατριών ετών ξεκίνησε τη μαθητεία του μέσα στην οικογενειακή βιοτεχνία, ενώ από το 1981 ξεκίνησε την προσωπική του επαγγελματική πορεία, προσθέτοντας και την χύτευση του μπρούντζου στις δραστηριότητες του εργαστηρίου του.
Ποια είναι η διαδικασία χύτευσης;
Η αντιγραφή του επιθυμητού αντικειμένου πραγματοποιείται στην πατωσιά, μία επιφάνεια με λεπτοκοσκινισμένο χώμα. Εκεί, γεμίζουμε το διαιρεμένο κούφιο μεταλλικό καλούπι με χώμα, αφού έχουμε ήδη εγκλωβίσει εσωτερικά το αντικείμενο, λαμβάνοντας αποτύπωμα από τη μία και την άλλη πλευρά του. τα οποία είναι από αλουμίνιο ή σίδερο Μετά την αποτύπωση, αφαιρούμε το στοιχείο από το καλούπι, πουδράρουμε τις δύο χωμάτινες επιφάνειες του καλουπιού, δημιουργούμε μία τρύπα για ροή μετάλλου και μία για εξαέρωση και κλείνουμε το καλούπι. Στη συνέχεια, χύνουμε μέταλλο μέσα σ’ αυτό και δημιουργείται ένα πανομοιότυπο αντίγραφο με αυτό που είχε αρχικά εγκλωβιστεί, χωρίς να φθείρουμε το πρωτότυπο. Με αυτό τον τρόπο, μπορούμε να αναπαράγουμε και χαμένες μπρούντζινες λεπτομέρειες από έπιπλα ή αντίκες, με την καλύτερη δυνατή ευκρίνεια και ποιότητα επεξεργασίας.
Είναι χρονοβόρα και δύσκολη η διαδικασία υλοποίησης ενός έργου τέχνης;
Ναι, η πλήρης διαδικασία παραγωγής συνήθως ολοκληρώνεται εντός επτά ή δέκα εργάσιμων ημερών για κάθε υλικό και σύμφωνα με την απαιτούμενη ποσότητα παραγγελίας, γιατί όλη η δουλειά γίνεται στο χέρι και περιλαμβάνει πολλά στάδια επεξεργασίας. Έχει μια αλχημιστική μαγεία η όλη διαδικασία, γιατί κάθε φορά βιώνεται μια μεταμόρφωση του άμορφου ρευστού μετάλλου σε αντικείμενο τέχνης με τη μεσολάβηση του ανθρώπινου νου και χεριού. Επίσης, η ίδια διαδικασία λειτουργεί καταλυτικά και στους μεταλλοτεχνίτες που διακρίνονται για την καθαρότητα του νου, τη νεανική όψη του δέρματος και την αθλητική διάπλαση του σώματός τους. Είναι σαν να μην περνάει ο χρόνος από πάνω τους. Αυτό οφείλεται κυρίως στις υψηλές θερμοκρασίες κατά τη διάρκεια της χύτευσης – φανταστείτε ότι ο μπρούτζος λιώνει στους 1200oC βαθμούς και το αλουμίνιο στους 900oC. Ειδικά το καλοκαίρι με τον καύσωνα, χρειάζεται γερή αντοχή. Είναι μια αξιόλογη δουλειά που απαιτεί μεγάλη ευστροφία και κατά τη γνώμη μου δεν πληρώνεται. Ουσιαστικά μόνο αν την αγαπάς πάρα πολύ, μπορείς να την υπηρετείς μετά από τόσα χρόνια με συνέπεια και αξιοπιστία.
Από που αντλείτε έμπνευση για τη συλλογή σας;
Είναι ένας συνδυασμός παραγόντων. Ο Γιάννης Μενδρινός είναι μία ζωντανή πηγή έμπνευσης με μεγάλη εμπειρία στην κατεργασία και κάθε είδους επεξεργασία μετάλλου, της οποίας τη βάση έλαβε δίπλα στον πατέρα του. Η καλλιτεχνική του πορεία ξεκίνησε μετά τη φοίτησή του στο τότε Ίδρυμα Δοξιάδη, στο τμήμα γλυπτικής (τώρα πια Σχολή Καλών Τεχνών), και τη γνωριμία του με μεγάλους δασκάλους και γλύπτες. Αφορμή για σχεδιασμό και εξίσου σημαντικό ρόλο, παίζουν πάντα και τα αιτήματα των πελατών μας για την κάλυψη εκδηλώσεών τους με βραβεία ή επαγγελματικά δώρα και είδη γραφείου εστιασμένα σε κάποιο συγκεκριμένο θέμα. Πρωταγωνιστής πάντως σε όλα είναι η θεματολογία γύρω από την Ελλάδα, αρχαία και σύγχρονη και δε νοείται Ελλάδα χωρίς την ελιά, το καράβι, καθώς και γλυπτά εμπνευσμένα από την ιστορία της. Το τελευταίο ενίσχυσε και η δική μου ιδιαίτερη αγάπη γι’ αυτήν, με έμφαση σε σύμβολα όπως ο λαβύρινθος, η σπείρα, η τριήρης, καθώς επίσης και στοιχεία όπως ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, διάφορα νομίσματα ή λεπτομέρειες από αγάλματα και ψηφιδωτά.
Ποιος είναι ο λόγος που φιλοτεχνείτε αντικείμενα εμπνευσμένα από την Αρχαία Ελλάδα;
Πιστεύω πολύ στα σύμβολα και θεωρώ πως στη σύγχρονη εποχή, χρειαζόμαστε πράγματα που μας επανασυνδέουν με το παρελθόν, για να επαναπροσδιορίσουμε το ποιοι είμαστε. Υλοποιώντας διακοσμητικά αντικείμενα εμπνευσμένα από την αρχαιότητα, συνεισφέρουμε στο να θυμηθούμε ως Έλληνες την ιστορία μας και τις αξίες – αρχές της ζωής, το σθένος, την ομορφιά και την αρμονία. Η πολυτέλεια που μας προσφέρει το μέταλλο είναι ό,τι ταιριάζει παντού. Μπορούμε να το τοποθετήσουμε επιτυχημένα είτε έχουμε ένα μοντέρνο σπίτι, είτε ένα πιο κλασικό. Είναι ένα φυσικό υλικό που συνδυάζεται όμορφα με το μάρμαρο, το ξύλο και το γυαλί. Η τεχνική κατασκευής των αντικειμένων της Metalart-Μενδρινός είναι καθαρά παραδοσιακή και χειροποίητη σε όλο το φάσμα της επεξεργασίας της κι αυτό προσδίδει στο κάθε κομμάτι ένα μοναδικό διαχρονικό χαρακτήρα. Το κυκλαδικό ειδώλιο που εκπροσώπησε τα φετινά Βραβεία Giuseppe Sciacca είναι ένα από τα πιο αγαπητά της συλλογής που φιλοξενούμε. Αναπαριστά μια γυμνή γυναικεία μορφή που στέκει γυμνή με τα χέρια διπλωμένα στο στήθος και το πρωτότυπο χρονολογείται το 3000 π.Χ.. Η αφηρημένη μορφή αποτελεί μια ιδεατή απόδοση της «Μητέρας-Θεάς», σύμβολο γονιμότητας και αναγέννησης. Ήταν από τις πρώτες δημιουργίες μαρμαρογλυπτικής που βρέθηκαν και οι αφαιρετικές τους φόρμες επηρέασαν καλλιτέχνες του 20ού και του 21ου αιώνα, όπως οι Brancusi, Modigliani, Giacometti, Hepworth, Moore και Ai Weiwei.
Πώς είναι ο Γιάννης Μενδρινός ως άνθρωπος;
Είναι μία καθαρά μεσογειακή φυσιογνωμία, ένας άντρας παλαιάς κοπής. Σε επαγγελματικό επίπεδο, διατηρεί ένα χαμηλών τόνων προφίλ, δεν τον ενδιαφέρει ο τίτλος και η προβολή. Πάντα χαμογελαστός κι ευδιάθετος, προσπαθεί ό,τι νέο τεχνολογικά μαθαίνει, να το εφαρμόζει στη δημιουργία της συλλογής Metalart-Mενδρινός. Ως εραστής της τέχνης και αιώνιο παιδί, νιώθει χαρά και πληρότητα με την ολοκλήρωση της εκάστοτε δημιουργίας. Για εκείνον, η δουλειά του έχει τελειώσει όταν φτιάξει κάτι τεχνικά άρτιο με τρόπο που να τον ικανοποιεί.
Απασχολείτε κι άλλους τεχνίτες;
Είμαστε μία οικογενειακή βιοτεχνία κι απασχολούμε συνήθως τρεις καλά εκπαιδευμένους τεχνίτες. Σε περιόδους έντονης παραγωγής, όπως πριν την περίοδο των εορτών, συνήθως προστίθενται εκτάκτως κι άλλα άτομα. Διαθέτουμε ένα από τα παλιότερα κι αρτιότερα σε επίπεδο μηχανημάτων εργαστήρια με εμπειρία και βαθιά τεχνογνωσία σε όλο το φάσμα επεξεργασίας του μετάλλου. Επειδή όμως είμαστε από τους τελευταίους επαγγελματίες στο χώρο και ανάμεσα στους στόχους μας είναι και η συνέχιση της τέχνης μας, αναζητούμε άτομα που ενδιαφέρονται να μαθητεύσουν στο μέταλλο, τους εκπαιδεύουμε συνεχώς και στη συνέχεια τους εντάσσουμε στην ομάδα μας.
Το καλλιτεχνικό εργαστήριο Μetalart-Μενδρινός φιλοτεχνεί έργα τέχνης από το 1981. Σας έχει επηρεάσει η οικονομική κρίση;
Θεωρώ ότι όλοι μας έχουμε επηρεαστεί από την κρίση ως ένα βαθμό, ειδικά οι Έλληνες κατασκευαστές και κυρίως λόγω της βαριάς φορολογίας. Έχουμε μειώσει το προσωπικό που απασχολούμε και την αποθήκη που διατηρούμε σε πρώτη ύλη. Παρόλα αυτά επειδή το μέταλλο έχει πιστό κοινό, συνεχίζουμε να εξυπηρετούμε τους πελάτες μας με την ίδια συνέπεια και ποιότητα επεξεργασίας. Αυτό που άλλαξε είναι το είδος του πελατολόγιου μας. Παλιότερα είχαμε περισσότερα συνεργαζόμενα καταστήματα ειδών δώρων λιανικής και εταιρείες επιχειρηματικού δώρου. Τώρα αρκετές εταιρείες έρχονται απευθείας σε επαφή μαζί μας για να δημιουργήσουμε μαζί το επιχειρηματικό τους δώρο. Ως προς τα καταστήματα λιανικής, παλιότερα διαθέταμε τη συλλογή μας προς πώληση σε τουριστικά καταστήματα που είχαν τη μορφή μικρών χώρων τέχνης με ψαγμένο εικαστικό δώρο, κεραμικά και χειροποίητα κοσμήματα. Τώρα πλέον, θα βρείτε τα αντικείμενα Metalart-Μενδρινός σε επώνυμα κοσμηματοπωλεία και γκαλερί. Κρίση υπάρχει πάντα για κάποιους, το θέμα είναι πόσο αγαπάς αυτό που κάνεις, πώς το βγάζεις προς τα έξω και γενικότερα τι θεωρείς εσύ ο ίδιος κρίση. Εμείς δεν είχαμε κάνει ανοίγματα σε τράπεζες ούτε πουθενά αλλού. Αυτό μας βοήθησε γιατί δεν ήμασταν εκτεθειμένοι κάπου. Συνεπώς, όλα είναι και θέμα διαχείρισης και θετικής πρόθεσης. Η αλήθεια είναι ότι τα τελευταία χρόνια είναι πιο δύσκολα τα πράγματα, όμως έχουμε πιστούς συνεργάτες και φροντίζουμε να ανανεώνουμε συνεχώς τη συλλογή μας με νέα προϊόντα και τεχνικές.
Πώς αισθάνεστε που είστε πρώτη φορά χορηγός σε μια τόσο ξεχωριστή εκδήλωση παγκόσμιου βεληνεκούς και γνωρίζετε πως λαμπρά μυαλά από ολόκληρο τον κόσμο θα κρατήσουν στα χέρια τους τα βραβεία που έχετε φιλοτεχνήσει με τόση επιμέλεια;
Είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι. Θέλουμε να τους συντροφεύουν σ’ όλη την πορεία της ζωής τους. Θα είναι μια ωραία ανάμνηση για εκείνους και σίγουρα μεγάλη τιμή για εμάς το γεγονός ότι οι δημιουργίες μας θα φτάσουν σ’ όλα τα μέρη του κόσμου μέσω αυτών των τόσο σημαντικών ανθρώπων, λαμπρά μυαλά που υπηρετούν τις επιστήμες και τον πολιτισμό. Ουσιαστικά τα τιμώμενα πρόσωπα είναι αυτά που έχουν σημασία και όχι τόσο το βραβείο που θα τους προσφέρουμε. Τα βραβεία είναι απλώς η υλοποίηση της ηθικής επιβράβευσης αυτών των ανθρώπων.
Τι σημαίνουν για εσάς τα Βραβεία Giuseppe Sciacca;
Εμείς, έτυχε να τα γνωρίσουμε μόλις πρόσφατα. Παρόλα αυτά ήταν μεγάλη μας τιμή να χορηγήσουμε τα βραβεία των φετινών νικητών με τη μορφή του μπρούντζινου κυκλαδικού ειδωλίου από τη συλλογή της Metalart-Mενδρινός. Ο λόγος είναι, γιατί βραβεύονται κυρίως νέοι επιστήμονες, άνθρωποι που αγωνίζονται για την προώθηση του πολιτισμού και της κοινωνικής προσφοράς, καθώς και γεννημένα ταλέντα, ιδιοφυή άτομα και αθλητές, με ήθος πάνω απ’ όλα, άνθρωποι που εργάζονται για το κοινωνικό σύνολο. Θεωρούμε ότι το μέταλλο είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι του θέματος πολιτισμού, οπότε δεν θα μπορούσαμε να απουσιάζουμε από αυτό. Μας ενδιαφέρει απίστευτα η υποστήριξη των νέων ανθρώπων και επιθυμούμε να συνδεόμαστε μαζί τους όλο και περισσότερο κάθε χρόνο. Η εταιρεία μας είναι ευαισθητοποιημένη κοινωνικά και επιθυμεί όπου μπορεί να προσφέρει, οπότε μας ενδιαφέρει να είμαστε παρόντες και να προωθούμε την Ελλάδα και τον πολιτισμό της προς τα έξω. Έχει μεγάλη σημασία για μας να ακουστεί όχι τόσο ότι το βραβείο το προσφέρει η εταιρεία Metalart-Μενδρινός, αλλά ένα παραδοσιακό ελληνικό καλλιτεχνικό εργαστήριο μετάλλου, που εξακολουθεί να τολμά με ψυχή ακόμα και σε καιρούς κρίσης.
Έχετε κάποιο motto που σας συνοδεύει;
Όταν ξεκινήσαμε λέγαμε «Μενδρινός – Η Τέχνη στο Μέταλλο… γιατί η δημιουργία είναι προσωπική μας υπόθεση». Ουσιαστικά στόχος μας είναι να δίνουμε μορφή στην ιδέα του κάθε ανθρώπου, της κάθε εταιρείας, του κάθε οργανισμού και να μπορούμε να εκπροσωπούμε επάξια το χώρο του μετάλλου με αντικείμενα υψηλής αισθητικής, διαχρονικής αξίας και πρωτοτυπίας. Έχουμε εκσυγχρονίσει αισθητικά ένα μεγάλο μέρος της συλλογής και εξελισσόμαστε χρόνο με το χρόνο, προσπαθώντας να δίνουμε κάτι διαφορετικό στους πελάτες. Δεν είναι τυχαίο που κάθε έξι μήνες παρουσιάζουμε κάτι το καινούργιο. Σε προσωπικό επίπεδο, ο καλλιτέχνης Γιάννης Μενδρινός είναι πάντοτε με ένα χαμόγελο. Ό,τι και να του ΄χει συμβεί, εκείνος έχει μια θετική θεώρηση των πραγμάτων και των δεδομένων. Βαδίζει στη ζωή λέγοντας πως «τα πράγματα είναι απλά και το χρήμα δεν φέρνει την ευτυχία. Η ζωή είναι εδώ και όσο ζούμε πρέπει να χαιρόμαστε την κάθε στιγμή. Ζήσε το εδώ και τώρα γεμάτος πληρότητα».
Υπάρχει κάποιο έργο τέχνης που είναι το αγαπημένο σας;
Προσωπικά μου αρέσει ένα αντικείμενο που φιλοτεχνήσαμε το 2016. Ονομάζεται «Με τα φτερά της Νίκης» και είναι εμπνευσμένο από την Νίκη της Σαμοθράκης. Ήταν μια κοινή μας ιδέα με τον Γιάννη, να δημιουργήσουμε μία δική μας σύγχρονη «Νίκη» αέρινη κι αφαιρετική, που να παραπέμπει στο αρχαίο ιδεώδες. Μία φόρμα θηλυκή και ταυτόχρονα δυναμική, απόλυτα συνυφασμένη με την ενέργεια της νίκης και της ευγενούς άμιλλας. Ήταν μεγάλη μας τιμή όταν επιλέχθηκε από το μη κερδοσκοπικό ίδρυμα Greek America Foundation με έδρα τη Νέα Υόρκη, το καλοκαίρι του 2017, ως βραβείο, και απονεμήθηκε σε εξέχουσες προσωπικότητες που εργάζονται ανελλιπώς για την προώθηση της ελληνικής γλώσσας, φιλοσοφίας και πολιτισμού στο εξωτερικό και στηρίζουν με υποτροφίες και δωρεές την Ελλάδα.
Συνέντευξη: Παναγιώτης Ανδρεάδης & Γιώργος Μαράτσης
Δημοσιογραφική επιμέλεια: Δρ. Βίκυ Μπαφατάκη
