Ο Καθηγητής Martin M. Monti δεν είναι ένας συνηθισμένος γιατρός. Είναι ένας ξεχωριστός επιστήμονας που δίνει ελπίδα σε όλους μας, ότι το κώμα ίσως και να είναι μόνο ένας «ύπνος» ή η παράλυση απλά ένα «κακό όνειρο».
Είναι Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Ψυχολογίας και στο Τμήμα Νευροχειρουργικής του Κέντρου Έρευνας για Τραυματισμούς Εγκεφάλου. Σε τι έγκειται η μοναδικότητα του ανθρώπου; Η απάντηση βρίσκεται μέσα στα περίπου 100 δισεκατομμύρια νευρώνες, που αποτελούν ένα από τα πιο μυστηριώδη αντικείμενα του σύμπαντος: τον ανθρώπινο εγκέφαλο.
Η δουλειά του συνοψίζεται μέσα σε δύο ερωτήματα, όπως λέει και ο ίδιος. Πρώτο ερώτημα είναι το τι σημαίνει να είσαι συνειδητός και το δεύτερο το πώς γνωρίζουμε ότι ένα άτομο είναι συνειδητό και πώς αυτό επηρεάζει την κατανόηση της λειτουργίας του εγκεφάλου μετά από σοβαρό τραυματισμό.
Το δεύτερο ερώτημα έχει να κάνει με την ανθρώπινη σκέψη. Χρειαζόμαστε τη γλώσσα για να σκεφτούμε; Είναι η γλώσσα που κάνει τους ανθρώπους ιδιαίτερους; Επειδή διαθέτουμε τη γλώσσα γι’ αυτό είμαστε ικανοί ως είδος για πιο εξελιγμένη σκέψη; Αυτά είναι μόνο μερικά από τα ερωτήματα που τον απασχολούν.
Δισεκατομμύρια νευρώνων και κύτταρα του εγκεφάλου δημιουργούν την ύπαρξη της αίσθησης του κόσμου γύρω μας και της συνείδησης και του εαυτού μας. Μελετά, λοιπόν, την υπομονή που δείχνει κάποιος κατά τη διαδικασία του να επανέλθει από ένα σοβαρό τραύμα εγκεφάλου, καθώς χάνει τη συνείδησή του.
Η ερώτηση είναι, βέβαια, γιατί σε κάποιες περιπτώσεις ο εγκέφαλος είναι ικανός να επαναφέρει αυθόρμητα τη συνείδηση, ενώ σε άλλες περιπτώσεις δεν επανέρχεται ποτέ.
Ποια είναι, λοιπόν, η κρίσιμη διαφορά αυτών των δύο περιπτώσεων; Τα προηγούμενα πέντε χρόνια η έρευνά του επικεντρώθηκε στην προσπάθειά του να βρει νέους τρόπους για να βοηθήσει τους ασθενείς που δεν μπορούν να ανακτήσουν τη συνείδηση τους.
Είναι ο πρώτος στον κόσμο που δημιούργησε την τεχνική Low Intensity Focused Ultrasound Pulsation, που βοηθά με κάποιον τρόπο να ξεκινήσει και πάλι η αίσθηση της συνείδησης στον εγκέφαλο. Έτσι, βοηθά τον εγκέφαλο να δημιουργήσει και πάλι συνείδηση.
Πρόκειται για μια εξαιρετικά συναρπαστική δυνατότητα που δίνει την ελπίδα, ότι ίσως μερικοί από αυτούς τους ασθενείς μπορεί στο μέλλον να είναι σε θέση να επαναφέρουν έστω κάποιο επίπεδο συνείδησης, ίσως ακόμη και τη δυνατότητα να ξεκινήσουν να νιώθουν και πάλι τον κόσμο γύρω τους και να επικοινωνούν.
Η συνείδηση “φεύγει” όταν κοιμόμαστε και επανέρχεται με το που ξυπνάμε. Είναι η αίσθηση του να βρισκόμαστε εδώ, σε αυτόν τον κόσμο. Αυτά που βλέπουμε, που ακούμε και η ίδια μας η ύπαρξη σε αυτόν τον κόσμο.
Το κώμα είναι η έντονη απώλεια συνείδησης μετά από έναν σοβαρό τραυματισμό του εγκεφάλου. Σε εμάς φαίνεται ως μια απλή λιποθυμία ή σαν ένας πολύ βαθύς ύπνος που δεν μπορεί να ξυπνήσει κάποιος.
Κάποιοι επανέρχονται μέσα σε τρεις με τέσσερις εβδομάδες από ένα κώμα και έχουν επαφή με το περιβάλλον κανονικά. Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις όμως, παρόλο που ένας ασθενής επανέρχεται από κώμα και ανοίγει τα μάτια του, δεν είναι σε θέση να κουνήσει κάποιο άκρο του ή να ανοιγοκλείσει τα μάτια του όπως του ζητείται από τους γιατρούς, τότε του ζητάνε να κάνει μια σκέψη. Μέσα στο μηχάνημα φαίνεται η σκέψη που τους ζητήθηκε να κάνουν και έτσι βλέπουμε αν έχουν συνείδηση.
Σε αυτό βασίζεται και η νέα τεχνολογία, σε υπερηχογράφημα που προσπαθεί να ξυπνήσει τον εγκέφαλο και να αποκτήσει πάλι συνείδηση και να δημιουργήσει αυτήν την αίσθηση. Μετά από εβδομάδες ο ασθενής βγαίνει από το τεχνητό κώμα και περιμένουμε να επανέλθει. Αν δεν καταφέρει να επαναφέρει τη συνείδησή του τότε εφαρμόζουμε αυτήν την τεχνική πάνω στον ασθενή.
Μια εβδομάδα μετά είναι πλήρως προσανατολισμένος και του γίνονται ερωτήσεις που είναι σε θέση να απαντήσει. Δέκα μέρες αργότερα προσπαθεί να περπατήσει και τέλος έξι μήνες μετά είναι κατά 80-90% όπως ήταν παλιά. Βέβαια, πρέπει να γίνουν ακόμη περισσότερες έρευνες για να τα κατανοήσουμε όλα αυτά.
Αυτή τη στιγμή ο Dr.Monti εργάζεται ως Αναπληρωτής Καθηγητής στα τμήματα Νευροχειρουργικής και Ψυχολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνια. Ο Monti σπούδασε Ψυχολογία και Νευροεπιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Princeton, όπου μετέπειτα έκανε το διδακτορικό του πάνω στους ίδιους τομείς. Στο Πανεπιστήμιο Bocconi, στο Μιλάνο, το 2002, απέκτησε Πτυχίο Οικονομίας και Κοινωνικών Επιστημών.
Γράφει η φιλόλογος, δημοσιογράφος Κατερίνα Σχοινά
Επιστημονική επιμέλεια: Δρ. Βίκυ Μπαφατάκη, Γιώργος Μαράτσης
