Στις 29 Μαρτίου 2019 στο πλαίσιο των Μετεκπαιδευτικών Μαθημάτων και Κοινωνικών Δράσεων, διεξήχθη στο Συνεδριακό Κέντρο της ΕΕΑΙ, η Ημερίδα με τίτλο «Πρώϊμη απώλεια κύησης», από την Ελληνική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής σε συνεργασία με τον Ιατρικό Σύλλογο Αθηνών, υπό την αιγίδα του Πανελλήνιου Ιατρικού Συλόγου. Το προεδρείο αποτελούνταν από την Αριάδνη Μαύρου, Καθηγήτρια Γενετικής του ΕΚΠΑ και μέλος του Genesis Genoma Lab και από τον Νικόλαο Μπαθρέλλο, Μαιευτήρα-Γυναικολόγο, εξειδικευμένο στην Υποβοηθούμενη Αναπαραγωγή στην Κλινική “Γένεσις” Αθηνών.
Την εκδήλωση χαιρέτησαν ο Αναπληρωτής Υπουργός Έρευνας & Καινοτομίας, Κώστας Φωτάκης, δηλώνοντας πως «η έρευνα συνδέεται με το μέλλον της χώρας μας. Κοιτάζουμε την οικονομία της γνώσης και βασικό μας θέμα είναι η ενίσχυση του δυναμικού. Το “brain drain” και το “brain waste”, είναι δύο φαινόμενα που χρήζουν πρωτοβουλιών για να εξαλειφθούν και να δημιουργηθούν ελκυστικά περιβάλλοντα για τους νέους επιστήμονες».
Ο Διευθυντής Ανάπτυξης της Κλινικής “ΓΕΝΕΣΙΣ” Αθηνών Χάρης Δαμάσκος, επεσήμανε στο χαιρετισμό του πως «η απώλεια κύησης έχει κοινωνικό χαρακτήρα, καθώς η επικοινωνία με το μωρό και τους γονείς υπάρχει ήδη από την κύηση. Για την οικογένεια αποτελεί πένθος η απώλεια και έχει πολλές επιπτώσεις στο ζευγάρι και για αυτό το λόγο υπάρχει αυστηρό προγεννητικό πρωτόκολλο στην κλινική “ΓΕΝΕΣΙΣ”».
Ο Αναπληρωτής Καθηγητής Παθολογικής Ανατομικής ΕΚΠΑ, Νικόλαος Γούτας, τόνισε ότι «το θέμα της πρώιμης απώλειας κύησης είναι πάντα επίκαιρο, τα ποσοστά υπογεννητικότητας παραμένουν υψηλά και ότι πρέπει να υπάρχει ενημέρωση για τη μείωση της πρόωρης απώλειας των εμβρύων».
Η Επίκουρη Καθηγήτρια Μαιευτικής του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, Βικτωρία Βιβιλάκη, μίλησε για τη συνεργασία του ΤΕΙ με το “Γένεσις” Αθηνών και την Ελληνική Εταιρεία Αναπαραγωγικής Ιατρικής: «Η μαία είναι η πρώτη που βρίσκεται δίπλα στην εγκυμονούσα. Οι πρώτες μέρες της ζωής είναι επένδυση για την υγεία του ατόμου»
Τέλος, χαιρέτησε ο Καθηγητής Βιολογίας & Γενετικής του ΕΚΠΑ, Αριστείδης Ηλιόπουλος, αναφέροντας ότι «απασχολούν πολλά ζευγάρια οι πρόωρες αποβολές. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει το μικροβίωμα και οι διαταραχές στην υδροχλωρίδα, που σχετίζονται με την πρόωρη απώλεια κύησης».
Οι ομιλίες ξεκίνησαν με τον Ομότιμο Καθηγητή Μαιευτικής και Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, Ευγένιο Κουμαντάκη και θέμα της εισήγησής του ήταν οι «Πρώιμες αποβολές κύησης»: «Οι αποβολές στις περισσότερες περιπτώσεις, σε ποσοστό περίπου 80%, συμβαίνουν πριν από την 12η εβδομάδα κύησης, ενώ το 5% των γυναικών εμφανίζει συχνά δύο συνεχόμενες αποβολές και τουλάχιστον οι μισές από αυτές οφείλονται σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Η μεγάλη ηλικία της μητέρας (άνω των 40 ετών) και του πατέρα αποτελεί επίσης σοβαρή αιτία αυτόματων αποβολών πιθανόν, λόγω χρωματοσωμικών ανωμαλιών».
Μεταξύ άλλων ανέφερε πως τα πιθανά αίτια των αποβολών διακρίνονται σε:
• ανατομικά αίτια,
• γενετικά αίτια,
• ορμονικές διαταραχές,
• ανοσολογικά αίτια,
• αιματολογικές διαταραχές και
• λοιμώξεις.
Από όλες τις εγκυμοσύνες, το 15% – 20% καταλήγουν σε αποβολή και το 75% αυτών συμβαίνουν στις 12 πρώτες εβδομάδες της κύησης. Επίσης, η μεγάλη ηλικία της μητέρας και του πατέρα – άνω των 40 ετών – μπορεί να οδηγήσει σε αυτόματη αποβολή λόγω χρωμοσωμικών ανωμαλιών. Το 2% με 5% των ζευγαριών έχουν βιώσει την εμπειρία της πρώιμης απώλειας.
Στη συνέχεια, το λόγο πήρε ο Ομότιμος Καθηγητής Ανοσολογίας του ΑΠΘ Μιχάλης Δανιηλίδης, για τους «Ανοσολογικούς παράγοντες και αποβολή εμβρύου». Η ανοσολογία ξεκινάει από τον σερ Πίτερ Μέντεβαρ και ήταν ο πρώτος που αναρωτήθηκε πως ένα ξένο επιβιώνει και αναπτύσσεται μέσα στη γυναίκα. «Όταν η φύση αποφασίζει κάτι είναι πολύ σκληρός κατασκευαστής», ανέφερε μεταξύ άλλων. «Οι ανοσιολογικοί παράγοντες και το ψυχολογικό στρες είναι οι πλέον σημαντικοί λόγοι που οδηγούν σε αποβολές. Υπάρχει ανάγκη εξατομίκευσης της διαγνωστικής διαδικασίας και της θεραπευτικής αντιμετώπισης».
Θέμα της τρίτης ομιλίας ήταν «Ο καρυοτυπικός έλεγχος ζεύγους: Η πραγματική του διάσταση στην πρόληψη των αποβολών» από την Γενετίστρια του Genesis Genoma Lab, Έλσα Κουβίδου. «Η πιθανότητα αποβολής υπάρχει ως τη 12η εβδομάδα της κύησης και το 25% των γυναικών έχουν βιώσει αποβολή. Η πιθανότητα αποβολής αυξάνεται με την ηλικία και η γέννηση ενός παιδιού δεν απορρίπτει αυτόματα και τη μετέπειτα περίπτωση αποβολής. Το 78% των αποβολών οφείλονται σε χρωμοσωμικές ανωμαλίες. Οι ανωμαλίες αυτές είναι δομικές και αριθμητικές. Ο καρυοτυπικός έλεγχος είναι πάρα πολύ σημαντικός και πρέπει να γίνεται επιλεκτικά αν κάποιος από το ζευγάρι είναι φορέας. Οι προγνωστικές πληροφορίες είναι απαραίτητες για όλη την οικογένεια».
Οι «Γενετικές ανωμαλίες – Χρωμοσωματικές ανωμαλίες: Παθολογο-ανατομικά ευρήματα» ήταν ο τίτλος από την πρωτοτελευταία ομιλήτρια, την Αναστασία Κωνσταντινίδου, Καθηγήτρια Παθολογικής Ανατομικής στο A’ Πανεπιστημιακό Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής και στο Εργαστήριο Παθολογικής Ανατομικής στο Αρεταίειο Νοσοκομείο και στο ΕΚΠΑ. Αναφέρθηκε ότι κατά την διάρκεια της εμβρυικής ιστολογίας συγκρίνονται τα εξωτερικά χαρακτηριστικά των εμβρύων, ώστε να προσδιοριστεί η ηλικία του και αν υπήρξε διαταραχή στην ανάπτυξή του: «Τα διαταραγμένα έμβρυα χωρίζονται σε τέσσερα στάδια: gd1, αν δεν υπάρχει έμβρυο στο σάκο, blighted ovum, gd4, δηλαδή σε γενετικώς διαταραγμένα και gd, αν υπάρχει βαθμός διαταραχής ανάπτυξης και έχουν φυσιολογικό καρυότυπο, άρα δεν είναι χρωμοσωμικό το πρόβλημα».
Τελευταία ομιλήτρια της Ημερίδας ήταν η Ευθυμία Μελισσάρη, Αιματολόγος, Υπεύθυνη Αιμοδοσίας, Επιστημονικός Συνεργάτης του ΥΓΕΙΑ και πρώην Αναπληρώτρια Καθηγήτρια του King’s College, Hospital/Medical School στην Αγγλία, που μίλησε για τη «Γενετική μελέτη θρομβοφιλικής προδιάθεσης». Η θρομβοφιλία αποτελεί το σύνολο των γενετικών μεταλλάξεων και παρατηρήθηκε για πρώτη φορά το 1937, ενώ από το 1981 έως το 1996 υπήρξε περίπτωση συγγενούς θρομβοφιλίας με υποτροπή. Ο έλεγχος γίνεται σε επίπεδο πρωτεΐνης και σε μοριακό επίπεδο: «Οι επιπλοκές στην κύηση δε σχετίζονται πάντα με τη συγγενή θρομβοφιλία και πρέπει να λαμβάνονται υπόψιν και οι περιβαντολογικοί παράγοντες, άλλα νοσήματα, ακόμα και από χειρουργεία. Οι φορείς έχουν πιθανότητες να παρουσιάσουν θρομβοφιλία σε ετήσια βάση, ενώ κάποιος μη φορέας έχει ποσοστό 0,1%. Η αντιπηκτική αγωγή συνιστάται καθ’ όλη τη διάρκεια της κύησης και της λοχείας».
Κείμενο: Κατερίνα Σχοινά και Γιώργος Μαράτσης
