Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων, o αρχαιότερος υπολογιστής και η Μουσική των Σφαιρών των Πυθαγορείων «ὁ γάρ Πυθαγόρας τούς ἀριθμούς μεγίστην δύναμιν ἔχειν ἡγούμενος καί πάντα εἰς ἀριθμούς ἀναφέρων, τῶν τε ἄστρων τάς περιόδους[1]»
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι ο αρχαιότερος γνωστός υπολογιστής, το αρχαιότερο πολύπλοκο επιστημονικό όργανο, ο αρχαιότερος μηχανικός Κόσμος, ίσως και ένα αστρονομικό ρολόι, που λειτουργεί με γρανάζια κινούμενα με νερό. Ο μηχανισμός αυτός κατά την αρχαιότητα ονομάζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα και Πίναξ ή Πινακίδιον, δηλαδή tablet.
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι επιτομή της Φιλοσοφίας των Πυθαγορείων, διότι για να συλλάβεις την κατασκευή ενός μηχανήματος, ενός υπολογιστή, ενός αυτόματου, το οποίο να αναπαράγει τις κινήσεις των ουρανίων σωμάτων και πολύ περισσότερο να τον κατασκευάσεις, απαιτείται να έχεις α) αντιληφθεί ότι υπάρχει αιτιοκρατία, β) ότι υπάρχουν οι νόμοι της φύσης, γ) ότι οι νόμοι της φύσης εκφράζονται με ακρίβεια μόνον με μαθηματικά, δ) ότι τα φυσικά φαινόμενα κατανοούνται και ερμηνεύονται, ε) και ενίοτε δε προβλέπονται με τους νόμους της φύσης.
Η κατασκευή του απαιτεί να έχεις δεχθεί ότι η Φύση περιγράφεται σωστά με μαθηματικά, δηλαδή να έχεις αναπτύξει αυτό που σήμερα ονομάζεται μοντελοποίηση στον χώρο των θετικών επιστημών. Δηλαδή απαιτείται να έχεις συλλάβει, αναπτύξει και θέση σε πράξη μέρος της Πυθαγόρειας φιλοσοφίας, η οποία θεωρεί ότι όλα είναι μαθηματικά, συμπεριλαμβανομένης της κυκλικής κίνησης των άστρων, των αρμονικών κινήσεων του Ήλιου και της Σελήνης και το λίκνισμα των πλανητών με τις ανάδρομες κινήσεις, αυτό που συνήθως ονομάζεται και μουσική των σφαιρών.
Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι το απαύγασμα της διδασκαλίας και αντίληψης των Πυθαγορείων, η οποία οδήγησε στην ακριβή διατύπωση των γνώσεών μας για το Σύμπαν με την μαθηματικοποίηση της κατανόησης του Κόσμου, της Φύσης, μαθηματικοποίηση στην οποία οδηγούμαστε αναπόδραστα, μέσω της παρατήρησης, των πειραμάτων, καθώς και της Πυθαγόρειας αντίληψης ότι η Φύση είναι αρμονική, με συμμετρία, ότι περιγράφεται με ακρίβεια μόνο με τα μαθηματικά, ότι υπάρχει αυτό που ονομάστηκε από τους Πυθαγόρειους Μουσική των Σφαιρών. Αντίληψη στην οποία οδηγήθηκε ο άνθρωπος με την παρατήρηση των περιοδικοτήτων των ουρανίων σωμάτων και όπως διαπιστώθηκε με κατάλληλα σχεδιασμένα και πραγματοποιημένα πειράματα που έγιναν με μουσικά όργανα και με μετρήσεις που οδήγησαν, μέσα από ανάλυση και τελική επαγωγική σκέψη, στην διατύπωση των νόμων της φυσικής.
Γράφει ο Ξενοφών Μουσάς, Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
