Στην Ελλάδα, οι θεσμικοί δρόμοι και οι συντεχνιακές αντιλήψεις συχνά δε συμπίπτουν, με συνέπεια να είναι δύσκολο να διακρίνεις τον προοδευτικό από τον συντηρητικό, τον (εκάστοτε) φιλοκυβερνητικό από τον (εκάστοτε) αντιπολιτευόμενο, τον αραγμένο από τον ανήσυχο, τον επαγγελματία από το «δάσκαλο», τον έμπορο από τον ερευνητή. Καλές οι δομές και τα συστήματα στην εκπαίδευση, αλλά τίποτα και κανένας δεν μπορεί ν’ αντικαταστήσει τον αφοσιωμένο δάσκαλο. Τον έντιμο, τον συνεπή, τον πράο, τον ενήμερο, τον αμερόληπτο. Αυτόν που έμαθε να δίνει (κι όχι να παίρνει), που διδάσκει το πώς αντιστεκόμαστε στις «Σειρήνες» (κι όχι πώς ενδίδουμε), που δε βολεύεται, δε δογματίζει, δεν αφορίζει, δεν εμπαίζει, δε διατάζει, δεν τάζει.
Οι νέοι μας έχουν ανάγκη από όρθιους-ασυμβίβαστους δασκάλους και όχι από αυλοκόλακες, άκαπνους και σκυφτούς εραστές του χρήματος και της δόξας. Το σχολείο (όπως και το πανεπιστήμιο) συχνά παρουσιάζεται κατώτερο των προσδοκιών μας, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι δεν μπορούμε να το φτάσουμε στο ύψος των ονείρων μας (άλλωστε δε φταίει το σύστημα αν πολλές φορές εμείς οι ίδιοι κατεβάζουμε τα όνειρά μας στο επίπεδο των αναγκών μας).
Ένας είναι ο καθρέπτης της αποστολής μας: τα μάτια των μαθητών μας. Χωρίς τη δική τους λάμψη η διδασκαλία μετατρέπεται σε μια νεκρή εκ-πομπή άχρηστων (για τη Ζωή και τον Άνθρωπο) δεδομένων. Σε μια οφθαλμαπάτη. Σ’ έναν αντικατοπτρισμό. Αν δεν ήταν έτσι – αν δηλαδή η στάση ζωής μας δεν έπαιζε τον κύριο ρόλο στη δική τους πορεία – τότε θ’ αρκούσε να μαγνητοφωνούμε ή να βιντεοσκοπούμε τα μαθήματά τους. Θ’ αρκούσε ένας πίνακας περιεχομένων ή μια δισκέτα.
Θέλει λοιπόν αγάπη αυτή η δουλειά του δασκάλου. Αν δεν έχουμε να δώσουμε, ας γίνουμε έμμισθοι ερευνητές ή κοσμικοί επαγγελματίες ή απλώς καθηγητές κι ας αφήσουμε στους ρομαντικούς, στους οραματιστές και στους ουτοπιστές χώρο για να εκπληρώσουν το χρέος τους απέναντι σε μια γενιά που δεν πρόλαβε – ή δεν πρόκανε – να ονειρευτεί.
Γιάννης Πανούσης
Καθηγητής Εγκληματολογίας
Βουλευτής ΔΗΜΑΡ
