Ο Χρήστος Κοζαρίδης με το βιβλίο του «Εμείς οι Γκαγκαβούζηδες» μας συστήνει ένα μεγάλο θρακικό φύλο, τους περίφημους Γκαγκαβούζηδες. Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους; Είναι τουρκόφωνοι χριστιανοί. Στην Ελλάδα η πλειοψηφία τους είναι ότι πρόσφυγες από την επαρχία Χάφσα της Αδριανούπολης και από διάφορα χωριά της Βουλγαρίας.
Για πρώτη φορά εντοπίζονται στα παράλια του δυτικού Εύξεινου Πόντου μεταξύ της Βάρνας και του Δούναβη, στη Δοβρουτσά. Η τύχη και η πορεία τους στα χρόνια ταυτίστηκε με την πορεία του ελληνισμού των Βαλκανίων.
Στην εποχή του Βυζαντίου αποτελούσαν τους ακρίτες των βόρειων συνόρων της αυτοκρατορίας. Τα χρόνια της οθωμανικής επέλασης ήταν ο τελευταίος λαός που υποδουλώθηκε στην ενδοχώρα των Βαλκανίων, το 1394-98. Σε εκείνα τα δύσκολα χρόνια, θεωρούμε πως έχασαν την ελληνική γλώσσα, όπως την έχασε και η πλειοψηφία του υπόδουλου ελληνισμού. Αντίθετα διατήρησαν με φανατισμό την θρησκεία τους που αποτελούσε και τον συνδετικό κρίκο με τον υπόλοιπο ελληνισμό.
Στους Ρωσοτουρκικούς πολέμους συμμετέχουν στις πολεμικές επιχειρήσεις στο πλευρό των Ρώσων και λίγα χρόνια αργότερα με ενθουσιασμό στα επαναστατικά γεγονότα της Μολδοβλαχίας, αντιμετωπίζοντας την οργή των οθωμανικών στρατευμάτων. Τα χωριά τους λεηλατήθηκαν και πυρπολήθηκαν, οπότε αναγκάστηκαν να μεταναστεύσουν, οι περισσότεροι μετακινήθηκαν προς τη Βεσσαραβία (σημερινή Μολδαβία-Αυτόνομη Δημοκρατία της Γκαγκαουζίας), όπου ζουν μέχρι και σήμερα. Ένας μεγάλος αριθμός μετακινήθηκε νότια στη Βόρεια και Ανατολική Θράκη, στην επαρχία της Χάφσας.
Ακολουθώντας τη μοίρα του υπόλοιπου ελληνισμού της Ανατολής το 1924 πήραν πάλι το δρόμο της προσφυγιάς, η εγκατάσταση τους αυτή τη φορά στα ελληνικά εδάφη ήταν μόνιμη. Μέχρι σήμερα υπάρχουν και προσπαθούν να διατηρήσουν τον ιδιαίτερο πολιτισμό τους, ένα γνήσιο θρακιώτικο πολιτισμό. Κανείς δεν μπορεί να τους το αντιστρέψει…
Λίγα λόγια για τον συγγραφέα
Ο Χρήστος Κοζαρίδης γεννήθηκε στο Αμμόβουνο Ορεστιάδας Έβρου το 1962 και σπούδασε στην Οδοντιατρική σχολή Θεσσαλονίκης. Κατάγεται από προσφυγική οικογένεια Θρακιωτών. Ο πατέρας του είναι Γκαγκαβούζης από το Κοτζά Χιντίρ, χωριό κοντά στο Χάσκιοϊ και η μητέρα του, Μαρία Τουφάκη από την Καράμτζα του Ουζούν Κιοπρού.
Από το 1989 εγκαταστάθηκε μόνιμα στη Χρυσούπολη Καβάλας, τόπο καταγωγής της συζύγου του, εκπαιδευτικού Νίκης Καραουλάνη με την οποία απέκτησε δύο παιδιά, τον Αλέξανδρο και την Μαρία. Είναι μέλος πολιτιστικών συλλόγων και ασχολείται ενεργά με τα κοινωνικά, πολιτιστικά και πολιτικά δρώμενα της Επαρχίας Νέστου.
Από μικρός διαμορφώνει τη συνείδηση της καταγωγής του, συμμετέχοντας και μελετώντας τα ήθη και τα έθιμα του χωριού του, τους χορούς και τα τραγούδια της ιδιαίτερης πατρίδας του. Αυτό ήταν η αφορμή για να ασχοληθεί συστηματικά με την ιστορία και τη διαδρομή των προσφύγων της Ανατολικής Θράκης. Αποτέλεσμα ήταν η έκδοση δύο βιβλίων για την ιστορία της επαρχίας Νέστου με τίτλους: Επαρχία Νέστου από τα ομηρικά χρόνια μέχρι το 1940, συμβολή στην τοπική ιστορία και από την Ανατολική Θράκη στην Επαρχία Νέστου, ιστορική – κοινωνική – λαογραφική περιήγηση στους τόπους καταγωγής των Ανατολικοθρακιωτών προσφύγων της Επαρχίας Νέστου.
Παράλληλα έψαχνε συστηματικά σε βιβλιοθήκες και αρχεία, κρατικά και ιδιωτικά, όπου και κατέγραψε διηγήσεις προσφύγων, αναζήτησε και βρήκε απογόνους με ενδιαφέρον για την Γκαγκαβούζικη καταγωγή τους. Η έρευνα αυτή κράτησε πολλά χρόνια και αποτέλεσμα της είναι η παρούσα έκδοση, την οποία θεωρεί φόρο τιμής σε όλους τους Γκαγκαβούζηδες, οι οποίοι αν και διώχτηκαν, χλευάστηκαν και υποτιμήθηκαν για την καταγωγή τους παρέμειναν όρθιοι και επέμεναν να την τονίζουν με υπερηφάνεια.
Επιμέλεια: Βίκυ Μπαφατάκη
