Η ναρκισσιστική διαταραχή είναι μία από τις τέσσερις διαταραχές προσωπικότητας της ομάδας Β, όπως περιγράφονται στο DSM, και πολλοί γονείς που είναι υπεύθυνοι για τη χειραγώγηση των παιδιών τους ώστε να απορρίψουν τον άλλο γονέα παρουσιάζουν τουλάχιστον κάποια από τα συμπτώματα αυτής της διαταραχής, όπως αναφέραμε σε προηγούμενες αναρτήσεις μας.
Tι συμβαίνει αν βρεθείτε παγιδευμένοι σε μια σχέση με έναν ναρκισσιστή; Υπάρχουν τέσσερις διακριτές φάσεις που συνήθως περνούν αυτού του είδους οι σχέσεις: εξιδανίκευση, υποτίμηση, απόρριψη και hoovering απορροφητικότητα.
Εξιδανίκευση
Το πρώτο στάδιο σε μια ναρκισσιστική σχέση είναι η “εξιδανίκευση” και είναι ίσως το πιο επικίνδυνο από όλα. Με αυτόν τον τρόπο σας αγκιστρώνουν!
Αυτή η φάση συμβαίνει πάντα στην αρχή κάθε σχέσης με έναν ναρκισσιστή και είναι η στιγμή που θα σας κάνει να νιώσετε πραγματικά ξεχωριστή. Εδώ είναι που σας κατακλύζουν με αγάπη και λατρεία ( love-bombing), και παρουσιάζουν τον εαυτό τους να είναι ακριβώς αυτό που νομίζουν ότι θέλετε να είναι… και είναι συνήθως πολύ έξυπνοι, με μια έκτη αίσθηση ότι γνωρίζουν τι είναι αυτό που θέλετε.
Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, μπορεί να διαπιστώσετε ότι απλά δεν μπορείτε να χορτάσετε αυτό το άτομο. Το να βρίσκεστε κοντά του είναι μεθυστικό, και μπορεί να μην πιστεύετε ότι έχετε βρει κάποιον που είναι τόσο “συντονισμένος” μαζί σας… φαίνεται να υπάρχει μια τέλεια συνέργεια ανάμεσα στους δυο σας.
Μπορεί να γευματίζετε σε καταπληκτικά εστιατόρια, να ζείτε μεγάλες περιπέτειες, να σας κατακλύζουν με προσεγμένα δώρα και να λαμβάνετε συνεχώς “ερωτικά σημειώματα” που σας λένε πόσο τέλειος/α και ξεχωριστός/’η είστε. Θα σας κάνουν να αισθάνεστε τόσο καλά που μπορεί να αγνοήσετε κάποια από τα προειδοποιητικά σημάδια.
Μέσα σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα, μπορεί να βρεθείτε να σκέφτεστε ότι αυτό το άτομο είναι “το ένα και μοναδικό”! Εσείς, με τη σειρά σας, αφήνετε την άμυνά σας να πέσει και χαλαρώνετε όλα τα όριά σας όταν βρίσκεστε με αυτόν τον τέλειο σύντροφο.
Και ακόμη και αν αρχίσουν να εμφανίζονται μερικές “κόκκινες σημαίες”, γρήγορα εξηγείτε την κακή συμπεριφορά του ναρκισσιστή επειδή είστε κάτω από τη γοητεία του… “πρέπει να είχε απλώς μια κακή μέρα”. Ή… “Ουάου, αυτό το άτομο πρέπει να τον/την πλήγωσε πολύ”. Ή μπορεί ακόμη και να το πάρετε πάνω σας… “μάλλον παρεξήγησα”.
Στο μυαλό του ναρκισσιστή, μπορεί να παίζει μαζί σας και μπορεί να μην περιμένει να περάσει το υπόλοιπο της ζωής του μαζί σας, παρ’ όλη την ιπποσύνη του. Ωστόσο, ορισμένοι ναρκισσιστές δεν έχουν συνειδητή επίγνωση του τι πραγματικά κάνουν και είναι ειλικρινείς όταν σας λένε πόσο τέλειοι είστε (γι’ αυτό και είναι τόσο πειστικοί). Εδώ είναι το θέμα… δεν είστε πραγματικά εσείς που λατρεύουν. Απλώς παίζετε έναν ρόλο στο “ερωτικό σενάριο” που έχουν στο μυαλό τους και έχουν προβάλει πάνω σας.
Σε αυτό το σημείο είναι που μπαίνετε στην επόμενη φάση της σχέσης -την υποτίμηση- και αρχίζουν να σηκώνουν τη μάσκα και να σας αποκαλύπτουν τον πραγματικό τους εαυτό.
Υποτίμηση
Αφού παρασυρθείτε πλήρως, ο ναρκισσιστής στη ζωή σας θα αρχίσει να το αλλάζει και να γίνεται χειριστικός. Στην αρχή θα είναι ανεπαίσθητος, ίσως εστιάζοντας πρώτα στο να υποτιμά τους πιο στενούς σας φίλους και την οικογένειά σας. Μπορεί ακόμη και να προσπαθήσει να σας απομονώσει από τους πιο κοντινούς σας ανθρώπους… Επίσης, βασίζεται σε εσάς και μόνο σε εσάς για υποστήριξη… διαίρει και βασίλευε, όπως λένε.
Με την πάροδο του χρόνου, ο ναρκισσιστής θα ενισχύσει τα καμώματά του για να σας εξαπατήσει, να διαστρεβλώσει και να παραποιήσει τα γεγονότα και να σας πει ψέματα. Θα γίνει λεκτικά υβριστικός και θα σας προσβάλλει, θα σας κατηγορεί. Θα σας κατηγορεί, θα σας ντροπιάζει, θα σας απειλεί, θα σας δημιουργεί ενοχές και θα σας στερεί πράγματα (όπως χρήματα ή αγάπη), ενώ θα έχει απαιτήσεις από εσάς.
Μπορεί να γίνουν σαρκαστικοί για εσάς μπροστά σε άλλους για να σας “βάλουν στη θέση σας”, να μειώσουν την αυτοεκτίμησή σας και να φανούν πιο ισχυροί. Μπορεί να γίνουν επιθετικοί και να εξοργιστούν για να σας σοκάρουν και να σας υποτάξουν. Στη χειρότερη περίπτωση… μπορεί να γίνουν ακόμη και σωματικά βίαιοι.
Κατά τη διάρκεια αυτής της φάσης, είναι σύνηθες να συνεχίσετε να βρίσκετε δικαιολογίες και να δικαιολογείτε τη συμπεριφορά του ναρκισσιστή. Αυτό συμβαίνει εν μέρει επειδή έχετε ερωτευτεί τόσο πολύ μαζί του στην πρώτη φάση, αλλά και επειδή θα συνεχίσουν να ρίχνουν λίγη ερωτική βόμβα στο μείγμα των καταχρηστικών τακτικών για να σας κρατούν σε εγρήγορση, σύγχυση και συμμετοχή. Και συνήθως αυτό έχει αποτέλεσμα! Το πρόβλημα εδώ είναι ότι, όχι μόνο επιτρέπουμε στον ναρκισσιστή να μας υποτιμά, αλλά υποτιμάμε και το δικό μας εσωτερικό κόσμο που φωνάζει “κίνδυνος!”.
Οι τακτικές χειραγώγησης που χρησιμοποιεί ο ναρκισσιστής ως δυσλειτουργικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης θα σας κάνουν να αρχίσετε να αμφιβάλλετε για τον εαυτό σας και τη λογική σας- και μπορεί ακόμη και να βρεθείτε να ζείτε σε μια ομίχλη σύγχυσης. Μπορεί να νιώθετε ότι δεν είστε αρκετά καλός/ή και ότι δεν μπορείτε να κάνετε τίποτα σωστά. Η αυτοεκτίμησή σας θα απογυμνωθεί και θα περπατάτε για πάντα πάνω σε τσόφλια προσπαθώντας να κατευνάσετε το άτομο που κάποτε σας έκανε να νιώθετε απίστευτα ξεχωριστοί.
Απόρριψη
Ο ναρκισσιστής ψάχνει πάντα να βρει τι τον συμφέρει. Στην αρχή της σχέσης σας, μπορεί να ήταν το γόητρο του να βγαίνεις μαζί του, τα χρήματα ή ακόμα και το “κυνήγι” που τον ενθουσίαζε. Μόλις ο ναρκισσιστής σας έχει ξεζουμίσει, δεν του παρέχετε πλέον την “προσφορά” που χρειάζεται, ή αν έχετε υπονομεύσει με οποιονδήποτε τρόπο την αίσθηση του ψεύτικου εαυτού του ναρκισσιστή, το χαλί κάτω από το οποίο σκουπίζατε όλες αυτές τις κόκκινες σημαίες θα σκιστεί κάτω από τα πόδια σας. Θα σας πετάξουν σαν ένα παλιό ζευγάρι τρύπιες κάλτσες και θα σας αντικαταστήσουν με ένα “αναβαθμισμένο” μοντέλο που θα μπορούν να χρησιμοποιήσουν για να θρέψουν τον εγωισμό τους.
Αν καταφέρετε να φύγετε πριν από αυτή τη φάση, είναι λίγο δίκοπο μαχαίρι. Μπορεί να απελευθερωθείτε από την καθημερινή κακοποίησή τους, αλλά πιθανότατα θα υποκινήσετε την οργή τους και μπορεί απλώς να καταλήξετε να γίνετε ένας στόχος που θέλουν να καταστρέψουν με κάθε κόστος… και αυτό μπορεί να γίνει η νέα τους εμμονή. Θα έχετε γίνει ο “εχθρός”. Όσο νωρίτερα μπορείτε πολύ προσεκτικά να απομακρυνθείτε από τον ναρκισσιστή στη ζωή σας, τόσο το καλύτερο!
Hoover
Ένα από τα δύο πράγματα μπορεί να συμβεί αφού σας έχει απορρίψει ή έχετε καταφέρει να φύγετε από μια σχέση με έναν ναρκισσιστή… μπορεί να σας αφήσει ήσυχους Ή μπορεί να προσπαθήσει να σας ξαναβάλει στη ζωή του. Ο ναρκισσιστής μπορεί να σας αφήσει ήσυχο αν γνωρίζει ότι έχετε πληγωθεί βαθιά και ότι οι πράξεις του σας έχουν προκαλέσει σοβαρό συναισθηματικό πόνο, επειδή νιώθει επικυρωμένος και ξεχωριστός. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο θα χρησιμοποιήσει πολύ εύκολα τα παιδιά σας για να σας προκαλέσει περισσότερο συναισθηματικό πόνο. Θυμηθείτε… ένας πραγματικός ναρκισσιστής στερείται κάθε ενσυναίσθησης (ακόμη και για τα ίδια του τα παιδιά) και απαιτεί εξωτερική αναγνώριση για να νιώθει άξιος.
Αν ο ναρκισσιστής δεν ικανοποιείται που υποφέρετε αρκετά για να επικυρώσει την ανωτερότητά του, μπορεί απλώς να χρησιμοποιήσει κάθε μέσο για να σας απορροφήσει ξανά για να ανακτήσει τον έλεγχο που κάποτε είχε πάνω σας. Δεν θα ντρέπονται να ικετεύουν, να κλαίνε, να φωνάζουν, να ρίχνουν ενοχές, να μεταθέτουν τις ευθύνες, να απειλούν, να δίνουν ψεύτικες υποσχέσεις ή ακόμα και να προσποιούνται ότι αποκαλύπτουν τα προηγούμενα λάθη τους. Αν δεν μπορούν να σας δελεάσουν οι ίδιοι να επιστρέψετε στη ζωή τους, μπορεί ακόμη και να στρατολογήσουν άλλους για να σας βοηθήσουν.
Αυτό το στάδιο είναι πραγματικά παρόμοιο με το στάδιο του ερωτικού βομβαρδισμού, αλλά με την ιστορία μαζί. Ο κύκλος της κακοποίησης ξεκινάει από την αρχή, και μόλις σας δελεάσουν ξανά με τη γοητεία τους, ο ναρκισσιστής θα πέσει αμέσως πίσω στη φάση της υποτίμησης. Ένας ναρκισσιστής δεν θα αλλάξει τους τρόπους του. Χρειάζεται ναρκισσιστική τροφοδοσία για να υπάρχει και θα βρει αυτή την τροφοδοσία με οποιονδήποτε τρόπο μπορεί.
Αν έχετε παιδιά μαζί, ο ναρκισσιστής μπορεί να μην έχει απαραίτητα την πρόθεση να σας δελεάσει να επιστρέψετε εντελώς στη ζωή του, αλλά μάλλον να σας καλοπιάνει όποτε θέλει κάτι σε σχέση με τα παιδιά. Στη συνέχεια, θα σας υποτιμήσει και θα σας απορρίψει και πάλι αφού πετύχει τον στόχο του. Για παράδειγμα, αν επιδιώκει περισσότερο χρόνο γονικής μέριμνας με τα παιδιά σας και πλησιάζει μια δικαστική ημερομηνία, μπορεί να διαπιστώσετε ότι είναι ιδιαίτερα ευγενικός, συνεργάσιμος και επικοινωνιακός. Αλλά μαντέψτε τι συμβαίνει αμέσως μετά το δικαστήριο; Το μαντέψατε… απαξιώνουν και απορρίπτουν.
Ακόμα χειρότερα, αν δεν απελευθερωθείτε πραγματικά από αυτή τη σχέση, ο κύκλος μπορεί να συνεχίσει να μειώνεται σε διάρκεια και να κλιμακώνεται σε συχνότητα. Τελικά, μπορεί να είστε σε θέση να εντοπίσετε έναν νέο κύκλο από μέρα σε μέρα, ή ακόμα και από το ένα μήνυμα κειμένου στο άλλο.
Βιβλιογραφικές αναφορές
Monique Mason, (2020) The 4 Phases of a Narcissistic Relationship. https://pathwaysfamilycoaching.com/
Megan Holgate, 4 Phases of a Relationship with a Narcissist, May 2017
Melanie Tonia Evans, A Deeper Look At Idolise, Devalue, Discard – The 3 Phases Of Narcissistic Abuse Part 1, melanietoniaevans.com
Savannah Grey, The Three Phases of A Narcissistic Relationship Cycle: Over-Evaluation, Devaluation, Discard, esteemology.com
Inner Integration, Hoovering | How Narcissists Try to Suck You Back In, medium.com, August 12, 2018
Επιμέλεια κειμένου: Βίκυ Μπαφατάκη
