Η τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου χρησιμοποιείται για πρώτη φορά σε πολεμικές επιχειρήσεις. Θα μπορούσε να αλλάξει τα δεδομένα στην Ουκρανία, όπου χρησιμοποιείται για την ταυτοποίηση των νεκρών και την επανένωση οικογενειών. Αλλά αν δεν καταφέρουμε να ασχοληθούμε τώρα με την ηθική αυτής της τεχνολογίας, μπορεί να βρεθούμε σε ναρκοπέδιο ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Το Υπουργείο Άμυνας της Ουκρανίας χρησιμοποιεί το λογισμικό αναγνώρισης προσώπου Clearview AI από τον Μάρτιο του 2022 για να δημιουργήσει μια υπόθεση για εγκλήματα πολέμου και να ταυτοποιήσει τους νεκρούς – Ρώσους και Ουκρανούς. Το Υπουργείο Ψηφιακού Μετασχηματισμού της Ουκρανίας δήλωσε ότι χρησιμοποιεί την τεχνολογία Clearview AI για να δώσει στους Ρώσους την ευκαιρία να βιώσουν το “πραγματικό κόστος του πολέμου” και να ενημερώσει τις οικογένειες ότι αν θέλουν να βρουν τα πτώματα των αγαπημένων τους, είναι “ευπρόσδεκτοι να έρθουν στην Ουκρανία”.
Η Ουκρανία έχει δωρεάν πρόσβαση στο λογισμικό. Χρησιμοποιείται επίσης στα σημεία ελέγχου και θα μπορούσε να βοηθήσει στην επανένωση των προσφύγων με τις οικογένειές τους.
Οι αντιδράσεις για την προστασία της ιδιωτικής ζωής
Τον περασμένο μήνα, ωστόσο, το Γραφείο του Επιτρόπου Πληροφοριών του Ηνωμένου Βασιλείου (ICO) επέβαλε πρόστιμο στην Clearview AI άνω των 7,5 εκατομμυρίων λιρών για τη συλλογή εικόνων ανθρώπων στο Ηνωμένο Βασίλειο και αλλού από το διαδίκτυο και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Της δόθηκε εντολή να διαγράψει τις εικόνες και να σταματήσει να αποκτά και να χρησιμοποιεί τα προσωπικά δεδομένα των κατοίκων του Ηνωμένου Βασιλείου που είναι δημοσίως διαθέσιμα στο διαδίκτυο. Αρχικά η ICO δήλωσε ότι σκόπευε να επιβάλει πρόστιμο στην Clearview AI ύψους 17 εκατομμυρίων λιρών.
Σύμφωνα με την ICO, δεδομένου του τεράστιου αριθμού χρηστών των μέσων κοινωνικής δικτύωσης του Ηνωμένου Βασιλείου, η βάση δεδομένων προσώπων της Clearview AI είναι πιθανό να περιέχει σημαντικό αριθμό εικόνων που συλλέχθηκαν χωρίς συγκατάθεση.
“Αν και εκτιμούμε την επιθυμία της ICO να μειώσει τη χρηματική ποινή που επέβαλε στην Clearview AI, εντούτοις εμμένουμε στη θέση μας ότι η απόφαση για την επιβολή οποιουδήποτε προστίμου είναι εσφαλμένη ως θέμα δικαίου. Η Clearview AI δεν υπόκειται στη δικαιοδοσία της ICO και η Clearview AI δεν δραστηριοποιείται αυτή τη στιγμή στο Ηνωμένο Βασίλειο”.
Η Clearview AI έχει δηλώσει ότι θέλει 100 δισεκατομμύρια εικόνες προσώπων στη βάση δεδομένων της μέχρι τις αρχές του 2023 – που ισοδυναμεί με 14 για κάθε άνθρωπο στη Γη. Οι πολλαπλές φωτογραφίες του ίδιου προσώπου βελτιώνουν την ακρίβεια του συστήματος.
Σύμφωνα με τον ιστότοπο της Clearview AI, η τεχνολογία αναγνώρισης προσώπου της βοηθά την επιβολή του νόμου να αντιμετωπίσει το έγκλημα και δίνει τη δυνατότητα σε επιχειρήσεις μεταφορών, τράπεζες και άλλες εμπορικές εταιρείες να εντοπίζουν κλοπές, να αποτρέπουν απάτες και να επαληθεύουν τις ταυτότητες.
Το Buzzfeed ανέφερε τον Φεβρουάριο του 2020 ότι αρκετές βρετανικές αστυνομικές δυνάμεις έχουν ήδη χρησιμοποιήσει την Clearview AI. Μια εκπρόσωπος της Clearview AI δήλωσε ότι η αστυνομία στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν έχει πρόσβαση στην τεχνολογία της, ενώ οι εκπρόσωποι τόσο της Εθνικής Υπηρεσίας Καταπολέμησης Εγκλήματος όσο και της Μητροπολιτικής Αστυνομίας δεν επιβεβαίωσαν ούτε διέψευσαν τη χρήση συγκεκριμένων εργαλείων ή τεχνικών. Ωστόσο, τον Μάρτιο του 2022 το College of Policing δημοσίευσε νέες οδηγίες για τις αστυνομικές δυνάμεις του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με τη χρήση της ζωντανής αναγνώρισης προσώπου.
Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου σχεδιάζει να αντικαταστήσει βασικούς νόμους για τα ανθρώπινα δικαιώματα με ένα νέο Σύγχρονο νομοσχέδιο δικαιωμάτων, το οποίο θα μπορούσε να καταστήσει δύσκολο, αν όχι αδύνατο, για τους ανθρώπους να αμφισβητήσουν αποφάσεις που βασίζονται σε αποδεικτικά στοιχεία ΤΝ στο δικαστήριο, συμπεριλαμβανομένης της αναγνώρισης προσώπου.
Σύμφωνα με την ομάδα υπεράσπισης Liberty, το νομοσχέδιο είναι πιθανό να έχει δυσανάλογο αντίκτυπο στις υπερβολικά αστυνομοκρατούμενες κοινότητες, καθώς θα δημιουργήσει διαφορετικές κατηγορίες διεκδικητών με βάση τη συμπεριφορά τους στο παρελθόν.
Ένα εργαλείο για τον πόλεμο
Ο διευθύνων σύμβουλος της Clearview AI, Hoan Ton-That, δήλωσε ότι το λογισμικό αναγνώρισης προσώπου της επέτρεψε στις ουκρανικές αρχές επιβολής του νόμου και στους κυβερνητικούς αξιωματούχους να αποθηκεύσουν περισσότερες από 2 δισεκατομμύρια εικόνες από το VKontakte, μια ρωσική υπηρεσία κοινωνικής δικτύωσης. Ο Hoan δήλωσε ότι το λογισμικό μπορεί να βοηθήσει τους ουκρανούς αξιωματούχους να αναγνωρίσουν νεκρούς στρατιώτες πιο αποτελεσματικά από ό,τι τα δακτυλικά αποτυπώματα και λειτουργεί ακόμη και αν το πρόσωπο ενός στρατιώτη έχει υποστεί βλάβη.
Υπάρχουν όμως αντικρουόμενα στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητα του λογισμικού αναγνώρισης προσώπου. Σύμφωνα με το Υπουργείο Ενέργειας των ΗΠΑ, η αποσύνθεση του προσώπου ενός ατόμου μπορεί να μειώσει την ακρίβεια του λογισμικού. Από την άλλη πλευρά, πρόσφατες επιστημονικές έρευνες έδειξαν αποτελέσματα σχετικά με την αναγνώριση νεκρών ανθρώπων που ήταν παρόμοια ή και καλύτερα από την ανθρώπινη εκτίμηση.
Οι έρευνες δείχνουν ότι τα δακτυλικά αποτυπώματα, τα οδοντιατρικά αρχεία και το DNA εξακολουθούν να είναι οι πιο αξιόπιστες τεχνικές αναγνώρισης. Αλλά αποτελούν εργαλεία για εκπαιδευμένους επαγγελματίες, ενώ η αναγνώριση προσώπου μπορεί να χρησιμοποιηθεί από μη ειδικούς.
Ένα άλλο ζήτημα που επισημαίνεται από την έρευνα είναι ότι η αναγνώριση προσώπου μπορεί να αντιστοιχίσει λανθασμένα δύο εικόνες ή να αποτύχει να ταιριάξει φωτογραφίες του ίδιου ατόμου. Στην Ουκρανία, οι συνέπειες οποιουδήποτε πιθανού λάθους με την ΤΝ θα μπορούσαν να είναι καταστροφικές. Ένας αθώος πολίτης θα μπορούσε να σκοτωθεί εάν αναγνωριστεί λανθασμένα ως Ρώσος στρατιώτης.
Μια αμφιλεγόμενη ιστορία
Το 2016 ο Hoan άρχισε να προσλαμβάνει μηχανικούς πληροφορικής για να δημιουργήσει τον αλγόριθμο της Clearview AI. Αλλά μόλις το 2019 η αμερικανική εταιρεία αναγνώρισης προσώπου άρχισε να παρέχει διακριτικά το λογισμικό της στην αμερικανική αστυνομία και τις υπηρεσίες επιβολής του νόμου.
Τον Ιανουάριο του 2020, οι New York Times δημοσίευσαν την ιστορία τους: “Η μυστικοπαθής εταιρεία που μπορεί να τερματίσει την ιδιωτικότητα όπως την ξέρουμε”. Το άρθρο αυτό ώθησε περισσότερες από 40 οργανώσεις για τα δικαιώματα των πολιτών και τις τεχνολογίες να στείλουν επιστολή στο Συμβούλιο Εποπτείας της Ιδιωτικότητας και των Πολιτικών Ελευθεριών και σε τέσσερις επιτροπές του αμερικανικού Κογκρέσου, ζητώντας την αναστολή της λειτουργίας του λογισμικού αναγνώρισης προσώπου της Clearview AI.
Τον Φεβρουάριο του 2020, μετά από διαρροή δεδομένων του πελατολογίου της Clearview AI, το BuzzFeed αποκάλυψε ότι το λογισμικό αναγνώρισης προσώπου της Clearview AI χρησιμοποιούνταν από άτομα σε περισσότερες από 2.200 υπηρεσίες επιβολής του νόμου, κυβερνητικές υπηρεσίες και εταιρείες σε 27 διαφορετικές χώρες.
Στις 9 Μαΐου 2022, η Clearview AI συμφώνησε να σταματήσει να πουλάει πρόσβαση στη βάση δεδομένων του προσώπου της σε ιδιώτες και επιχειρήσεις στις ΗΠΑ, αφού η Αμερικανική Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών ξεκίνησε αγωγή κατηγορώντας την Clearview AI για παραβίαση νόμου περί ιδιωτικότητας του Ιλινόις.
Τα τελευταία δύο χρόνια, οι αρχές προστασίας δεδομένων στον Καναδά, τη Γαλλία, την Ιταλία, την Αυστρία και την Ελλάδα επέβαλαν πρόστιμα, διεξήγαγαν έρευνες ή απαγόρευσαν στην Clearview AI να συλλέγει εικόνες ανθρώπων.
Το μέλλον της Clearview AI στο Ηνωμένο Βασίλειο είναι αβέβαιο. Το χειρότερο σενάριο για τους απλούς ανθρώπους και τις επιχειρήσεις θα ήταν εάν η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δεν λάβει υπόψη της τις ανησυχίες που διατυπώθηκαν ως απάντηση στη διαβούλευση για τη Σύγχρονη Διακήρυξη Δικαιωμάτων. Η Liberty έχει προειδοποιήσει για μια πιθανή “αρπαγή εξουσίας” των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Το καλύτερο αποτέλεσμα θα ήταν η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να απορρίψει τα σχέδιά της για ένα Σύγχρονο νομοσχέδιο δικαιωμάτων. Αυτό θα σήμαινε επίσης ότι τα δικαστήρια του Ηνωμένου Βασιλείου θα πρέπει να συνεχίσουν να λαμβάνουν υπόψη τους τις υποθέσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ως νομολογία.
Εάν δεν υιοθετηθούν νόμοι που να διέπουν τη χρήση της αναγνώρισης προσώπου, η χρήση αυτής της τεχνολογίας από την αστυνομία κινδυνεύει να παραβιάσει τα δικαιώματα της ιδιωτικής ζωής, την προστασία δεδομένων και τους νόμους περί ισότητας.
Felipe Romero Moreno, ανώτερος λέκτορας και καθηγητής έρευνας, Νομική Σχολή, Πανεπιστήμιο του Hertfordshire – https://bioedge.org/
Απόδοση: Βίκυ Μπαφατάκη
