Κοριτσάκι…κόρη, μάνα, γιαγιά, αλλά το κυριότερο φίλη για μια ζωή. Ναζιάρικο, σκερτσόζο σου φανερώνει τη ρόζ πλευρά της ζωής. Για πολλούς μέχρι πριν λίγα χρόνια, ο ερχομός της κόρης δεν ήταν ευπρόσδεκτος. Οι αντιδράσεις πολλές και διαφορετικές.
Γεννήθηκε κοριτσάκι! Το χθες και το σήμερα – οι πρώτες αντιδράσεις
Να ζήσετε! Να ζήσετε…και καλούς απογόνους», είναι οι ευχές που συνοδεύουν το νεόνυμφο ζεύγος. Και η δεύτερη ευχή, δεν αργεί να εκπληρωθεί. Αρχίζουν τα πρώτα συμπτώματα. Ψιλοζαλάδες, ναυτίες, ενοχλήσεις στο στομάχι, από ένα πολύ μικρό πλασματάκι που θα φιλοξενείται στην κοιλιά της μέλλουσας μαμάς για εννέα ολόκληρους μήνες. Και φτάνει η ώρα που γίνεται η ανακοίνωση στο μέλλοντα μπαμπά και στους συγγενείς. Χαμόγελα ζωγραφίζονται στα πρόσωπα όλων και τότε αρχίζουν οι προβλέψεις! «Εγώ, νομίζω ότι θα κάνεις κοριτσάκι, γιατί η κοιλιά σου είναι στρογγυλή» υποστηρίζει η μητέρα της εγκύου. Αντίθετη είναι όμως, η πεθερά, η οποία υποστηρίζει ότι το νεογέννητο θα είναι αγοράκι, αφού ο σταυρός πάνω στην κοιλιά ανεβοκατεβαίνει. Ο μέλλοντας μπαμπάς, αδιάφορος δήθεν, λέει : «Γερός να είναι κι ότι να ΄ναι . Οι παππούδες, πάλι, ονειρεύονται τη στιγμή που θα πιάσουν τον εγγονό στα χέρια τους και θα ακούσουν το όνομά τους. Οι γιαγιάδες , επειδή είναι σίγουρες ότι θα αποκτήσουν εγγονούλα, κεντούν ροζ σεντονάκια. Η μαμά λέει, ότι θέλει κοριτσάκι για να του κάνει κοτσιδάκια και να φοράει ροζ φορεματάκια ενω ο μπαμπάς θέλει αγοράκι για να τον κάνει μεγάλο και τρανό ποδοσφαιριστή και να φοράει αθλητικά σορτσάκια. Οι προβλέψεις, συνεχίζονται, έως τη στιγμή πού οι μέλλοντες γονείς επισκέπτονται το γυναικολόγο και ανακαλύπτουν, ότι το μικρό πλασματάκι θα είναι …κοριτσάκι!!!
Στο άκουσμα της υπέροχης αυτής είδησης, η μητέρα σκάει ένα τεράστιο χαμόγελο, ενώ ο πατέρας, αρκετές φορές δυσανασχετεί. «Μήπως έχετε κάνει λάθος;» ρωτάει τον γυναικολόγο, μη μπορώντας να κρύψει την επιθυμία του. Παρά την αρνητική απάντηση του γυναικολόγου , δεν απελπίζεται. « Σε τέσσερις μήνες, ίσως κρατάω στα χέρια μου ένα αγοράκι!!!»,σκέφτεται και χαμογελάει. Οι τέσσερις μήνες περνάνε, τα νερά σπάνε κι ο σύζυγος ειδοποιείται . Οι ώρες κυλούν στην αίθουσα αναμονής, και ξαφνικά… ανοίγει η πόρτα. «Συγχαρητήρια.
Έχετε ένα πανέμορφο κοριτσάκι», ακούγεται η φωνή της μαίας. Η προσδοκία του πατέρα δεν επαληθεύτηκε! Αξιοπρεπώς όμως πηγαίνει στη σύζυγο του και μόλις αντικρίζει το νεογέννητο κοριτσάκι αλλάζει, γίνεται…χαζομπαμπάς. Κι έτσι αρχίζει η κοινή ζωή τους.
Υπάρχουν όμως και μπαμπάδες που νιώθουν ευτυχία, όταν πληροφορούνται τον ερχομό της κορούλας. Δεν κουβαλούν τα κοινωνικά ταμπού, και το μόνο που τους ενδιαφέρει, είναι το μωρό τους να είναι υγιές.
Η κ. Θεοδώρα Κατσαργύρη, προϊσταμένη αιθούσης τοκετών του μαιευτηρίου ‘ΜΗΤΕΡΑ, με πολυετή πείρα, μας αναφέρει, «τα ζευγάρια σήμερα είναι πρόδρομοι μιας νέας νοοτροπίας, απελευθερωμένης από τα στερεότυπα του φύλου. Έτσι υποδέχονται, σε μεγάλο ποσοστό, την ‘άφιξη της κόρης’ με μεγάλο ενθουσιασμό. Δεν σημειώνονται ιδιαίτερες αντιδράσεις, όπως παλαιότερα, που αρκετές φορές έζησα περιστατικά που τώρα θα τα χαρακτηρίζαμε αναξιοπρεπή. Θυμάμαι, πριν από αρκετά χρόνια, βγήκα από την αίθουσα τοκετού και ανήγγειλα σ ΄ έναν πατέρα, ότι αυτός και η σύζυγός του απέκτησαν ένα υγιέστατο κοριτσάκι. Μέχρι τότε δεν ήξερε το φύλο του παιδιού, γιατί πολύ απλά, δεν υπήρχε το υπερηχογράφημα. Όταν το άκουσε, χτύπησε το κεφάλι του στον τοίχο και έφυγε χωρίς να δει το νεογέννητο κοριτσάκι και την σύζυγό του».
Η πρώτη φωτογραφία της κόρης. Το καλοσώρισμα του σήμερα
Είναι κορίτσι ή αγόρι; Η σύγχρονη τεχνολογία αποκαλύπτει το φύλο του παιδιού στο πλαίσιο του προγεννητικού ελέγχου, μόλις από τον πέμπτο μήνα της κύησης, με ελάχιστες πιθανότητες λάθους. Ο καθορισμός του φύλου είναι καθαρά ευθύνη του μπαμπά και οφείλεται στα χρωματοσώματά του. Όμως εκατομμύρια γυναίκες χλευάστηκαν, μπήκαν στο οικογενειακό και κοινωνικό περιθώριο, εκδιώχθηκαν, γιατί γεννούσαν κορίτσια. Ακόμα και σήμερα που έχει αποδειχθεί και επιστημονικά ποιος είναι υπεύθυνος για το φύλο του παιδιού, πολλές γυναίκες δέχονται πυρά, αρκετές φορές και από τους ίδιους τους συζύγους τους, απλά και μόνο γιατί το πλασματάκι που φέρνουν στον κόσμο είναι γένους θηλυκού.
«Εκείνο που πρέπει να προέχει είναι η γέννηση ενός υγιούς παιδιού» υποστηρίζει ο κ.Γιάννης Σιδέρης, μαιευτήρ – γυναικολόγος, ειδικός προγεννητικής διάγνωσης στο μαιευτήριο «ΜΗΤΕΡΑ»: « δυνατότητα που παρέχει ο προγεννητικός έλεγχος, στο πλαίσιο του οποίου, αποκαλύπτεται και το φύλο του εμβρύου. Παρόλα αυτά, οι άντρες επιθυμούν το πρώτο τους παιδί να είναι αγόρι, γιατί το θεωρούν συνέχειά τους. Στο υπερηχογράφημα, όταν πληροφορούνται ότι το μωρό θα είναι κοριτσάκι , φροντίζουν να αφήνουν περιθώρια λάθους.
Οι νέοι γονείς έχουν όλο τον καιρό να προετοιμαστούν ψυχολογικά και να αποδεχτούν τον ερχομό του κοριτσιού, γιατί γνωρίζουν εκ των προτέρων το φύλο του παιδιού τους με τη δυνατότητα που τους δίνει το υπερηχογράφημα».
Η σημασία του κοριτσιού ή του αγοριού για το κάθε ζευγάρι, και για τον κάθε γονιό εξαρτάται από τις απόψεις και τα βιώματα που έχει για το κάθε φύλο. Είναι βέβαιο, πλέον , ότι σήμερα τα πράγματα έχουν αλλάξει αρκετά και μάλιστα είναι μεγάλο το ποσοστό των αντρών που επιθυμούν το μωρό τους να είναι κοριτσάκι.
Η κ. Ελένη Δημάκη βρίσκεται στον 9ο μήνα της εγκυμοσύνης της. Θα γίνει μητέρα για πρώτη φορά και μας λέει « Αρχικά, αυτό που με ενδιαφέρει, είναι να γεννήσω ένα γερό παιδί. Το υπερηχογράφημα έδειξε, ότι έχω κοριτσάκι. Ο σύζυγος μου, ήθελε κοριτσάκι, γιατί τα θεωρεί πολύ χαριτωμένα…, αισθάνομαι υπέροχα, περιμένω την κόρη μου και σκέφτομαι πως θα φτιάξω το δωμάτιο της, πως θα το διακοσμήσω και πολλά άλλα που πρέπει να κάνω».
Το κοριτσάκι του χθες στην Ελληνική κοινωνία.
Παλαιότερα, χρόνια πριν μια ολόκληρη κοινωνία αντιμετώπιζε τη γέννηση της κόρης ως μελανό σημείο για τη γυναίκα και την οικογένεια. Αντίθετα η γυναίκα που γεννούσε αγόρι θεωρούνταν ευλογημένη και η οικογένεια ολοκληρωμένη και ευτυχισμένη. Η κ. Μαρία Μηλίγκου – Μαρκαντώνη, επίκουρος καθηγήτρια Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών μας εξήγησε ότι:« η επιθυμία για αγόρι είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις υπάρχουσες πεποιθήσεις για την ιδιαιτερότητα της θέσης του κοριτσιού, στην Ελληνική παραδοσιακή οικογένεια μέχρι την μεταπολεμική περίοδο. Τρεις ήταν οι κυριότεροι λόγοι που δημιουργούσαν την δυσφορία αυτή. Ένας απ΄ αυτούς, αφορά την αποκατάσταση της κόρης με το γάμο. Θεωρούσαν, πολύ μεγάλο πρόβλημα το να μην παντρευτεί το κορίτσι τους. Ήταν ντροπή και ταπείνωση να μείνει η κόρη γεροντοκόρη. Στιγματιζόταν η οικογένεια. Άλλωστε , το όριο ηλικίας ήταν μεταξύ 14 και 22. Ακόμα κι αν παντρευόταν μετά τα 20, το θεωρούσαν ταπεινωτικό. Βέβαια, αυτή η εμμονή για γάμο σε νεαρή ηλικία έχει περάσει και στην εποχή μας.
Ένα άλλο «εμπόδιο» ήταν αυτό της προίκας. Θεωρούσαν υποχρέωση να δώσουν προίκα στα κορίτσια, αν και ένιωθαν αγχωμένοι και καταπιεσμένοι πολλές φορές, γιατί δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα. Άλλωστε οι γονείς συνήθιζαν να λένε : ‘όποιος δεν έκτισε σπίτι και δεν πάντρεψε κορίτσι, δεν ξέρει τι καιρός περνάει’.
Πέρα απ’ αυτό, όμως, ανησυχούσαν και αγωνιούσαν για την ηθική διαπαιδαγώγηση του κοριτσιού. Η μέριμνά τους ήταν η διαφύλαξη της παρθενιάς μέχρι και την ημέρα του γάμου. Την επόμενη του γάμου η πεθερά της νύφης έλεγχε τα νυφικά σεντόνια. Αν υπήρχε αίμα, τα τοποθετούσε σ’ ένα δίσκο και τα πήγαινε στους συγγενείς, οι οποίοι έριχναν χρήματα φωνάζοντας «ασπροπρόσωπη». Τα πεθερικά έκαναν δώρο στην νύφη για την τιμή που τους χάρισε. Στην αντίθετη, όμως, περίπτωση έδιωχναν την νύφη από το σπίτι και επέστρεφαν και την προίκα της. Το βάρος της ντροπής ήταν τόσο μεγάλο που δεν μπορούσαν να βγούνε από το σπίτι. Αρκετές φορές, η τιμωρία για το «έγκλημα» αυτό, ήταν ο θάνατος της νύφης.
Για ν’ αποφύγουν τον ερχομό μιας ανεπιθύμητης κόρης προέβαιναν σε διάφορες ενέργειες, όπως μας εξηγεί η κ. Μηλίγκου – Μαρκαντώνη. «Για να γίνει η νύφη κερά, αφέντρα ή αρχοντοκυρομάνα , έδιναν την ευχή να κάνει εννέα γιους και στο τέλος θυγατέρα. Γι’ αυτό το λόγο, έδιναν στη νύφη εννέα αμύγδαλα οι συγγενείς μια εβδομάδα μετά το γάμο (τα αμύγδαλα είναι σύμβολο της γονιμότητας). Μια άλλη μέθοδος που ακολουθούσαν, ήταν το αρσενικοβότανο. Το έπιναν και πίστευαν, ότι θα έκαναν αγόρια. Αν μια γυναίκα μετά από πολλές γέννες , δεν είχε αποκτήσει τον πολυπόθητο γιο , έπινε ένα βότανο, το «σερκόχορτον».
«Στην Πρέβεζα», συνεχίζει η κ. Μηλίγκου – Μαρκαντώνη, «δεν έβαζαν τις εγκύους να κάθονται δίπλα στο τζάκι, στη σκούπα και στην πυροστιά και απέφευγαν να χτυπάνε τις εγκύους με σκούπα, γιατί πίστευαν ότι θα έκαναν κορίτσι.
Στη Λακωνία ποτέ δεν δώριζαν χτένι σε μια έγκυο, για να αποφύγουν το κορίτσι.
Στη Μάνη, όταν ερχόταν ο πολυπόθητος γιος, τον έβαζαν μέσα σε κόσκινο με το σκεπτικό, ότι θα ακολουθούσαν τόσα αγόρια όσο και οι τρύπες του κόσκινου, ενώ τα κορίτσια τα τοποθετούσαν στη σκάφη του ζυμώματος, αφού προορισμός τους, ήταν να φροντίζουν για το ψωμί της οικογένειας.
Στο Μανιάκι, πάλι, όταν έρχονταν αγόρια στην οικογένεια έφτιαχναν τις δίπλες για να «διπλώνουν» τ΄ αρσενικά. Τα κορίτσια τα υποδέχονταν με χαλβά.
Στην Άρτα, η γέννηση της κόρης ισοδυναμούσε με λύπη. Συνήθιζαν να λένε : «ας έχει ζωή κι ας είναι κοπέλα». Όταν όμως συνέχιζαν οι γυναίκες να γεννούν κορίτσια και το αγόρι δεν ερχόταν, τότε έλεγαν : «αμ ,πάλε πανούκλα γεννήθηκε!» ή «τι γύρευε και γίνηκε η χολέρα!».
Στο Μεσολόγγι, οι γυναίκες κάρφωναν τρία καρφιά στον τοίχο λέγοντας: «καρφώνω τις τσούπρες και κάνω αρσενικά».
Στην Ήπειρο τον πρώτο λόγο τον είχε ο παππούς. Όταν γεννιόταν αγοράκι, έβαζε κάτω από την κούνια του καλαμάρι, πένα και μαχαίρι, ώστε να φτάσει στο ανώτερο πνευματικό επίπεδο. Όταν, όμως, γεννιόταν κοριτσάκι, ο παππούς έβαζε κάτω από την κούνια κεντήματα, τα απαραίτητα σύνεργα, σύνεργα πλεκτικής με σκοπό να γίνει καλή νοικοκυρά.
Αξιοσημείωτη, επίσης, θεωρείται η επιλογή των ονομάτων που έδιναν στα κορίτσια. Προτιμούσαν το Σταμάτα ,το Αγόρω ,το Διώχνω με σκοπό να σταματήσει η θηλυγονία στην οικογένεια.
‘Ηδη, από την γέννηση, συνεχίζει η κ. Μηλίγκου – Μαρκαντώνη, γίνεται αισθητή η διάκριση ανάμεσα στα δυο φύλα, όσον αφορά τα παιχνίδια, τις ασχολίες και τα ενδιαφέροντα».
Κοριτσίστικα νανουρίσματα
Διαφοροποίηση, όσον αφορά το φύλο των παιδιών, υπάρχει και στα νανουρίσματα σύμφωνα με την Ελληνική λαογραφική παράδοση. Η μητέρα, συνήθως, κοιμίζει την κορούλα της με στοργικά τραγουδάκια, που αναφέρονται στο γάμο, στην προίκα και στην καλή της τύχη και πολύ σπάνια στα γράμματα και στο σχολείο. Χαρακτηριστικό είναι το Πελοποννησιακό νανούρισμα του 1888, ευρύτερα γνωστό με «τα προικιά σου»: Κοιμήσου αστρί, κοιμήσου αυγή, κοιμήσου νιο φεγγάρι, κοιμήσου, που να σε χαρεί ο νιος που θα σε πάρει.
Κοιμήσου, που παράγγειλα στην Πόλη τα χρυσά σου,
Στη Βενετιά τα ρούχα σου και τα διαμαντικά σου.
Δημοσιογραφική έρευνα: Βίκυ Μπαφατάκη
Συνεργάστηκε η Βίκυ Αλεξανδροπούλου
