Γράφει η Μαρία Μουρκούση, Λυρική ερμηνεύτρια, μεταφράστρια
Μπορεί ο Ουκρανός πρόεδρος να είναι ένας απρόσμενος πρωταγωνιστής της διεθνούς πολιτικής σκηνής, αλλά και η μετάφραση της βιογραφίας ενός εν ζωή πολιτικού, σχεδόν ταυτόχρονα με τη συγγραφή της, ήταν μια εντελώς αναπάντεχη περιπέτεια για μένα. Πρώτη φορά, στα τριάντα χρόνια που καταπιάνομαι με αυτή τη δουλειά, μου τυχαίνει να «ζω» ένα έργο εν τη γενέσει του.
Μέσα σε λιγότερο από ένα μήνα έπρεπε να αποδοθούν στην ελληνική γλώσσα οι 170 σελίδες του βιβλίου, το οποίο γραφόταν από δύο Γάλλους δημοσιογράφους, ανταποκριτές σε πρώην Σοβιετικές Δημοκρατίες, τον Régis Genté [Ρεζίς Ζαντέ] και τον Stéphane Siohan [Στεφάν Σιοάν]. Και το βιβλίο έπρεπε να εκδοθεί σε Ελλάδα και Γαλλία πάλι σχεδόν ταυτόχρονα. Ακούγεται παράτολμο, ίσως και εξωπραγματικό. Κι όμως, όταν μου έγινε η πρόταση, τη δέχτηκα, αγνοώντας θαρραλέα μια φωνή μέσα μου που ψιθύριζε: «Πες όχι, πες όχι!». Καμιά φορά, η εκούσια και επιλεκτική κώφωση βγαίνει σε καλό!
Τελικά, καταφέραμε να κυκλοφορήσει μία εβδομάδα νωρίτερα από το προγραμματισμένο. Ευτυχώς είχα δίπλα μου δύο αγαπημένες συνεργάτιδες, την editor Χριστίνα Θεοχάρη και την επιμελήτρια Χρύσα Φραγκιαδάκη. Τρέχαμε όλες μαζί να προλάβουμε τις προθεσμίες και ήμασταν συνεχώς σε ανοιχτή γραμμή μεταξύ μας, αλλά και με τον Γάλλο εκδότη και τους συγγραφείς. Όσο διαρκούσε αυτός ο μίνι αγώνας ταχύτητας, παράλληλα μαινόταν ο πόλεμος στην Ουκρανία, γεγονός που επηρέαζε –πράγμα εύλογο– τη συγγραφή, καθώς ο Ρεζίς και ο Στεφάν προσπαθούσαν να αποτυπώσουν με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τις τελευταίες εξελίξεις στο βιβλίο τους.
Για καλή μου τύχη, μεσολάβησαν οι αργίες του Πάσχα και της Πρωτομαγιάς. Ούτε λόγος βέβαια για εξορμήσεις εκτός Αθηνών, μαγειρίτσες, αρνάκια, τσουρέκια και αυγά, είτε σοκολατένια είτε κόκκινα! Με το ζόρι προλάβαινα να ασχοληθώ με το προφίλ μου στο Instagram, το @sopranointhekitchen, στο οποίο συνδυάζω μουσική και γαστρονομία. Ήθελε κι αυτό τον χρόνο του, μια που όλα εκεί είναι «χειροποίητα» (μουσικές επιλογές, συγγραφή λεζάντοκειμένων στα αγγλικά, προετοιμασία και παρασκευή σπιτικών εδεσμάτων και ποτών, food styling κ.ά.).
Η μεταφράστρια του βιβλίου και λυρική ερμηνεύτρια Μαρία Μουρκούση
Έγραφα στον υπολογιστή, ανεβοκατέβαζα λεξικά από τα ράφια της βιβλιοθήκης, μιλούσα με Γάλλους φίλους στο WhatsApp και στο Viber για να αποκωδικοποιήσω μερικά σημεία του πρωτότυπου που με προβλημάτιζαν, παρακολουθούσα την επικαιρότητα σε στρατιωτικό και διπλωματικό επίπεδο ακούγοντας ραδιόφωνο, αναζητούσα χάρτες της μετασοβιετικής πραγματικότητας για να εξοικειωθώ περισσότερο με τη γεωγραφία της, έψαχνα online για οδηγούς προφοράς ρωσικών και ουκρανικών ονοματεπωνύμων, μπαινόβγαινα στο Instagram και στο YouTube για να βρω αναρτήσεις και βιντεάκια του Ζελένσκι, πρόσφατα αλλά και από την εποχή του ένδοξου παρελθόντος του σε ψυχαγωγικές εκπομπές υψηλής τηλεθέασης, trailers και κλιπ από τη μεγάλη του τηλεοπτική επιτυχία, τον «Υπηρέτη του λαού», το σίριαλ που τον καθιέρωσε ως ηθοποιό και δάνεισε τον τίτλο του στην ονομασία του κόμματός του. Σημειωτέον, δεν είχα δει ούτε ένα επεισόδιο της σειράς, όσο προβαλλόταν σε γνωστό ελληνικό κανάλι! Αν το είχα κάνει τότε, θα είχα κερδίσει χρόνο. Στερνή μου γνώση…
Τώρα που τυπώθηκε η βιογραφία και την κρατώ στα χέρια μου, συνειδητοποιώ ότι ήταν ένας μικρός άθλος. Από όλους και όλες μας. Και χαίρομαι. Παρόλο που συχνά ο μεταφραστής χάνεται κάπου στις εσωτερικές σελίδες των βιβλίων. Παρόλο που οι αναγνώστες δεν του πολυδίνουν σημασία. Παρόλο που λογίζεται ενίοτε ως ένας απλός λεκτικός μεταπράτης. Καμιά φορά, αναρωτιέμαι, αν δεν υπήρχαν οι μεταφραστές, πώς θα είχε γίνει γνωστή ανά τους αιώνες και ανά την υφήλιο η πνευματική παρακαταθήκη σπουδαίων διανοητών και επιστημόνων της ανθρωπότητας. Πώς θα είχαν επιζήσει μέχρι τις μέρες μας τα ομηρικά έπη, τα αρχαία δράματα, οι ιδέες του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη, τα αριστουργήματα του Σαίξπηρ και του Ρακίνα, ο θεατρικός λόγος του Ουίλλιαμς και του Βέντεκιντ, η ποίηση του Δάντη και του Έλιοτ. Πώς θα είχαμε μάθει για τα θεωρήματα του Πυθαγόρα, τις θεωρίες του Αϊνστάιν, τις θεραπείες του Ιπποκράτη και τα πειράματα των Κιουρί. Πώς θα είχαν ταξιδέψει ως τα πέρατα του κόσμου οι στίχοι του Σεφέρη ή του Ελύτη. Πώς θα γνωρίζαμε τη μαγεία των ιαπωνικών χαϊκού ή τη δύναμη των παροιμιών της αφρικανικής θυμοσοφίας. Πώς θα είχαν διαδοθεί τα Ευαγγέλια και οι θρησκείες. Πώς θα γνωρίζαμε άλλους πολιτισμούς, κοντινούς και μακρινούς, δίχως να ταξιδέψουμε. Πώς άραγε;
Περισσότερα περί μουσικής, γαστρονομίας (αλλά και μετάφρασης) εδώ:
Maria Mourkoussi Instagram: @sopranointhekitchen
Oι Γάλλοι συγγραφείς της βιογραφίας του Β. Ζελένσκι στα social media:
Régis Genté
Stéphane Siohan
Instagram: @stefsiohan
Πληροφορίες για το βιβλίο στην ιστοσελίδα:
https://www.epbooks.gr/shop/biblia-gia-enilikes/istoria-martyries/martyries/volodymyr-zelenskyy/
