Υπάρχει πάντα ένα μυστήριο στις μούμιες που συναρπάζει τους ανθρώπους. Το βλέπουμε αυτό από την προσοχή που δίνεται στις μούμιες σε εκθέσεις μουσείων και στη συχνή εμφάνισή τους σε βιβλία, ταινίες και παιχνίδια. Ίσως είναι το γεγονός ότι είναι νεκροί, αλλά ακόμα ιδιαίτερα αναγνωρίσιμοι ως άνθρωποι – κατά κάποιον τρόπο ταυτόχρονα νεκροί και ζωντανοί. Όποιος και αν είναι ο λόγος, είναι πάντα συναρπαστικό, όταν μια μελέτη αποκαλύπτει νέες πληροφορίες σχετικά με τα μουμιοποιημένα υπολείμματα.
Ο Seqenenre Taa II ήταν γνωστός ως «Ο γενναίος» και κυβέρνησε τη νότια Αίγυπτο για σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα γύρω στο 1558 έως το 1553 π.Χ. Η εξουσία του έληξε απότομα όταν βρήκε ένα πολύ βίαιο θάνατο. Τώρα, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο του Καΐρου και το Υπουργείο Αρχαιοτήτων της Αιγύπτου έχουν χρησιμοποιήσει τεχνικές απεικόνισης αιχμής για να αποκαλύψουν νέες λεπτομέρειες σχετικά με αυτόν τον θάνατο.
Ένας βίαιος θάνατος
Τα λείψανα του Seqenenre αποκαλύφθηκαν για πρώτη φορά το 1881 και οι εξετάσεις το 1886 και το 1906 έδειξαν ότι είχε υποστεί βίαιο τραυματισμό στο κεφάλι. Στη δεκαετία του 1960, οι ακτίνες Χ αποκάλυψαν πέντε ξεχωριστούς τραυματισμούς στο κεφάλι του, αλλά πουθενά αλλού.
Πάνω απ’ όλα αυτά, η ταρίχευση του φαινόταν να είχε γίνει πολύ βιαστικά. Ασυνήθιστα, δεν χρησιμοποιήθηκαν άλατα για τη συντήρηση του σώματος, ο εγκέφαλος έμεινε σε θέση και κανένα λινό δεν εισήχθη στο κρανίο.
Για τον Seqenenre Taa II, οι βίαιοι τραυματισμοί ήταν πιθανώς το αποτέλεσμα του θανάτου του στη μάχη ή της εκτέλεσης από έναν βασιλιά που είχε εισβάλει στο βόρειο τμήμα της χώρας. Σύμφωνα με μια θεωρία, σκοτώθηκε ενώ κοιμόταν.
Στη νέα μελέτη, η ομάδα εφάρμοσε σάρωση υπολογιστικής τομογραφίας (CT) στα υπολείμματα για να τα διερευνήσει περαιτέρω. Το CT είναι μια μη επεμβατική μέθοδος απεικόνισης που ουσιαστικά επικαλύπτει πολλαπλές ακτίνες Χ τη μία πάνω στην άλλη για να δημιουργήσει τρισδιάστατες εικόνες τόσο των μαλακών όσο και των σκληρών ιστών.
Η Σαχάρ Σάλεμ και η ομάδα της σάρωσαν τη μούμια. Sahar Saleem
Οι αξονικές τομογραφίες αποκάλυψαν ότι το σώμα δεν ήταν τακτοποιημένο στη συνήθη ανατομική του θέση. Παρόλο που ήταν σε ασυνήθιστη κατάσταση, οι σκελετικοί και οδοντικοί δείκτες επιβεβαίωσαν την ηλικία του περίπου 40 ετών. Εικόνες μέσα στο κρανίο επιβεβαίωσαν ότι δεν έγινε καμία προσπάθεια αφαίρεσης του εγκεφάλου. Η εξέταση CT αποκάλυψε την έκταση των τραυματισμών του Seqenenre, με ένα κόψιμο στη δεξιά πλευρά του μετώπου του, μια πληγή διάτρησης ακριβώς πάνω από το δεξί του μάτι, μια σπασμένη μύτη και το κόψιμο στο ζυγωματικό, μια περικοπή στην αριστερή περιοχή του μάγουλου, κατάγματα πάνω από το δεξί αυτί του, και ένα κάταγμα του οστού μέσα στο κρανίο του που τρέχει πίσω από τα μάτια.
Ο Seqenenre υπέστη ένα απίστευτα βίαιο θάνατο. Η γωνία των τραυματισμών έδειξε ότι οι επιτιθέμενοι ήταν τοποθετημένοι ψηλότερα, έτσι είτε σε άλογο είτε ενόσω ήταν γονατισμένος, και τον αντιμετώπιζε. Η τομογραφία της αξονικής τομογραφίας επέτρεψε να προσδιοριστεί το σχήμα των πληγών, δείχνοντας ότι τα πολλαπλά όπλα χρησιμοποιήθηκαν από πολλούς δράστες. Ωστόσο, αυτοί οι βίαιοι κρανιακοί τραυματισμοί συνήθως συνοδεύονται από αμυντικά τραύματα στα χέρια καθώς το θύμα προσπαθεί να υπερασπιστεί τον εαυτό του. Οι αξονικές τομογραφίες επιβεβαίωσαν ότι δεν υπήρχαν τέτοια τραύματα εδώ. Μια μαύρη και λευκή σάρωση ενός κρανίου που δείχνει ζημιά.
Οι σαρώσεις αποκάλυψαν ζημιά στο κρανίο.
Οι περισσότερες βασιλικές μούμιες από αυτήν την περίοδο τοποθετούνται με τα χέρια σταυρωμένα στο στήθος τους, αλλά η θέση των χεριών του Seqenenre υποδηλώνει ότι ήταν δεμένα μεταξύ τους και στη συνέχεια σταθεροποιήθηκαν κατά τη στιγμή του θανάτου, από μια κατάσταση γνωστή ως πτωματικό σπασμό – όπου το σώμα ξαφνικά ασφυκτιά αμέσως μετά το θάνατο.
Οι ερευνητές αναφέρουν ότι η κατάσταση της ταρίχευσης δεν ήταν αποτέλεσμα βιασμών, αλλά μάλλον της κατάστασης του σώματος. Υπάρχουν στοιχεία που οι ταριχευτές προσπάθησαν να καλύψουν τις κακώσεις του προσώπου χρησιμοποιώντας μια πάστα από υλικά ταρίχευσηςΟι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η κατάσταση της ταρίχευσης δεν ήταν αποτέλεσμα βιασύνης, αλλά μάλλον της κατάστασης του σώματος. Υπάρχουν ενδείξεις ότι οι οι ταριχευτές προσπάθησαν να καλύψουν τους τραυματισμούς του προσώπου χρησιμοποιώντας μια πάστα από υλικά ταρίχευσης. Ενώ δεν είναι σαφές γιατί ο εγκέφαλος δεν αφαιρέθηκε όπως συνήθως, ερώτημα τίθεται αν η έκταση του τραύματος των μαλακών ιστών το έκανε πολύ τρομακτικό.
Ταρίχευση
Παρά τον ενθουσιασμό στην εύρεση μουμιοποιημένων λειψάνων, τα διατηρημένα ανθρώπινα υπολείμματα δεν είναι ασυνήθιστα σε αρχαιολογικά πλαίσια. Οι ίδιες οι μούμιες βρέθηκαν σε πάρα πολλές τοποθεσίες σε όλο τον κόσμο, όχι μόνο στην Αίγυπτο.
Η μουμιοποίηση συμβαίνει όταν οι μαλακοί ιστοί αποξηραίνονται ή στεγνώνονται, κάτι που μπορεί να οφείλεται στη θερμότητα αλλά και στη ροή του αέρα. Η ξήρανση σταματά την αποσύνθεση και διατηρεί τα υπολείμματα στο βαθμό που μπορούν να ανακτηθούν αναγνωρίσιμα χαρακτηριστικά όπως τατουάζ και δακτυλικά αποτυπώματα.
Το 2020 η υποτιθέμενη συντηρημένη ύλη του εγκεφάλου βρέθηκε στο Herculaneum, την τοποθεσία μιας αρχαίας πόλης στη σύγχρονη Καμπανία της Ιταλίας. Τα απομεινάρια από την περιοχή της Εποχής του Χαλκού του Cladh Hallan στο Outer Hebrides έχουν επίσης μουμιοποιηθεί.
Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, και σε πολλές άλλες, τεχνικές όπως η αξονική τομογραφία που χρησιμοποιούνται σε αυτήν τη νέα έρευνα θα μπορούσαν ενδεχομένως να βοηθήσουν στην αποκάλυψη περισσότερων πληροφοριών σχετικά με τα διατηρημένα άτομα.
Η ανάπτυξη νέων τεχνολογιών απεικόνισης ενισχύει τις ερμηνείες μας για το πώς πέθαναν οι αρχαίοι άνθρωποι. Εδώ, η εφαρμογή CT σάρωσης επέτρεψε μεγαλύτερη ακρίβεια στην εκτίμηση ηλικίας και αποκάλυψε νέους τραυματισμούς που δεν είχαν εντοπιστεί στο παρελθόν.
Οι τεχνικές απεικόνισης χωρίς επαφή χρησιμοποιούνται σε όλο και πιο πολλά αρχαιολογικά και εγκληματολογικά περιβάλλοντα, καθώς γίνονται πιο προσβάσιμα, πιο φορητά και καταγράφονται σε μεγαλύτερη ανάλυση. Τέτοιες προόδοι θα βοηθήσουν στη διατήρηση του συλλογικού μας ενδιαφέροντος για τους διατηρημένους προγόνους μας.
Απόδοση κειμένου-Επιμέλεια: Δρ. Βίκυ Μπαφατάκη
Πηγή: https://theconversation.com/ by Tim Thompson
Professor of Applied Biological Anthropology, Teesside University
Φωτογραφίες: Sahar Saleem
