Κάνοντας μία αναδρομή στον χρόνο μπορεί κανείς να συναντήσει στην ελληνική ιστορία δεκάδες ξένους Φιλέλληνες. Πρόκειται για ανθρώπους που εκδήλωσαν την αγάπη προς στους Έλληνες και σε καθετί το ελληνικό με τα λόγια τους και με τα έργα τους. Κατά την διάρκεια του αγώνα των Ελλήνων τo 1821 συναντά κανείς πολλούς ξένους που παρουσίασαν φιλικά αισθήματα προς την Ελλάδα αλλά και όχι μόνο. Κάνοντας μία αναδρομή στο παρελθόν μπορεί κανείς να συναντήσει φιλέλληνες σε όλες τις εποχές.
1.Ιωάννης-Γαβριήλ Εϋνάρδος
‘Hταν Ελβετός τραπεζίτης. Τιμήθηκε από την χώρα μας με τον τίτλο του ευεργέτη του ελληνικού έθνους. Το 1814 συμμετείχε στο συνέδριο της Βιέννης όπου εκεί γνώρισε τον Ιωάννη Καποδίστρια. Εμπνεόμενος από αυτόν προσχώρησε στο κίνημα του φιλελληνισμού. Έδωσε τεράστια ποσά στους Έλληνες κατά την διάρκεια της επανάστασης του 1821, καθώς και μετά την δολοφονία του Καποδίστρια, όταν διετέλεσε και επίτιμος διοικητής της Εθνικής Χριστιανικής Τράπεζας το 1847, της οποίας ήταν και ιδρυτής.
2.Σέρ Άρθουρ Τζον Έβανς : Άγγλος αρχαιολόγος
Αποκάλυψε στο σύνολό του τον πολιτισμό που ονόμασε “Μινωικό”. O Έβανς ενδιαφερόταν ιδιαίτερα για την Κrήτη ως πηγή σφραγίδων που περιείχαν πρώιμες επιγραφές μη αποκρυπτογραφημένες. Οι πολιτικές αλλαγές ευνόησαν την πρόσθεση του Έβανς να ξεκινήσει ανασκαφές στην Κρήτη μετά την Κρητική επανάσταση. Το 1899, χρησιμοποίησε τα χρήματα της πατρικής κληρονομιάς για να αγοράσει την περιοχή στον Κεφαλά. Χρησιμοποιώντας ένα μεγάλο για την εποχή δυναμικό, ο Έβανς ξεκίνησε μιας μεγάλης κλίμακας συστηματική ανασκαφή. Στο τέλος του 1903 είχε αποκαλύψει ένα μεγάλο μέρος των θεμελίων ενός εκτεταμένου συμπλέγματος, το οποίο προσδιόρισε ως Ανάκτορο της Κνωσού, κέντρο του Μινωικού πολιτισμού. Όχι μόνο αποκάλυψε τα θαμμένα ερείπια και τα δημοσίευσε σε τέσσερις τόμους στο Το Παλάτι του Μίνωα στην Κνωσσό, κλασικό έργο της αρχαιολογίας, αλλά τα συντήρησε ουσιαστικά με τις μεθόδους της εποχής του και τα αναστήλωσε εν μέρει. Ο Έβανς χρίστηκε ιππότης το 1911 για τις υπηρεσίες του στην αρχαιολογία, την Κνωσό και το Ασμόλειο μουσείο.
3.Έντιθ Χάμιλτον
Ήταν καθηγήτρια κλασσικών σπουδών και εκπαιδευτικός προτού γίνει γνωστή ως συγγραφέας έργων για τον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό και μάλιστα τη μυθολογία. Τα διασημότερα βιβλία της είναι ο Ελληνικός τρόπος και η Μυθολογία. Το τελευταίο, με τις επανειλημμένες εκδόσεις του, χρησιμοποιείται ευρύτατα ως εισαγωγικό κείμενο στα αμερικανικά κολέγια στο μάθημα της μυθολογίας, και ως οδηγός μελέτης για την υπάρχουσα βιβλιογραφία.
Η Χάμιλτον άργησε να γίνει γνωστή ως συγγραφέας. Άρχισε να γράφει μετά στη συνταξιοδότησή της, στα 60 της. Έκανε πολλά ταξίδια στους τόπους της κλασικής αρχαιότητας, η ίδια όμως θεωρούσε αποκορύφωμα της αναγνώρισή της την επίσκεψή της στην Ελλάδα τον Αύγουστο του 1957, όταν σε ειδική τελετή στο Θέατρο του Ηρώδου Αττικού, τής απονεμήθηκε από τον βασιλέα Παύλο, ο Χρυσούς Σταυρός του Τάγματος της Ευποιίας και από τον δήμαρχο Αθηναίων η ανακήρυξή της σε επίτιμη δημότισσα Αθηνών.
4.Ερρίκος Σλήμαν
Ήταν Γερμανός επιχειρηματίας, σημαντικός πρωτοπόρος στον τομέα της αρχαιολογίας. Έγινε γνωστός για τις ανασκαφές του στην αρχαία Τροία. Οι ανακαλύψεις του, βοήθησαν να καθιερωθεί ένα ιστορικό υπόβαθρο για τις ιστορίες και τους μύθους που τραγούδησαν ο Όμηρος και ο Βιργίλιος. Μύθοι που γοήτευσαν τον Σλήμαν από την παιδική του ηλικία.
5. Λουίζα Ριανκούρ
Γαλλίδα θαυμάστρια της Ελλάδας με έντονα φιλελληνικά αισθήματα. Όταν επέστρεψε στην Γαλλία δεν σταμάτησε να υποστηρίζει τα ελληνικά εθνικά δίκαια με δημοσιεύματα και πλήθος εκδηλώσεων.
6. Δίδοτος Αμβρόσιος
Ήταν Γάλλος διανοούμενος, με ιδιαίτερες επιδόσεις σαν σοφός ελληνιστής και συνάμα φλογερός φιλέλληνας. Μετά την έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, δώρισε προς το εξεγερμένο Έθνος μας το πιεστήριο, με το οποίο ο Μάγερ τύπωνε στο Μεσολόγγι τα περίφημα Ελληνικά Χρονικά του.
Συγκαταλεγόταν ανάμεσα στους πρωτοστάτες του φιλελληνικού Κομιτάτου του Παρισιού και σύγχρονα, δημοσίευσε μια φλογερή έκκληση του προς τους χριστιανικούς λαούς, για την απελευθέρωση της χώρας μας από τον οθωμανικό ζυγό. Εξάλλου, συνετέλεσε πολύ στην αποστολή τόσο εθελοντών όσο και παντοειδών υλικών ενισχύσεων προς το μαχόμενο για την ελευθερία του Έθνος μας, καθώς και στη διαφώτιση των Ευρωπαϊκών λαών για το περιεχόμενο του ιερού απελευθερωτικού αγώνα των Ελλήνων.
Αργότερα μετέφρασε το Θουκυδίδη στα Γαλλικά σε 4 τόμους – και πραγματοποίησε, σε 50 ολόκληρους τόμους, τη συλλογή και έκδοση των έργων πλείστων άλλων Αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων. Τέλος, εξέδωσε και το βιβλίο “Θησαυρός της Ελληνικής γλώσσας” του Ε. Στεφάνου.
7.Χέρμαν Φρανκ Μάγερ
Ήταν Γερμανός συγγραφέας και ερευνητής που ασχολήθηκε με την περίοδο της γερμανικής κατοχής της Ελλάδας. Καρπός της έρευνάς του, που κράτησε 25 χρόνια, αποτέλεσε το πρώτο του βιβλίο, Η Αναζήτηση. Ανθρώπινα πεπρωμένα στον ελληνικό απελευθερωτικό αγώνα 1941-1944. Ο Μάγερ συνέχισε να ασχολείται με τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο, εστιάζοντας ιδιαίτερα στη μελέτη του δράματος στη σφαγή του Κομμένου στις 16-8-1943. Αργότερα μελέτησε τη διαδρομή μιας Μεραρχίας της Βέρμαχτ η οποία από τη Βιέννη κατάληξε στην Πελοπόννησο και ήταν οι άνδρες της που εκτέλεσαν τους άνδρες στη σφαγή στα Καλάβρυτα.
Στη συνέχεια μελέτησε την αιματοβαμμένη πορεία μιας άλλης Μεραρχίας της Βέρμαχτ, της 1ης Μεραρχίας Ορεινών Καταδρομέων γνωστής με το όνομα του Αλπικού λουλουδιού εντελβάϊς που το καλοκαίρι του 1943 αιματοκύλισε την Ήπειρο και Βόρειο Ήπειρο και την Κεφαλλονιά, όπου εκτέλεσαν με συνοπτικές διαδικασίες μερικές χιλιάδες Ιταλούς αξιωματικούς και στρατιώτες στην Κεφαλλονιά, συμβάν γνωστό ως η σφαγή της μεραρχίας Άκουι. Η έρευνά του βασιζόταν τόσο στην αναψηλάφηση τεκμηρίων από τα γερμανικά και άλλα αρχεία, όσο και στην περιήγηση στους τόπους όπου συνέβησαν τα γεγονότα και στις συνεντεύξεις από αυτόπτες μάρτυρες και πρωταγωνιστές και στην Ελλάδα αλλά και σε άλλα μέρη του κόσμου. Για το βιβλίο του για τη δράση της 1ης ορεινής μεραρχίας “Εντελβάις”, επισκέφθηκε περισσότερα από 200 χωριά της Ηπείρου και της Βορείου Ηπείρου. Πέρα των δεκάδων σφαγών που περιγράφει, αναφέρεται επιπλέον στις στρατιωτικές συνεννοήσεις του ΕΔΕΣ με τον Γερμανικό στρατό κατοχής.
8.Κλοντ Σαρλ Φοριέλ
Ήταν Γάλλος ακαδημαϊκός φιλόλογος, ιστορικός και κριτικός που η ακμή του συμπίπτει με την Γαλλική Επανάσταση και τους Ναπολεόντειους πολέμους. Στην Ελλάδα είναι γνωστός κυρίως για τη σημαντική συλλογή δημοτικών τραγουδιών (μεταξύ των οποίων και κλέφτικα) που συγκέντρωσε και μετέφρασε.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Φοριέλ, αν και δεν επισκέφθηκε ποτέ την Ελλάδα, ήταν ο πρώτος που δημοσίευσε συγκροτημένη έκδοση νεοελληνικών δημοτικών τραγουδιών με τον τίτλο “Chants populaires de la Grèce moderne”, στο Παρίσι σε δύο τόμους (1824 – 1825). Στον πρόλογο της συλλογής του, έχοντας υπόψη προεργασίες άλλων λογίων όπως του Γερμανού βαρόνου Χάξτχάουζεν, των Ελλήνων Μουστοξύδη, Μαυρομάτη, Σχινά κ.α., γράφει «η συλλογή που παρουσιάζω είναι η πρώτη που δημοσιεύεται, αυτό είναι μια εξαιρετική εύνοια της τύχης, που δεν περίμενα».
Κατά τον σύγχρονο Έλληνα λαογράφο Δημήτρη Λουκάτο, το φιλλεληνικό έργο του Φοριέλ βοήθησε πολύ τον επαναστατικό αγώνα των Ελλήνων, ίσως πολύ περισσότερο και από οποιαδήποτε υλική βοήθεια από το εξωτερικό.
Σημειώνεται ότι τη νεοελληνική γλώσσα τα ήθη και τα έθιμα, τη ζωή και την κατάσταση γενικότερα των Ελλήνων διδάχθηκε στο Παρίσι και σ΄ άλλα μέρη από παρεπιδημούντες Έλληνες σπουδαστές, εμπόρους και ναυτικούς. Τα δε τραγούδια της συλλογής του ο Φοριέλ τα συνέλεξε βασιζόμενος στις παρακάτω πηγές (όπως αναφέρει ο ίδιος στους προλόγους του).
9.Γουίλιαμ Γκλάντστοουν
Ήταν διαπρεπής Άγγλος πολιτικός του Φιλελεύθερου Κόμματος που διετέλεσε πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου. Διακρίθηκε για τη ρητορική του δεινότητα και το φιλελληνισμό του. Ήταν επίσης εταίρος της Βασιλικής Εταιρείας και μέλος της Βασιλικής Στατιστικής Εταιρείας.
“Αναλογίζομαι – έγραφε – τι ικανοποίηση θα αισθανόμουν αν είχα την τύχη πριν από το τέρμα της μικρής μου ζωής να δω τον πληθυσμό αυτής της Ελληνικής Νήσου (της Κύπρου) να ενσωματωθεί ύστερα από φιλικό διακανονισμό με τους αδελφούς του, του Βασιλείου της Ελλάδος”. Σημαντική είναι η απόφασή του να συνεχίσουν τα Ελληνικά σχολεία της Κύπρου να διδάσκουν στην Ελληνική γλώσσα, σε αντίθεση με εισήγηση που του έκαναν όταν υπουργός αποικιών, λέγοντας ότι δεν αξίζει να κάνουμε στους Έλληνες ό,τι κάναμε σε άλλους λαούς, δηλαδή να τους επιβάλουμε τη γλώσσα μας.
Ο Γκλάντστοουν ήταν από τους πρώτους μείζονες Βρετανούς πολιτικούς που υιοθέτησε την πολιτική άποψη ότι η Βρετανία μπορούσε να παρεμβαίνει για την προστασία των χριστιανικών μειονοτήτων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και μάλιστα να δικάζει τους υπεύθυνους για τις διώξεις. Η πολιτική αυτή βασιζόταν σε διεθνείς συνθήκες όπως η Συνθήκη των Παρισίων του 1856 με την οποία έληξε ο Κριμαϊκός Πόλεμος. Θαύμαζε την Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία σαν έναν ενωτικό εθνικό και θρησκευτικό οργανισμό και εμπνεόταν από την Επανάσταση του 1821. Μετά τη σφαγή χιλιάδων Βουλγάρων χριστιανών από τους Τούρκους τον Μάιο του 1876, ο Γκλάντστοουν κάλεσε τη βρετανική κυβέρνηση να αναλάβει ενεργό ρόλο σαν προστάτης και δικαστής. Οι θέσεις του έγιναν γνωστές μέσω ενός φυλλαδίου με τον τίτλο “Bulgarian Horrors and the Question of the East” (Βουλγαρική φρίκη και το Ανατολικό Ζήτημα). Η εκστρατεία του Γκλάντστοουν υπέρ των Ορθοδόξων της Τουρκίας προκάλεσε μεγάλο ενδιαφέρον σε κύκλους της Βρετανίας, περιλαμβανομένων των Αγγλικανικών Εκκλησιών και σχηματίστηκαν διάφορες οργανώσεις για την υποστήριξη Αρμενίων, Ασσυρίων και Ελλήνων Ορθοδόξων της Τουρκίας.
10.Βίκτωρ Ουγκώ:
Ήταν Γάλλος μυθιστοριογράφος, ποιητής και δραματουργός, ο πλέον σημαντικός και προβεβλημμένος εκπρόσωπος του κινήματος του γαλλικού ρομαντισμού. Υπήρξε και μεγάλος φιλέλληνας, πρόθυμος καθώς ήταν να συνταχθεί με κάθε αγώνα για ανεξαρτησία, σφραγίζοντας έτσι με την πένα του την ταραχώδη πολιτική και κοινωνική κατάσταση καθ’ όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα.
Πηγή: Wikipedia
Γράφει η Μαίρη Γεωργασοπούλου
Δημοσιογραφική επιμέλεια: Παναγιώτης Ανδρεάδης
