Τι ερώτημα αυτό είναι από εκείνα που απαιτούν μια πολύ λεπτομερή και σε βάθος ανάλυση. Είναι πράγματι αλήθεια ότι οι ναρκισσιστές μισούν αυτούς που τους αγαπούν και το έχω βιώσει ο ίδιος, αλλά η απάντηση σε αυτό δεν είναι σίγουρα εύκολη. Προσπάθησα ωστόσο να σκιαγραφήσω έναν κατάλογο που αποτελείται από οκτώ θεμελιώδη σημεία για να προσπαθήσω να απαντήσω σε ένα τόσο πολύπλοκο ερώτημα.
Ο πρώτος λόγος για τον οποίο οι ναρκισσιστές μισούν αυτούς που τους αγαπούν, είναι ότι όταν κάποιος τους ερωτεύεται και συνειδητοποιούν ότι δεν είναι ικανοί γι’ αυτό, αισθάνονται φθόνο και θυμό επειδή έρχονται αντιμέτωποι με την ανικανότητά τους να ερωτευτούν και, επομένως, να είναι ευτυχισμένοι και ικανοποιημένοι.
Συνδέουν τον ερωτευμένο με ένα άτομο που νιώθει ευεξία και ευτυχία, κάτι που θα ήθελαν να βιώσουν και οι ίδιοι, αλλά δεν ζηλεύουν την ικανότητα αυτή καθαυτή να ερωτεύονται, η οποία αντιθέτως θεωρείται αδυναμία, αλλά μόνο την ευτυχία που την συνοδεύει.
Οι ναρκισσιστές με αυξανόμενο βαθμό ανάλογα με το επίπεδο σοβαρότητας της διαταραχής θα ήθελαν να δουν όλους να υποφέρουν και να αισθάνονται άσχημα, γι’ αυτό και ζηλεύουν την ικανότητα του άλλου να αισθάνεται ευεξία και ευτυχία και αντί να προσπαθούν να κατανοήσουν πώς να λύσουν το πρόβλημα με αυτοανάλυση και μάθηση προτιμούν από φθόνο και μνησικακία να καταστρέφουν όσους είναι καλύτεροι από αυτούς και σε αυτόν τον τομέα.
Ο δεύτερος λόγος για τον οποίο οι ναρκισσιστές μισούν αυτούς που τους αγαπούν είναι ότι φοβούνται μήπως οδηγηθούν και αυτοί στο να ερωτευτούν, επειδή αυτή η κατάσταση θα τους έθετε σε κατάσταση εξάρτησης από το άλλο άτομο και το γεγονός αυτό τους κάνει να αισθάνονται ότι κινδυνεύουν, λες και το άλλο άτομο είναι πρόθυμο να χρησιμοποιήσει την εξάρτησή τους ως όπλο απέναντί τους για να τους πληγώσει ή να τους προδώσει.
Ο τρίτος λόγος για τον οποίο οι ναρκισσιστές αντιδρούν άσχημα σε κάποιον που τους αγαπάει είναι ότι από τη στιγμή που αρχίζουν να αισθάνονται εξαρτημένοι και συνδέουν αυτό το συναίσθημα με τον κίνδυνο μη μπορώντας να επεξεργαστούν τα συναισθήματά τους. Στην πραγματικότητα οι ναρκισσιστές έχουν συναισθηματική ανάπτυξη και ικανότητα επεξεργασίας συναισθημάτων το πολύ ίση με αυτή ενός εξάχρονου παιδιού. Αντιδρούν ενστικτωδώς στο συναίσθημα του κινδύνου επιτιθέμενοι στον άλλον ή τρέχοντας μακριά, αλλά κυρίως με τη θυματοποίηση.
Ο τέταρτος λόγος για τον οποίο οι ναρκισσιστές αντιδρούν άσχημα σε κάποιον που τους αγαπάει είναι ότι ο έρωτας τους βγάζει από τη συναισθηματική απευαισθητοποίηση που τους κάνει να αισθάνονται ασφαλείς από πιθανή συναισθηματική προδοσία και εγκατάλειψη. Επίσης τους κάνει να ξαναζούν τα ίδια συναισθήματα που είχαν όταν ήταν παιδιά απέναντι στους γονείς τους, και αυτό τους τρελαίνει από φόβο και παράνοια, επειδή συνδέουν αυτές τις ψυχικές καταστάσεις με τον ύψιστο κίνδυνο και την ευαλωτότητα, επειδή θα μπορούσαν να πληγωθούν ξανά όπως όταν ήταν παιδιά, ενώ αυτό ακριβώς προσπαθούν να αποφύγουν όσο το δυνατόν περισσότερο.
Ο πέμπτος λόγος για τον οποίο οι ναρκισσιστές αντιδρούν άσχημα σε κάποιον που τους αγαπάει είναι ότι το να ερωτεύονται έρχεται σε αντίθεση με το ψεύτικο αν και μεγαλειώδες γιατί το να νιώθουν τέτοια συναισθήματα δεν θεωρείται από τον ναρκισσιστή ως ένδειξη λογικής αλλά αντίθετα ως αδυναμία, αξιολύπητη ηλιθιότητα, ευάλωτότητα στην εκμετάλλευση. Οπότε τη στιγμή που αρχίζουν να νιώθουν ερωτευμένοι κατά συνέπεια νιώθουν όχι μόνο ευάλωτοι και αδύναμοι αλλά και γελοίοι και αξιολύπητοι, όπως ακριβώς θεωρούν συνήθως το άτομο που είναι ερωτευμένο μαζί τους.
Ο έκτος λόγος για τον οποίο οι ναρκισσιστές αντιδρούν άσχημα σε κάποιον που τους ερωτεύεται είναι ότι δεν πιστεύουν ότι το άτομο είναι πραγματικά ερωτευμένο μαζί τους, είτε επειδή χρησιμοποιούν την προσποίηση του ερωτισμού ως μέθοδο ελέγχου και χειρισμού του άλλου ατόμου και θεωρούν ότι το άλλο άτομο θέλει να χρησιμοποιήσει τις ίδιες μεθόδους με αυτούς. Επειδή κουβαλάνε την αρνητική άποψη που είχαν οι γονείς τους γι’ αυτούς αισθάνονται ότι δεν αξίζουν τον έρωτα του άλλου ατόμου και επομένως όταν κάποιος τους ερωτεύεται δεν τον πιστεύουν και θεωρούν ότι το άτομο θέλει να τους κοροϊδέψει.
Ο έβδομος λόγος για τον οποίο οι ναρκισσιστές μισούν αυτούς που τους αγαπούν είναι ότι δεν θέλουν να βρεθούν στη θέση να πρέπει να ανταποδώσουν στον άλλον οτιδήποτε. Προσποιούνται ότι το να ερωτευτούν είναι μονόδρομος, στην πραγματικότητα όμως δεν ευχαριστιούνται με την ανταπόδοση, είτε επειδή τους λείπει η ευγνωμοσύνη είτε επειδή οι ναρκισσιστές δεν είναι αλτρουιστές. Θεωρούν την ανταπόδοση προς το άλλο άτομο ως μια μορφή χαμένου χρόνου που θα τους στερούσε την ενέργεια και τον χρόνο που θα ήθελαν να αφιερώσουν στους δικούς τους στόχους της αυταρέσκειας και της εμμονικής κατάκτησης, προκειμένου να καλλιεργήσουν την αυτοεκτίμηση,ενώ στην πραγματικότητα ακόμη και η ίδια σχέση θεωρείται ως κατάκτηση με αυτόν τον στόχο.
Ο όγδοος λόγος για τον οποίο οι ναρκισσιστές μισούν αυτούς που τους αγαπούν είναι ότι οι ναρκισσιστές βλέπουν στη φυσιολογική πορεία συνειδητοποίησης και βελτίωσης που είναι χαρακτηριστικό τους να ερωτεύονται. Το θεωρούν όλο αυτό ως μια επίθεση στον ψεύτικο εαυτό τους όσο και στην ταυτότητα και την ελευθερία τους. Στην πραγματικότητα, οι ναρκισσιστές θεωρούν γενικά τον εαυτό τους ήδη τέλειο όπως είναι, επομένως κάθε μορφή αλλαγής και βελτίωσης εκλαμβάνεται στην πραγματικότητα ως καταστροφή της προσωπικότητάς τους και ως παγίδα από την οποία πρέπει να ξεφύγουν.
Επομένως δεν εκλαμβάνουν τη βελτίωση του χαρακτήρα τους, δηλαδή την απώλεια εκείνων των πλευρών του χαρακτήρα που προέρχονται από τραύμα ή υπερβολικό εγωκεντρισμό ως κάτι θετικό, αλλά ως ακύρωση υπέρ των επιθυμιών του άλλου προσώπου.
Ως εκ τούτου οι ναρκισσιστές αντιλαμβάνονται τελικά την αλλαγή προς το καλύτερο του εαυτού τους ως κάτι που απαιτείται από το άλλο πρόσωπο με στόχο την ακύρωσή τους και την υποδούλωσή τους στη θέλησή του, και αυτό ακριβώς τους συνέβη ως παιδιά με τους γονείς τους. Άρα θεωρούν τον έρωτα άρα όχι ως φυσική εξέλιξη της φάσης του έρωτα κατά την οποία δύο οντότητες παύουν να είναι ξεχωριστές για να γίνουν μια ενιαία οντότητα που συνοψίζει τις δυνάμεις και των δύο μερών, αλλά ως συμβολικός θάνατος της προσωπικότητάς τους, και άρα ως κάτι εξαιρετικά αρνητικό γι’ αυτούς και ωφέλιμο μόνο για όσους είναι μαζί τους.
από τον Massimo Notarandrea, ερευνητή Ψυχολογίας
Μετάφραση: Βίκυ Μπαφατάκη
