Οι έρευνες της νευροεπιστήμης δείχνουν ότι η γνωστική ασυμφωνία ενεργοποιεί ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου που επηρεάζουν τη λήψη αποφάσεων, την επεξεργασία των συναισθημάτων μας και την αποφυγή των αποτρεπτικών αποτελεσμάτων, όπως ο μέσος προμετωπιαίος φλοιός, η νησίδα και ο ραχιαίος προμετωπιαίος φλοιός. Για να επιλύσουν τη γνωστική ασυμφωνία, οι άνθρωποι μπορεί να κάνουν ένα από τα ακόλουθα: 1) αλλάζουν τη συμπεριφορά τους για να επιλύσουν τη σύγκρουση 2) αλλάζουν μία από τις αντικρουόμενες σκέψεις τους σε μια προσπάθεια να δικαιολογήσουν τη συνέχιση της συμπεριφοράς 3) προσθέτουν άλλες “συνεπείς” ή σύμφωνες σκέψεις για να οικοδομήσουν μια υπόθεση υπέρ της μίας σκέψης έναντι της άλλης ή 4) ελαχιστοποιούν τη σημασία της ασυνέπειας (ή των ασύμφωνων σκέψεων) ή αυξάνουν τη σημασία των σύμφωνων σκέψεων.
Γνωστική ασυμφωνία και σχέσεις με ναρκισσιστές και ψυχοπαθείς
Η έρευνα δείχνει ότι οι άνθρωποι που έχουν ρομαντικές σχέσεις με ναρκισσιστικά και ψυχοπαθητικά άτομα μπορεί να εμφανίσουν συμπτώματα μετατραυματικού στρες που σχετίζονται με τη σχέση. Ενώ η βλάβη που προκύπτει από αυτές τις σχέσεις είναι προφανής, η γνωστική ασυμφωνία εξακολουθεί να είναι διαδεδομένη σε αυτούς τους τύπους σχέσεων λόγω της χειραγώγησης και του gaslighting που συχνά υφίστανται οι επιζήσαντες. Στο πεδίο της βίας μεταξύ συντρόφων, μελέτες δείχνουν ότι τα θύματα κακοποίησης που είναι δεμένα με τους θύτες τους (θύτες που τείνουν να έχουν αντικοινωνικά ή ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά) μπορεί να επιλύσουν τη γνωστική ασυμφωνία ελαχιστοποιώντας ή δικαιολογώντας τη συμπεριφορά του θύτη για να αντιμετωπίσουν το τραύμα της κακοποίησης, να εμπλακούν σε αυτοκατηγορίες ή να επανερμηνεύσουν την επιθετικότητα με τρόπο που επιτρέπει τη συνέχιση των θετικών συναισθημάτων για τον θύτη (π.χ. “Αστειεύονταν. Δεν το εννοούσαν έτσι”). Μπορεί επίσης να επιρρίψουν την ευθύνη για την κακοποίηση σε μια εξωτερική πηγή, όπως οι ουσίες.
Αυτές οι δικαιολογίες και η επιείκεια είναι υποσυνείδητες προσπάθειες επίλυσης της γνωστικής ασυμφωνίας και τείνουν να κάνουν το θύμα πιο ανεκτικό στην κακοποίηση με την πάροδο του χρόνου σε πιο δεσμευμένες σχέσεις λόγω των υψηλότερων επιπέδων επένδυσης. Είναι επίσης σαφές ότι οι ναρκισσιστές κακοποιητές χρησιμοποιούν τακτικές gaslighting για να μετατοπίσουν τις ευθύνες και να αποφύγουν τη λογοδοσία για την κακοποίησή τους, γεγονός που μπορεί να ενσταλάξει ή να επιδεινώσει την αυτοκατηγορία.
Πώς να μειώσετε/αντισταθείτε στη γνωστική δυσαναλογία
Ακολουθούν μερικοί ισχυροί τρόποι με τους οποίους μπορείτε να αναδιαμορφώσετε γνωστικά τις εμπειρίες σας με έναν ναρκισσιστικό ή ψυχοπαθητικό κακοποιητή για να επιλύσετε τη γνωστική ασυμφωνία με τρόπους που προστατεύουν και ωφελούν τον εαυτό σας αντί αυτού:
Συμφιλιωθείτε με τις διαφορές μεταξύ του αληθινού εαυτού του ναρκισσιστή και του ψεύτικου εαυτού του, αναγνωρίζοντας ότι είναι μέρος της χειραγώγησής του.
Ο εντοπισμός του αληθινού εαυτού του ναρκισσιστή και του ψεύτικου εαυτού του είναι το κλειδί για την επίλυση της γνωστικής ασυμφωνίας. Οι ναρκισσιστές και οι ψυχοπαθείς εμπλέκονται σε συναισθηματική αλλαγή μορφής και συμπεριφορά που μοιάζει με χαμαιλέοντα για να ξεγελάσουν τους στόχους τους. Αυτό συμβαίνει επειδή είναι συναισθηματικά ρηχοί και δεν βιώνουν τα έντονα συναισθήματα ή την ενσυναίσθηση που ισχυρίζονται ότι νιώθουν για τους άλλους. Μπορούν να φορέσουν διαφορετικές περσόνες για να σας κάνουν να αμφισβητήσετε τον εαυτό σας και την κακομεταχείριση που βιώνετε. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τείνετε να βιώνετε από αυτούς συμπεριφορά Τζέκιλ και Χάιντ για να σας αποπροσανατολίσουν και να σας κάνουν να περπατάτε σε τσόφλια – επειδή μετακινούνται μεταξύ διαφορετικών ταυτοτήτων για να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους από άλλους ανθρώπους.
Αυτό μπορεί να δημιουργήσει ασύμβατες σκέψεις και πεποιθήσεις σχετικά με το ποιος είναι πραγματικά ο ναρκισσιστής και να σας κάνει να εμπλακείτε σε συγκεκριμένες συμπεριφορές ή εκλογικεύσεις για να “δικαιολογήσετε” την παραμονή σας στη σχέση. Για παράδειγμα, τα θύματα κακοποίησης μπορεί να αρχίσουν να πιστεύουν ότι είναι εκείνα που “προκαλούν” τη συμπεριφορά του ναρκισσιστή, ενώ στην πραγματικότητα το ναρκισσιστικό άτομο ακολουθεί αυτά τα μοτίβα χειραγώγησης με τους περισσότερους συντρόφους του. Ή μπορεί να κάνουν τον εαυτό τους να πιστέψει ότι ο ναρκισσιστής είναι ο στοργικός, ενσυναισθητικός σύντροφος που παρουσιάστηκε στην αρχή και ο οποίος “περιστασιακά” απογοητεύεται και ξεσπάει, ελαχιστοποιώντας τη συχνότητα της πραγματικής κακοποίησης. Ο ναρκισσιστής θα προσθέσει ενεργά σε αυτήν τη γνωστική ασυμφωνία την κατηγορία προς εσάς για την κακοποίησή του και ισχυριζόμενος ότι είστε ο μόνος που είχε ποτέ αυτό το πρόβλημα μαζί του.
Για να επιλύσετε αυτή τη δυσαναλογία, πρέπει να συνειδητοποιήσετε ότι οι θετικές ιδιότητες που παρουσίαζε ο ναρκισσιστής στην αρχή είναι απίθανο να είναι μια ταυτότητα που ο ναρκισσιστής σύντροφός σας ενσαρκώνει μακροπρόθεσμα. Δείτε το ως μια αρχική μάσκα που φόρεσε για να σας δελεάσει στη σχέση – μια μάσκα που κατασκευάστηκε για να προσελκύσει τις μοναδικές ανάγκες, επιθυμίες και επιδιώξεις σας. Μόλις βγάλουν αυτή τη μάσκα και αρχίσουν να σας υποτιμούν, γίνεστε μάρτυρες του πραγματικού τους προσώπου και της έλλειψης ενσυναίσθησης και χαρακτήρα. Μπορεί να σας βοηθήσει να φτιάξετε μια λίστα με τις ιδιότητες που είδατε στον ψεύτικο εαυτό τους, με έναν τίτλο όπως: “Ο ναρκισσιστής προσποιούνταν ότι ήταν αυτό”. Στη συνέχεια, δίπλα σε αυτή τη λίστα, γράψτε τις ιδιότητες που βιώνετε τώρα με τον τίτλο: “Αυτός είναι ο πραγματικός τους εαυτός”.
Εντοπίστε την πλάνη του βυθισμένου κόστους και τον όποιο φόβο ότι “χάνετε” τις ικανότητές του ναρκισσιστή και συνειδητοποιήστε ότι δεν σας λείπει ο ναρκισσιστής, αλλά αυτός που προσποιούνταν ότι ήταν.
Στον κόσμο των οικονομικών, η πλάνη του βυθισμένου κόστους είναι όταν ένα άτομο συνεχίζει να επενδύει σε μια συμπεριφορά, προσπάθεια ή εγχείρημα λόγω του χρόνου, της ενέργειας και των πόρων που έχει ήδη επενδύσει σε αυτό, ανεξάρτητα από τις απώλειες ή τους κινδύνους που έχει υποστεί και θα συνεχίσει να υφίσταται. Σκεφτείτε όλα όσα σας έχει ήδη κοστίσει αυτή η τοξική σχέση σε σύγκριση με τα πενιχρά οφέλη. Ο ναρκισσιστής μπορεί να έχει χρησιμοποιήσει τακτικές όπως η προσποίηση του μέλλοντος και ο βομβαρδισμός αγάπης για να σας κάνει να πιστέψετε στις δυνατότητές του. Τώρα, ήρθε η ώρα να έρθετε σε επαφή με την πραγματικότητα του σκοτεινού μέλλοντος που σας περιμένει αν συνεχίσετε να ασχολείστε μαζί του. Διαβάστε ιστορίες άλλων επιζήσαντων που έχουν επιβιώσει από αυτού του είδους την κακοποίηση σε μακροχρόνιους γάμους για να καταλάβετε καλύτερα πώς ένα ναρκισσιστικό ή ψυχοπαθητικό άτομο μπορεί να αλλάξει την πορεία της ζωής σας και να σας προκαλέσει σοβαρό τραύμα. Αναρωτηθείτε, τι κινδύνους και απώλειες θα αντιμετωπίσω συνεχίζοντας αυτή τη σχέση;
Ο εντοπισμός του πραγματικού εαυτού του ναρκισσιστή και της βλάβης που έχει προκαλέσει – και της βλάβης που αναπόφευκτα θα προκαλέσει στο μέλλον – θα σας επιτρέψει να εξετάσετε πιο κριτικά τη δική σας πλάνη του βυθισμένου κόστους και να συνειδητοποιήσετε ότι δεν υπάρχει “απόσβεση” ή θετική ανταπόδοση της επένδυσης που βάζετε στη σχέση. Στην πραγματικότητα, έχετε να χάσετε περισσότερα από όσα θα κερδίσετε ποτέ αν επιλέξετε να παραμείνετε σε μια τέτοια σχέση. Να θυμάστε: δεν είστε πλέον σε σχέση με την ψεύτικη προσωπικότητα που απεικόνιζαν στην αρχή – οπότε δεν μπορείτε να προβλέψετε ένα μέλλον με τις δυνατότητές τους. Πρέπει να προβλέψετε το τραυματικό μέλλον που σας περιμένει με τον πραγματικό τους εαυτό. Δεν σας λείπει ο ναρκισσιστής. Σας λείπει αυτός που υποκρινόταν ότι είναι.
Μάθετε για τις πιο συνηθισμένες τακτικές χειραγώγησης και αναγνωρίστε αυτές που έχουν χρησιμοποιηθεί εναντίον σας.
Όταν δεν γνωρίζετε τις διάφορες τακτικές χειραγώγησης στις οποίες επιδίδονται οι ναρκισσιστές και οι ψυχοπαθείς, είναι εύκολο να πέσετε στην παγίδα της αυτοκατηγορίας ή να ελαχιστοποιήσετε και να εκλογικεύσετε τις πράξεις του ναρκισσιστή ως τυχαίες ή ως μέρος του φάσματος των “φυσιολογικών” ανθρώπινων ατελειών. Διαχωρίστε τις φυσιολογικές ανθρώπινες ατέλειες από την παθολογική συμπεριφορά αξιολογώντας τις τακτικές που χρησιμοποιούν συχνά οι ναρκισσιστές και οι ψυχοπαθείς για να εκμεταλλευτούν τους άλλους. Προσδιορίστε τακτικές όπως το gaslighting, το love bombing, το hoovering, το dog-whistling (κακοποίηση με πονηρό τρόπο μπροστά σε άλλους) , την προβολή, τον αντίλογο, την πρόκληση ζήλιας και άλλες τακτικές αντιπερισπασμού που χρησιμοποιούν οι ναρκισσιστές για να σας κρατούν εκτός ελέγχου και εξαρτημένους από την επικύρωσή τους. Γράψτε ή θυμηθείτε πώς χρησιμοποιήθηκε η κάθε τακτική εναντίον σας για να σας κάνει να νιώσετε ότι είστε ο ανάξιος που “προκαλεί” τον ναρκισσιστή. Στην πραγματικότητα, ο ναρκισσιστής ή ο ψυχοπαθής σας προκαλεί επανειλημμένα και κάνει τα πάντα για να σας προκαλέσει αγωνία.
Ελέγξτε στην πραγματικότητα τα μεμψιμοιρία και τις εκλογικεύσεις του ναρκισσιστή – και τις δικές σας δικαιολογίες για τη συμπεριφορά του.
Οι επιζήσαντες της κακοποίησης μπορεί να πέσουν στην παγίδα να εκλογικεύσουν τη συμπεριφορά του ναρκισσιστή ως προερχόμενη από ανεξέλεγκτο θυμό ή να ελαχιστοποιήσουν τα περιστατικά κακοποίησης.
Αναρωτηθείτε πώς οι συμπεριφορές τους μπορεί να είναι τυχαίες αν σπάνια λαμβάνουν χώρα μπροστά σε άλλους μάρτυρες. Για παράδειγμα, γιατί ο ναρκισσιστής ή ο ψυχοπαθής δεν εξαγριώνεται στο αφεντικό του όπως εξαγριώνεται σε εσάς πίσω από κλειστές πόρτες, αν η συμπεριφορά του είναι τόσο ανεξέλεγκτη και από απογοήτευση; Μήπως επειδή γνωρίζουν ότι θα λογοδοτήσουν και θα υποστούν συνέπειες, πράγμα που σημαίνει ότι έχουν πλήρη έλεγχο της συμπεριφοράς τους, γνωρίζουν το σωστό από το λάθος και έχουν επίγνωση της συμπεριφοράς με την οποία μπορούν και δεν μπορούν να ξεφύγουν; Αν υποθέσετε ότι το παιδικό τραύμα του ναρκισσιστή είναι η πηγή της συμπεριφοράς του, αναρωτηθείτε γιατί τόσες πολλές έρευνες δείχνουν ότι η γονική υπερεκτίμηση και όχι η παιδική κακοποίηση προκαλεί ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά.
Ακόμα και αν είχαν τραυματιστεί, γιατί εσείς ο ίδιος ή άλλοι άνθρωποι που γνωρίζετε έχουν επίσης βιώσει παιδικά τραύματα και παρόλα αυτά δεν βλάπτουν αθώους ανθρώπους; Αν ο ναρκισσιστής στήνει συχνά κόλπα οίκτου για να σας πείσει ότι αυτός είναι το θύμα, αναρωτηθείτε γιατί πάντα εσείς είστε αυτός που βλάπτεται; Ποιος είναι το πραγματικό θύμα εδώ -αυτός που βιώνει δυστυχία; Γιατί μόνο ο ναρκισσιστής ή ο ψυχοπαθής μπορεί να χρησιμοποιήσει οτιδήποτε αρνητικό του έχει συμβεί στο παρελθόν για να δικαιολογήσει το να σας βλάψει, όταν υπάρχουν στον κόσμο πολύπλοκοι επιζήσαντες τραυμάτων που δεν χρησιμοποίησαν ποτέ το ιστορικό τους για να δικαιολογήσουν το να βλάψουν αθώους ανθρώπους και μπορεί ακόμη και να χρησιμοποιήσουν το παρελθόν τους ως κίνητρο για να φέρονται στους άλλους πιο ευγενικά; Είστε ένα άτομο με ενσυναίσθηση που επεκτείνει την ενσυναίσθηση ακόμη και στον ναρκισσιστή που σας βλάπτει – όμως ο ναρκισσιστής είναι συνήθως ανίκανος και ανάλγητος απέναντι στους άλλους. Δεδομένων αυτών των πληροφοριών, ποιος πιστεύετε ότι είναι πραγματικά η πηγή των προβλημάτων της σχέσης εδώ; Ερωτήσεις όπως αυτές θα σας βοηθήσουν να προσγειωθείτε στην πραγματικότητα της εσκεμμένης κακοποίησης του ναρκισσιστή – και στην πραγματική φύση του ναρκισσιστή.
Η μεγάλη εικόνα: Η καταπολέμηση της γνωστικής ασυμφωνίας σε μια σχέση με έναν ναρκισσιστή ή ψυχοπαθή μπορεί να είναι συντριπτική. Μπορεί να είναι χρήσιμο να συμβουλευτείτε έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας που έχει ενημερωθεί για τα τραύματα κατά τη διάρκεια του θεραπευτικού σας ταξιδιού για να σας καθοδηγήσει στην επεξεργασία των τραυμάτων σας. Χρησιμοποιήστε αυτές τις ασκήσεις για να εντοπίσετε τη γνωστική σας ασυμφωνία, τις αντικρουόμενες σκέψεις και πεποιθήσεις σας σχετικά με την καταχρηστική σχέση και να καθαρίσετε την ψυχική ομίχλη, ώστε να μπορέσετε να βγείτε με ασφάλεια από τη σχέση.
Μετάφραση – επιμέλεια κειμένου: Βίκυ Μπαφατάκη
Πρωτότυπος τίτλος άρθρου: Narcissists Cause Cognitive Dissonance – Here’s How to Destroy It, For Good by Shahiba Arabi
Πηγή: https://thoughtcatalog.com/
