«Με το που χτύπαγε το ένα για να το σκοτώσει, το καταλάβαινα. Το αισθανόμουν λες και μου ξεκόλλαγαν τα σπλάχνα μου».
Μαρία
Η Μαρία με υποδέχεται στο σπίτι της, μια μονοκατοικία με μεγάλο κήπο στην επαρχία. «Τα βλέπεις αυτά; Αυτά δεν υπήρχαν πριν», μου λέει δείχνοντάς μου τον κήπο. Τα δίδυμα, ένα αγόρι και ένα κορίτσι, παίζουν έξω και δίπλα τα προσέχουν οι γιαγιάδες. Μου φτιάχνει καφέ και καθόμαστε να τα πούμε.
«11», μου λέει και φωτίζει το πρόσωπο της. «Γεννήθηκαν το 2006».
Είχες όμως πεντάδυμα.
«Ναι… Τοποθέτησε πέντε έμβρυα και έπιασαν και τα πέντε. Δεν μπορούσα να τα κρατήσω όλα όμως. Υπήρχε κίνδυνος. Ο γιατρός μου είπε ότι έπρεπε να μου πάρει τα τρία».Όσο μιλάμε για αυτό το θέμα, όποτε μου αναφέρει τη λέξη «σκότωσε», μου τη λέει χαμηλόφωνα, με μια συστολή.
Η αλήθεια είναι ότι πρόκειται για ένα λεπτό και επίπονο θέμα, που το συναντούσαμε συχνά πριν το 2005. Η τοποθέτηση δηλαδή πολλών ωαρίων, με την ελπίδα ότι θα πιάσει έστω και ένα. Το πρόβλημα ωστόσο υπήρχε όταν έπιαναν πολλά.
«Εγώ έχω δει και εννιάδυμα. Όχι γεννημένα. Γινόντουσαν εκλεκτικές μειώσεις τότε», μου είχε πει λίγες ημέρες νωρίτερα ο πρόεδρος της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, κ. Αριστείδης Αντσακλής, όταν τον είχα συναντήσει για να μου μιλήσει για την νομοθεσία και των έλεγχο των Μονάδων Εξωσωματικής.
«Εγώ έχω δει και εννιάδυμα. Όχι γεννημένα. Γινόντουσαν εκλεκτικές μειώσεις τότε. Ξέρετε πως είναι μία γυναίκα να προσπαθεί 10 χρόνια να μείνει έγκυος και να της λένε έχεις πεντάδυμα και πρέπει να σκοτώσουμε τα τρία; Είναι τραγικό» Α. Αντσακλής, πρ. της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής
Το 2005 αυτό άρχισε να αλλάζει. Με τον νόμο 3305 του 2005 γίνεται λόγος για ελαχιστοποίηση των πολλαπλών κυήσεων, ενώ το 2014 συγκεκριμενοποιείται με ΦΕΚ από την Αρχή. Έτσι, σε γυναίκες κάτω των 40 ετών δεν μπορούν να τοποθετηθούν πάνω από δύο γονιμοποιημένα ωάρια (εκτός εάν φτάσουν στις τρεις προσπάθειες, οπότε επιτρέπονται τα τρία), ενώ άνω των 40 μπορούν να τοποθετηθούν μέχρι και τέσσερα (εκτός εάν προέρχονται από δωρεά ωαρίων, οπότε επιτρέπονται δύο).
«Ξέρετε πως είναι μία γυναίκα να προσπαθεί 10 χρόνια να μείνει έγκυος και να της λένε έχεις πεντάδυμα; Μετά το πρώτο σοκ που παθαίνει, της λένε ότι τα πεντάδυμα δεν πρόκειται να προχωρήσουν και θα σου ”σκοτώσω” τα τρία για να αφήσουμε δίδυμα. Εσείς που είστε και γυναίκα πώς το βλέπετε αυτό το πράγμα; Είναι τραγικό», μου εξηγεί ο κ. Αντσακλής.
Η Μαρία ξεκίνησε τις εξωσωματικές το 2002 και μετά από 3 χρόνια και πέντε προσπάθειες, έμεινε έγκυος. Ήταν 25 ετών.
«Εκείνη τη φορά μου είχε βάλει πέντε. Και έπιασαν και τα πέντε. Όταν είπα τις μονάδες της Β-χοριακής στον γιατρό μου, είπε ότι υπολογίσει για τέσσερα με πέντε. Όμως μου είπε ότι δεν μπορούσε να τα κρατήσει όλα».
Αν μπορούσες, θα τα κρατούσες;
«Όχι. Μέχρι τρία θα κρατούσα. Αλλά δεν με άφησε. Δεν θα ξεχάσω τη διαδικασία που αφαίρεσε τα έμβρυα. Πήγαμε σε έναν άλλο γιατρό, ειδικό. Δεν μου το έκανε ο δικός μου. Δεν μου έκανε νάρκωση, ούτε αναισθησία. Το καταλάβαινα».
Πως έγινε; Με βελόνα;
«Ναι. Αισθανόμουν όπως όταν σε τσιμπάει βελόνα που σου παίρνει αίμα, αλλά εγώ το αισθανόμουν εσωτερικά. Με το που χτύπαγε το ένα για να το σκοτώσει, το καταλάβαινα. Το αισθανόμουν λες και μου ξεκόλλαγαν τα σπλάχνα μου».
Ψυχολογικά εννοείς;
«Δεν ήταν μόνο ψυχολογικό. Το ένιωθα λες και τράβαγαν κάτι από μέσα μου. Η μητέρα μου, που ήταν απ′ έξω και έβλεπε, μου είπε ότι σπαρτάραγα. Τα παιδιά μου τώρα με ρωτάνε γιατί δεν τα κράτησα και γιατί διάλεξα αυτά τα δύο. Ο Θεός, τους λέω, σας διάλεξε. Δεν ήξερα αν θα ήταν αγόρι ή κορίτσι αυτά που έμειναν».
Τα έμβρυα αυτά τα έβγαλε μετά;
«Όχι τα απορροφά η μήτρα, μου είπαν. Θυμάμαι έντονα ότι μετά, όταν τελείωσε η διαδικασία και πήγα να ξαπλώσω, μου έφυγαν πολλά υγρά. Σαν να είμαι έγκυος και έσπασαν τα νερά. Δεν μπορώ να στο περιγράψω. Όταν το είπα στο γιατρό μου είπε να μείνω ξαπλωμένη. Μετά δεν τον ξαναρώτησα τι ήταν αυτό, αφού πήγαν όλα καλά. Αλλά φοβόμουνα γιατί υπήρχε μία επικινδυνότητα και για τα άλλα. Ήμουν ξαπλωμένη σε όλη την εγκυμοσύνη. Με είχε χαντακώσει το γεγονός ότι έπρεπε να πάρουν τα τρία έμβρυα. Αλλά είχα την παρηγοριά ότι υπάρχουν τα άλλα δύο. Δεν μπορούσα να τα κρατήσω. Και αυτά τα δύο, να φανταστείς, τα γέννησα πρόωρα.
Επτάμισι μηνών. Ο γιος μου γεννήθηκε 1.650 και το κορίτσι 1.350. Έμειναν στη θερμοκοιτίδα για ένα μήνα».
Πάμε λίγο στην αρχή; Γιατί αποφασίσατε να κάνετε εξωσωματική;
«Προσπαθούσαμε για ένα χρόνο. Ήθελα πολύ ένα παιδί. Γι′ αυτό παντρεύτηκα, για να κάνω οικογένεια. Από το άγχος έπαιρνα μέχρι και θερμόμετρα από το φαρμακείο. Για να δω την ωορρηξία. Πέρασε ένας χρόνος και τίποτα. Μου έλεγαν όλοι ότι ήταν από το άγχος. Το 2001 αποφασίσαμε να πάμε στο γιατρό. Αν και ο γιατρός είπε ότι ήταν νωρίς, μας έβαλε να κάνουμε εξετάσεις. Πρώτα εμένα. Σε εμένα φαινόντουσαν όλα καθαρά. Μετά ελέγχθηκε ο σύζυγος. Τελικά βρέθηκε το πρόβλημα στο σπέρμα. Είχε χαμηλή κινητικότητα. Στην αρχή ξεκινήσαμε με σπερματέγχυση. Έκανα τρεις και δεν πέτυχαν. Οι εξωσωματικές ξεκίνησαν το 2002».
Έκανε πέντε προσπάθειες στον ίδιο γιατρό. Και όπως μου λέει, πάντα τοποθετούσε πολλά ωάρια.
«Με στήριξε πολύ ψυχολογικά ο γιατρός μου. Δεν τον άλλαζα. Δεν μπορείς να φανταστείς τι τραβάς σε κάθε αποτυχία. Ένιωθα άχρηστη. Ένιωθα μειονεκτικά. Ότι δεν θα μπορούσα να προσφέρω τίποτα σ′ αυτή τη ζωή. Δεν έβγαινα καν έξω. Και η περίοδος που έπαιρνα τις ορμόνες ήταν δύσκολη για μένα, γιατί φοβόμουν και τη διαδικασία. Με τρόμαζαν και οι γύρω μου. Τι τα θέλεις αυτά και τέτοια. Εγώ τους έλεγα ότι θέλω παιδί και θα τα καταφέρω. Κάθε μέρα έπαιρνα τηλέφωνο τον γιατρό για να μου δώσει τις δοσολογίες. Έκανα εξέταση αίματος για να βλέπει την οιστραδιόλη, πως ανεβαίνει ώστε να μου δώσει την κατάλληλη δόση. Μέρα παρά μέρα πήγαινα στην Αθήνα. Αυτό ήταν το κουραστικό».
Για πόσο διάστημα έκανες την αγωγή για τη διέγερση;
«Δεν θυμάμαι. Περίπου 10 μέρες. Θυμάμαι ότι ξεκίναγα το Suprefact όταν ήμουν κοντά στην περίοδο. Μετά ξεκίναγα τις ορμόνες. Ακόμη θυμάμαι πόσο πρηζόταν η κοιλιά μου. Έκανα και πολλά ωάρια εγώ».
Όπως μου λέει την πρώτη φορά τοποθέτησε έξι έμβρυα. Δεν κράτησε στην κατάψυξη για τη δεύτερη προσπάθεια. «Μετά κρατήσαμε. Καμιά απ′ αυτές όμως τις προσπάθειες δεν πέτυχε».
Όπως θα μου πει λίγο αργότερα, τελικά βρέθηκε ότι και εκείνη είχε γυναικολογικό πρόβλημα που δεν επέτρεπε την κύηση. Είχε ενδομητρίωση. Αφαιρέθηκε λαπαροσκοπικά, έκανε την αγωγή για να της σταματήσει η περίοδος μετά την επέμβαση («κι άλλες ενέσεις από ’κει») και μετά από δύο ακόμη προσπάθειες εξωσωματικής, έμεινε έγκυος.
Θες να μου μιλήσεις λίγο για τις αποτυχίες; Πως ένιωθες;
«Η πρώτη δεν με πείραξε πολύ να σου πω την αλήθεια. Άκουγα και από τις άλλες κοπέλες που έλεγαν ότι είναι δύσκολο να πιάσεις από την πρώτη φορά. Η δεύτερη όμως… Πολύ χάλια. Γιατί ήταν και η κούραση. Ήταν ψυχοφθόρα διαδικασία. Δεν ήθελα να βλέπω κανέναν. Είχα κλειστεί στο σπίτι. Δεν ήθελα να βλέπω ούτε τα αδέρφια μου. Ένιωθα πολύ άχρηστη. Τα έβαζα με τον εαυτό μου. Αλλά ευτυχώς είχα στήριξη από το σύζυγό μου. Γιατί αυτό μετράει πολύ. Έχω δει ζευγάρια που έχουν περάσει πολύ μεγάλη δοκιμασία. Έχω δει και άντρες να τα βάζουν με τις γυναίκες τους. Ένας της φώναζε. “Θα κάθομαι εγώ να σε τρέχω”. Απίστευτα πράγματα».
Είχες καταλάβει αν σε επηρέαζαν και τα φάρμακα;
«Ναι! Είχα εξάψεις, νεύρα. Σαν της περιόδου, αλλά πιο έντονα. Και ειδικά τις τελευταίες μέρες πριν την ωοληψία».
Πότε ένιωσες να φεύγει η επήρεια των ορμονών;
«Άργησε και μου το είχε πει και ο γιατρός αυτό. Μου είχε πει ότι από το αίμα μου θα αργήσεις να φύγει, μπορεί να κάνει και δύο χρόνια. Για να καταλάβεις αυτές τις τρίχες (σ.σ. μου δείχνει τα χέρια της) δεν τις είχα. Στη κοιλιά μου έχω γεμίσει».
«Δεν μπορείς να φανταστείς τι τραβάς σε κάθε αποτυχία. Ένιωθα άχρηστη. Ένιωθα μειονεκτικά. Ότι δεν θα μπορούσα να προσφέρω τίποτα σ′ αυτή τη ζωή. Δεν έβγαινα καν έξω»
Μαρία
Η κατάθλιψη
«Άσε γιατί είχα και άλλα εγώ», μου λέει λίγο πριν το τέλος της συνέντευξης. «Είχα πάθει και λίγο κατάθλιψη, αλλά δεν το έλεγα σε κανέναν. Έκανα τη δυνατή. Μετά την τρίτη προσπάθεια κλείστηκα τελείως μέσα. Έκλεινα τα παντζούρια, σκοτάδι, είχα πέσει στον υπολογιστή. Σταμάταγα μόνο για να κάνω τις δουλειές του σπιτιού. Αυτοί οι κήποι έξω δεν υπήρχαν. Έκανα μόνο τα απαραίτητα, φαγητό και μετά ξανά στον υπολογιστή. Έκανα λάθος που δεν είχα μιλήσει σε κανέναν και φάνηκε μετά αυτό».
Γιατί το λες αυτό;
«Βγήκε πολύ άσχημα μετά από χρόνια. Ζοριστήκαμε με τα δίδυμα, βοήθεια είχα μόνο τους πρώτους δύο μήνες. Μετά ήμουν μόνη μου. Αρρώσταιναν και τα δύο μαζί, να τα ταΐζεις και τα δύο. Μέσα στην καθημερινότητα επιδεινώθηκε η κατάθλιψη. Τύχαινε κάποιες φορές να κάθομαι από το πρωί μέχρι την άλλη μέρα το πρωί μπροστά στον υπολογιστή. Με ρωτούσαν οι αδερφές μου “πως το κάνεις αυτό με τα παιδιά; Τα αφήνεις νηστικά;». Όχι! Το σπίτι μου ήταν στην εντέλεια. Σταμάταγα να κάνω τις δουλειές μου και μετά ξανά στον υπολογιστή. Και όταν έπεφταν για ύπνο, μπροστά από την οθόνη μέχρι το πρωί. Ο εγκέφαλος χρειάζεται ύπνο. Τα ’παιξε. Κάηκε. Και κάποια στιγμή εκεί που ήμουνα μπροστά από τον υπολογιστή άρχισα να ακούω φωνές. Έβλεπα ένα έργο και νόμιζα ότι μου μιλούσε ο ηθοποιός».
Ανάβει ένα τσιγάρο. Δεν την ρωτάω τίποτα άλλο, περιμένω πότε θα νιώσει έτοιμη να συνεχίσει την αφήγησή της.
«Μετά από κάποιο σημείο κουράστηκε ο οργανισμός μου από τις φωνές και το ξενύχτι και το είπα στους δικούς μου. Με βοήθησε πολύ ένας γιατρός να γίνω καλά».
Τώρα είσαι εντάξει από όλα αυτά;
«Ναι, δόξα σοι ο Θεός. Με αγωγή. Ασχολούμαι με τα παιδιά, τον κήπο μου, με τα ζώα μου. Είμαι μια χαρά».
Θυμάμαι που μου είχε μιλήσει και η Δήμητρα για τα νεύρα και την κακή ψυχολογία. Ρώτησα για το θέμα τον γυναικολόγο και ειδικό σε θέματα γονιμότητας, Μηνά Μαστρομηνά. Όπως μου είπε, αποδίδεται πολύ στην ήδη επιβαρυμένη ψυχολογία της γυναίκας, από το πρόβλημα στη γονιμότητα. Επίσης, όπως μας λέει, στα παλαιότερα πρωτόκολλα, που πλέον δεν εφαρμόζονται, η αγωγή είχε μεγαλύτερη διάρκεια -διαρκούσε περίπου ένα μήνα- και τα φάρμακα έκαναν ορμονική καταστολή, που έβαζε τις γυναίκες σε μια πρόωρη εμμηνόπαυση. «Αυτό δημιουργούσε όλα τα συμπτώματα και την ψυχολογία που έχουν οι γυναίκες στην εμμηνόπαυση και μπορούσε να παρουσιαστεί μια παροδική αλλαγή της ψυχολογίας. Παροδική όμως».
*Για τη διαφύλαξη της ιδιωτικότητας των γυναικών που μας μίλησαν στο πλαίσιο αυτής της έρευνας, τα ονόματα έχουν αλλάξει.
Αναδημοσίευση από HuffPost Greece
Αγγελική Κουγιάννου Senior News Editor (05.12.2017)
