Ιούλιος του 1961. Το πυρηνοκίνητο υποβρύχιο της Σοβιετικής Ένωσης, K-19, βρίσκεται στη Γροιλανδία για ασκήσεις. Το σύστημα ψύξης του πυρηνικού αντιδραστήρα του υποβρυχίου είχε καταρρεύσει εντελώς, αν και οι προδιαγραφές του υποβρυχίου είχαν και εφεδρικό σύστημα ψύξης για τον πυρηνικό αντιδραστήρα, αυτό δεν είχε εγκατασταθεί ποτέ.
Ο πυρηνικός αντιδραστήρας.
Η ζημιά στο υποβρύχιο ήταν τόσο μεγάλη που δεν υπήρχε δυνατότητα επικοινωνίας με την επιφάνεια καθώς οι ραδιοεπικοινωνίες είχαν καταστραφεί. Συστάθηκε μια επταμελής ομάδα μηχανικών με σκοπό τη δημιουργία ενός νέου συστήματος ψύξης που φτιάχτηκε από ένα φρεάτιο εξαερισμού και ενός σωλήνα ύδρευσης. Η ενέργεια αυτών των ανδρών στέφθηκε με επιτυχία αλλά δυστυχώς εκκρίθηκαν ραδιενεργά αέρια και η ομάδα των μηχανικών με τον επικεφαλής τους πέθαναν από έκθεση σε ραδιενέργεια. Δεκαπέντε ακόμα μέλη του πληρώματος πέθαναν μέσα στα επόμενα 2 χρόνια ως αποτέλεσμα της έκθεσης σε ραδιενέργεια από αυτό το μοιραίο συμβάν στο υποβρύχιο K-19.
Η κρίση της Κούβας.
Μέλος τους πληρώματος ήταν ο Βασίλι Αλεξάντροβιτς Αρχίποφ, ο οποίος ένα χρόνο μετά βρίσκεται στο υποβρύχιο B-59, κοντά στην Κούβα. Κοντά στην περιοχή βρίσκονταν έντεκα αντιτορπιλικά του Αμερικανικού στρατού μαζί με το αεροπλανοφόρο USS Randolph. Τα αντιτορπιλικά ανοίγουν πυρ κατά του B-59 έχοντας ως στόχο να το αναγκάσουν να βγει στην επιφάνεια. Η επικοινωνία με την Μόσχα είχε κοπεί για μερικές μέρες και σε μια προσπάθεια να ξεφύγουν από τα Αμερικανικά πυρά αποφασίζουν να πάνε σε μεγαλύτερο βάθος. Ο καπετάνιος του υποβρυχίου, Βαλεντίν Σαβίτσκι, θεώρησε πως οι Αμερικάνοι σήμαναν την αρχή του πολέμου ανοίγοντας πυρ και έβαλε σε ψηφοφορία την χρήση πυρηνικών όπλων. Για να γίνει όμως χρήση τέτοιων πυραύλων έπρεπε να συμφωνήσουν ομόφωνα, ο Καπετάνιος του πλοίου, ο Κομισάριος του Κόμματος και ο δεύτερος στην ιεραρχία, Βασίλι Αρχίποφ. Ο Αρχίποφ ήταν ο μόνος που διαφωνούσε με τη χρήση των πυρηνικών όπλων. Αν και δεύτερος στην ιεραρχία του B-59, ο Αρχίποφ, ήταν διοικητής των υποβρυχίων B-4, B-36 και B-130. Έχοντας τον ίδιο βαθμό με τον Σαβίτσκι και την ηρωική φήμη από το συμβάν στο Κ-19, δεν μπορούσαν παρά να τον ακούσουν και να ακυρώσουν την χρήση των πυρηνικών. Το B-59 αναγκάστηκε να έρθει στην επιφάνεια καθώς τελείωναν οι μπαταρίες τους και έπρεπε να χρησιμοποιήσει την πετρελαιοκίνητη μηχανή του για να γυρίσει πίσω στην Σοβιετική Ένωση. Η απόφαση του Αρχίποφ να έρθει σε ρήξη με τους συμπατριώτες του και να πει όχι στη χρήση πυρηνικών, ίσως να έσωσε τον κόσμο από πυρηνικό ολοκαύτωμα.
Ο Αρχίποφ, το 1975 προάχθηκε σε υποναύαρχο και έγινε διοικητής της Ναυτικής Ακαδημίας του Κίροφ. Το 1981 γίνεται αντιναύαρχος και λίγα χρόνια μετά στα μέσα της δεκαετίας του ‘80 παίρνει σύνταξη. Στη συνέχεια μετακόμισε στο Kupavna με την γυναίκα του, Όλγα, μέχρι τον θάνατο του από καρκίνο στο συκώτι το 1998.
Γράφει ο Γιώργος Μαράτσης.
