Ο καταξιωμένος και διεθνούς φήμης επιστήμονας, ειδικός στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας, Δρ. Κωνσταντίνος Πάντος, απαντά στις ερωτήσεις μας, λύνοντας κάθε απορία σχετικά με την υποβοηθούμενη αναπαραγωγή.
Πόσα ζευγάρια στην Ελλάδα σήμερα αντιμετωπίζουν πρόβλημα τεκνοποίησης;
To 15-20% του πληθυσμού αντιμετωπίζει σήμερα προβλήματα με τη γονιμότητά του. Για αυτό και κάθε χρόνο στα διάφορα κέντρα της χώ- ρας μας γίνονται περίπου 15.000 προσπάθειες εξωσωματικής γονιμοποίησης. Στην ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ, η οποία είναι και η μεγαλύτερη μονάδα εξωσωματικής γονιμοποίησης στην Ελλάδα και μια από τις μεγαλύτερες στην Ευρώπη έχουμε ξεπεράσει τους 4.000 κύκλους ετησίως.
Ποια είναι τα ποσοστά ευθύνης στα προβλήματα υπογονιμότητας; Ευθύνεται περισσότερο η γυναίκα, ο άνδρας, το ζευγάρι, κάποιος άλλος ίσως παράγοντας;
Παλαιότερα ποσοστά εμφάνιζαν τη γυναίκα να παρουσιάζει περισσότερα προβλήματα με τη γονιμότητα της σε σχέση με τον άνδρα. Τα τελευταία χρόνια τα ποσοστά έχουν εξισωθεί με 40% των αιτίων να οφείλεται στη γυναίκα, 40% στον άνδρα και ένα 20% να είναι η λεγόμενη ανεξήγητη υπογονιμότητα.
Ποια είναι από την εμπειρία σας τα κυριότερα αίτια υπογονιμότητας τα οποία εμποδίζουν ένα ζευγάρι να αποκτήσει παιδί;
Ως συχνότερες αιτίες υπογονιμότητας στην γυναίκα συναντάμε την ενδομητρίωση, τις κλειστές σάλπιγγες, τις υδροσάλπιγγες και περισ- σότερο από όλα την ηλικία. Πολλές γυναίκες πια δίνουν προτεραιότητα στην επαγγελματι- κή τους καριέρα ή στις σπουδές, περνούν τα χρόνια και αποφασίζουν να αποκτήσουν παιδί κάπου γύρω στα 40. Όμως, κάπου εκεί ξεκι νούν και τα προβλήματα στην ωορρηξία. Οι άνδρες από την άλλη πλευρά συχνά εμφανίζουν ολιγοασθενοσπερμία που οφείλεται στο άγχος, στην καθιστική ζωή, στην κακή διατρο-φή, στα φυτοφάρμακα. Αλλά τα περισσότερα προβλήματα από αυτά αντιμετωπίζονται πια με σύγχρονες μεθόδους.
Πότε μια γυναίκα πρέπει να θορυβηθεί και να αρχίσει να ανησυχεί όταν δεν μπορεί να μείνει έγκυος;
Ένα ζευγάρι και όχι μόνο η γυναίκα πρέπει να αρχίσει να θορυβείται μετά από ένα χρόνο ανεπιτυχών προσπαθειών για σύλληψη. Ως προσπάθεια, ορίζουμε τις ελεύθερες σεξουαλικές επαφές για τους 12 μήνες, ανάμεσα σε άτομα που βρίσκονται σε αναπαραγωγική ηλικία.
Τι θα πρέπει να εξετάσει μία γυναίκα πριν μπει στη διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης;
Το πρώτο και το πιο σημαντικό, όχι μόνο για τη γυναίκα, αλλά και για τον άνδρα, είναι να έχουμε μια διάγνωση για να δούμε ποιός είναι ο λόγος, η αίτια που δεν καταφέρνουν την πολυπόθητη εγκυμοσύνη. Σε πάρα πολλές περιπτώσεις η θεραπεία είναι διαφορετική. Για παράδειγμα στην ενδομητρίωση (η οποία είναι παγκοσμίως η πρώτη αιτία υπογονιμότητας στη γυναίκα) με μια λαπαροσκοπική επέμβαση το πρόβλημα συνήθως λύνεται και η γυναίκα μπορεί να κάνει παιδιά και να μην φτάσει στην εξωσωματική γονιμοποίηση. Γι’ αυτό επιβάλλεται πριν προχωρήσουμε σε οποιαδήποτε θεραπευτική μέθοδο να γίνουν κάποιες εξετάσεις και καλό θα ήταν μάλιστα να γίνουν σε εξειδικευμένα εργαστήρια. Ενδεικτικά, μπορεί να γίνει υστεροσαλπιγγογραφία, ορμονικό προφίλ για τη γυναίκα, σπερμοδιάγραμμα για τον άνδρα που θα μας βοηθήσουν στη σωστή διάγνωση.
Ποια είναι τα στάδια της εξωσωματικής γονιμοποίησης;
Τα στάδια που ακολουθούνται είναι: διάγνωση του προβλήματος ή των προβλημάτων, με σειρά εξετάσεων, άρα μιλάμε για προετοιμασία του ζευγαριού και, αν και εφόσον αυτό που χρειάζεται είναι η εξωσωματική γονιμοποίη- ση, προχωρούμε σε διέγερση των ωοθηκών, ωοληψία, γονιμοποίηση στο εργαστήριο, εμβρυομεταφορά και τέλος εγκυμοσύνη.
Ποια είναι τα ποσοστά αποτυχίας της μεθόδου σήμερα;
Τα ποσοστά επιτυχίας των εξωσωματικών γονιμοποιήσεων πια έχουν φτάσει και μάλιστα έχουν ξεπεράσει τα ποσοστά της φυσικής σύλληψης. Οπότε, καταλαβαίνετε, ότι και το ποσοστό αποτυχίας είναι περίπου ίσο ή και μικρότερο από αυτό που πλέον μας δίνει η ίδια η φύση.
Πόσο επικίνδυνα μπορεί να αποδειχθούν μακροπρόθεσμα για την υγεία της γυναίκας τα φάρμακα που λαμβάνει προσπαθώντας να αποκτήσει παιδί με εξωσωματική;
Πληθυσμιακές μελέτες που έχουν γίνει σε Αυστραλία, Αγγλία, Γαλλία και σε πολλές άλλες χώρες, σε εκατομμύρια γυναίκες και για περισσότερο από 30 χρόνια, έχουν αποδείξει την πλήρη ασφάλεια των φαρμάκων, τα οποία μάλιστα έχει αποδειχθεί ότι δεν συνδέονται και με την εμφάνιση νεοπλασιών σε βάθος χρόνου, όπως θεωρούν κάποιοι μη ενημερωμένοι.
Θα θέλαμε να μας μιλήσετε λίγο για τον «μύθο» που ήθελε μέχρι και πρόσφατα τα παιδιά που γεννιούνται με εξωσωματική να μην είναι «φυσιολογικά» και «απόλυτα υγιή», κάτι που οι τελευταίες έρευνες και μελέτες διαψεύδουν κατηγορηματικά, αποδεικνύοντας μάλιστα το ακριβώς αντίθετο.
Ένας από τους μεγαλύτερους μύθους της «εξωσωματικής γονιμοποίησης», νομίζω πως υπήρξε για πολλά χρόνια, ότι τα παιδάκια που γεννιούνται από αυτή τη μέθοδο δεν είναι «φυσιολογικά» και απολύτως υγιή, ότι είναι παιδιά του σωλήνα ή του εργαστηρίου και αυτό δημιουργεί προβλήματα στην υγεία τους. Αυτός ο μύθος έχει καταρριφθεί σε διπλό επίπεδο. Πρώτον, αν φανταστούμε ότι πλέον καταφεύγουν και επιλέγουν την εξωσωματική γονιμοποίηση και γόνιμα ζευγάρια, ακριβώς για να αποφύγουν την μετάδοση στην επόμενη γενιά πιθανών κληρονομικών νοσημάτων που επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής των ανθρώπων ή τους μειώνουν το προσδόκιμο ζωής (σακχαρώδης διαβήτης, καρκίνος, μεσογειακή αναιμία). Με τη μέθοδο της προεμφυτευτικής διάγνωσης το έμβρυο μπορεί να ελεγχθεί γε- νετικά πριν τοποθετηθεί στη μήτρα μέχρι και για 350 ασθένειες. Και δεύτερον, στατιστικές έχουν αποδείξει, ότι τα παιδιά που έχουν γεν- νηθεί από εξωσωματική γονιμοποίηση είναι πιο έξυπνα πιθανόν λόγω επιλογής…
Θα είχε μεγάλο ενδιαφέρον να μας διευκρινίσετε τη διαφορά που υπάρχει μεταξύ των «τέλειων» μωρών της εξωσωματικής και της ευγονικής που πολλές φορές κακώς συγχέονται.
Ευγονική και εξωσωματική γονιμοποίηση για υγιή παιδιά είναι δυο διαφορετικές θεωρίες και κατ’ επέκταση πράξεις. Εμείς κοιτάμε και ψάχνουμε για δομικές γενετικές βλάβες και όχι για εξωτερικά χαρακτηριστικά που επιθυμούν οι υποψήφιοι γονείς για το παιδί τους. Δεν εξασφαλίζουμε γαλάζια μάτια, ξανθά μαλλιά και δεν επιλέγουμε το φύλλο που επιθυμεί το ζευγάρι. Απλώς με την προεμφυτευτική γενετική διάγνωση, ζευγάρια που στις οικογένειες τους «έφεραν» κάποιες ασθένειες, τα βοηθάμε να αποκτήσουν υγιή παιδιά, απαλλαγμένα από νοσήματα. Είμαστε οι πρώτοι στην Ελλάδα που εφαρμόσαμε τον προεμφυτευτικό έλεγχο, ελέγχοντας και τα 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων που έχουμε όλοι οι άνθρωποι, ενώ μέχρι πρότινος ελέγχονταν μόνο τα εννέα ζεύγη.
Ποιές είναι οι τελευταίες μεγάλες επιτυχίες στον τομέα της εξωσωματικής γονιμοποίη- σης, τα νεότερα δεδομένα στον τομέα της προεμφυτευτικής γενετικής διάγνωσης;
Η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση θεωρεί- ται και είναι η πιο μεγάλη επιτυχία στον τομέα της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής μέχρι σήμερα, γιατί δίνει και αυξημένες πιθανότητες τεκνοποίησης και πάνω από όλα εξασφαλίζει ότι τα παιδιά που θα γεννηθούν θα είναι απαλλαγμένα από τα κληρονομικά γενετικά νοσήματα για τα οποία θα έχουν κάνει τον πρεομφυτευτικό έλεγχο. Στο εργαστήριο μπορούμε να δούμε ποια έμβρυα φέρουν σοβαρές χρωμοσωμικές ανω- μαλίες, γεγονός που σημαίνει ότι δε θα καταφέ- ρουν να αναπτυχθούν φυσιολογικά οπότε δεν πρέπει να μεταφερθούν στη μήτρα. Μετά την γενετική ανάλυση, μόνο τα υγιή έμβρυα επιλέγονται για μεταφορά στη μήτρα, αυξάνοντας έτσι και το ποσοστό επιτυχίας. Στην εξωσωματική γονιμοποίηση μεγάλη σημασία στην επιτυχία έχει η ποιότητα των εμβρύων που μεταφέρουμε στη μήτρα για αυτό και τελευταία έχουν αναφερθεί πολλές και διαφορετικές προσεγγίσεις για την επιλογή των «κατάλληλων» ή αλλιώς «πιο εμφυτεύσιμων» γονιμοποιημένων ωαρίων, όπως η μεταβολομική ή η μικροσκοπική παρακολούθηση με timelapse microscopia. Όμως πραγματικά, όσο χρήσιμες και να είναι και οι άλλες μέθοδοι η προεμφυτευτική γενετική διάγνωση έχει φέρει την επανάσταση, αφού ξέρουμε ότι το ποσοστό των εμβρύων με μεταλλάξεις αυξάνεται δραματικά σε γυναίκες με- γαλύτερης ηλικίας. Ήδη στην Ελλάδα το 2010 είχαμε τα πρώτα διδυμάκια, από το κέντρο μας, που γεννήθηκαν με αυτήν την μέθοδο.
Στο βιογραφικό σας καταγράφεται ένα από τα μεγαλύτερα ποσοστά επιτυχιών στην εξωσωματική. Θα θέλατε να μας πείτε πως το έχετε επιτύχει αυτό και να μας μιλήσετε για την εξαιρετικά σημαντική προσπάθεια που γίνεται στην κλινική ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ;
Θεωρώ ότι η μεγάλη μας επιτυχία οφείλεται στο γεγονός ότι αντιμετωπίζουμε το κάθε ζευγάρι ξεχωριστά, φροντίζουμε να έχει το μικρότερο δυνατό ψυχικό και οικονομικό κόστος και πάνω από όλα στόχος μας είναι να απολαμβά- νει όποιος έρχεται στη ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ όλες τις νεότερες και ασφαλείς επιστημονικές υπηρεσίες που θα του εξασφαλίσουν το επι- θυμητό αποτέλεσμα. Για εμάς είναι σημαντικό να ανανεώνουμε τις γνώσεις μας, να τις επικαιροποιούμε και για αυτό δεν εγκαταλείπουμε την έρευνα. Συνεχίζουμε να πρωτοπορούμε και αυτό φαίνεται και μέσα από τις διεθνείς και πα- νελλήνιες πρωτιές που έχουμε επιτύχε-Το επιστημονικό μας έργο συμπεριλαμβάνεται στην παγκόσμια ιστορία του IVF (www.IVF-Worldwide.com), δηλαδή της ιστορίας της εξωσωματικής γονιμοποίησης Από εμάς γεννήθηκε το πρώτο παιδί στον κόσμο με βιοψία βλαστοκύστεων απαλλαγμένο από μεσογειακή αναιμία το 2004
- Από εμάς γεννήθηκε το πρώτο παιδί στον κόσμο, απαλλαγμένο από χρόνια κοκκιωματώδη νόσο,το οποίο έσωσε το αδερφάκι του, δίνοντας του βλαστικά κύτταρα για μεταμόσχευση το 2005.
- Από εμάς έγιναν οι πρώτες γεννήσεις στο κόσμο υγιών παιδιών, τα οποία σύμφωνα με τα γονίδιά τους και χωρίς την παρέμβασή μας ήταν πιθανό να πάσχουν από σπάνια γενετικά νοσήματα όπως η νόσος Cadasil (2006), η συγγενής υπερπλασία των επινεφριδίων(2006), το σύνδρομο γναθοπροσωπικής δυσόστωσης FSHD (2007).
- Το 2007 η ΓΕΝΕΣΙΣ ΑΘΗΝΩΝ προσέλκυσε το ενδιαφέρον του διεθνούς ειδησεογραφικού δικτύου CNN για τη γέννηση υγιούς παιδιού από μια οικογένεια φορέων του συνδρόμου LEBER που μέχρι τότε είχαν γεννήσει δυο τυφλά παιδιά. Η είδηση έκανε το γύρο του κόσμου μέσα από τις οθόνες για αρκετές ημέρες
- Από εμάς επετεύχθη η πρώτη εγκυμοσύνη στην Ελλάδα μετά από προεμφυτευτική γενετική διάγνωση όλων των χρωμοσωμάτων με τη μέθοδο Αrray-CGH το 2010.
- Ζευγάρια από 32 χώρες του κόσμου μας εμπιστεύονται. Ταξιδεύουν από τα πιο μακρινά μέρη του κόσμου ακριβώς γιατί το όνομα της κλινικής μας είναι πλέον συνυφασμένο με την επιτυχία και την εξατομικευμένη φροντίδα
Τι θα λέγατε στα ζευγάρια εκείνα που ενώ επιθυμούν πάρα πολύ να γίνουν γονείς και δεν τα καταφέρνουν, διστάζουν να ξεκινήσουν τη διαδικασία της εξωσωματικής λόγω «υψηλού κόστους»;
Η εξωσωματική γονιμοποίηση είναι μια ακριβή ιατρική πράξη. Όμως σε ένα περιβάλλον βαθιάς κοινωνικής και οικονομικής ύφεσης, είναι σημαντικό και πάνω από όλα ανθρώπινο να επιδεικνύουμε αλληλεγγύη και ευαισθησία. Ας μην διστάζει λοιπόν κανένα ζευγάρι που πραγματι- κά θέλει να αποκτήσει παιδάκιν α έρθει κοντά μας, να συζητήσουμε και να αναζητήσουμε από κοινού την καλύτερη λύση για εκείνους. Εγώ είμαι σίγουρος ότι μαζί μπορούμε να βρούμε τη λύση …ακόμα και για το οικονομικό πρόβλημα που αφορά αυτές τις διαδικασίες…
Και μία τελευταία ερώτηση, πιο προσωπική ίσως: μετά από μια τόσο επιτυχημένη πορεία ως ειδικός στην αντιμετώπιση της υπογονιμότητας και έχοντας χαρίσει τόση χαρά σε χιλιάδες ζευγάρια, τι ήταν αυτό που σας γο- ήτευσε και σας έκανε να εξειδικευτείτε στον τομέα της εξωσωματικής γονιμοποίησης;
Ασχολούμαι με την εξωσωματική γονιμοποίηση από το 1987 δηλαδή 27 χρόνια, και από τότε μέχρι και σήμερα το συναίσθημα που έχω όταν βλέπω τη χαρά στα μάτια των ζευγαριών τη στιγμή που ακούν ότι επιτέλους αποκτούν το δικό τους παιδί συνεχίζω να λέω ότι είναι μοναδική ανταμοιβή. Νιώθεις τη χαρά της δημιουργίας, αισθάνεσαι πραγματικά χρήσιμος. Καταλαβαίνεις τη γοητεία της ζωής!
Διαβάστε την συνέντευξη pantos14-11-2014-2
Πηγή: WhiteWedding (14.11.2014)
